BÍ normalíserar glæpi, játar óheiðarleika

Blaðamannafélag Íslands, BÍ, gerir því skóna að byrlun og gagnastuldur séu viðurkenndir starfshættir blaðamanna. Þá telur BÍ eðlilegt að RÚV skipuleggi líkamsárás með byrlun, steli síma og afriti en láti Stundinni og Kjarnanum (nú Heimildin) um að birta þýfi og kalla fréttir.

Í ályktun BÍ er þessi kostulega efnisgrein:

Stjórn félagsins lýsir jafnframt yfir miklum áhyggjum af þeirri vegferð sem lögreglan virðist vera á - að það sé nú talið mögulega saknæmt athæfi að taka á móti tölvupóstum eða hvers kyns upplýsingum. Það er einmitt kjarninn í vinnu hvers blaðamanns: Að taka á móti upplýsingum, meta trúverðugleika þeirra og fréttgildi í þágu almennings.

Stjórnin veit að Páli skipstjóra var byrlað, síma hans stolið og hann afritaður á RÚV. Það liggur fyrir að Þóra Arnórsdóttir yfirmaður á RÚV/Kveik var með afritaða símann, - Stefán Eiríksson útvarpsstjóri hefur viðurkennt það.

Það er einnig þekkt staðreynd að varaformaður BÍ, Aðalsteinn Kjartansson, var fluttur af RÚV á Stundina þrem dögum áður en Páli skipstjóra var byrlað, 3. maí 2021.

Fimm blaðamenn eru með stöðu sakborninga í lögreglurannsókninni: Þórður Snær Júlíusson, Arnar Þór Ingólfsson, Aðalsteinn Kjartansson, Ingi Freyr Vilhjálmsson og Þóra Arnórsdóttir. Sjötti blaðamaðurinn, Helgi Seljan, er annað tveggja vitni eða sakborningur.

Rannsókn lögreglu er gagnadrifin, byggir m.a. á samskiptagögnum blaðamanna sjálfra. Rannsóknin er með upphafpunkt 1. apríl 2021, rúmum mánuði áður en Páli skipstjóra var byrlað. Rök standa til að blaðamenn hafi skipulagt byrlun gagngert til að komast yfir síma skipstjórans.

Blaðamannafélagið gerir engar athugasemdir, en kvartar undan seinagangi lögreglu. En það voru blaðamenn sem flúðu réttvísina. Þeir voru boðaðir í yfirheyrslu 14. febrúar í fyrra en létu ekki sjá sig fyrr en í ágúst og september. Tímann notuðu þeir til að hylja slóðina, eyða gögnum. 

Í ályktun stjórnar BÍ er talað um ,,fréttagildi í þágu almennings." Almenning þyrstir í fréttir um aðild blaðamanna að byrlun og gagnastuldi. En fjölmiðlar birta aðeins fréttatilkynningar frá stjórn BÍ. Tilfallandi bloggari sinnir aðhaldshlutverki fjölmiðla og skrifar fréttir um byrlun, þjófnað og yfirhylmingu blaðamanna. 

Fyrir þrem mánuðum gagnrýndi Sigríður Dögg Auðunsdóttir formaður Blaðamannafélags Íslands að forsvarsmenn stofnana og fyrirtækja sendu frá sér ályktanir og fréttatilkynningar en svörðu ekki spurningum. Haft er eftir Sigríði Dögg

Samfélagið ætti ekki að sætta sig við einhliða yfirlýsingar kjörinna fulltrúa eða forsvarsmanna fyrirtækja í málum er varða almenning. Þetta segir formaður blaðamannafélagsins sem telur yfirlýsingar þeirra á samfélagsmiðlum ekki heiðarlega leið til að svara fyrir erfið mál.

En hvað gera blaðamenn og fjölmiðlar þegar ,,erfið mál" snúa að þeim sjálfum? Jú, þeir senda ályktanir og fréttatilkynningar. Samkvæmt skilgreiningu formanns BÍ eru blaðamenn ,,óheiðarlegir" er þeir hlaupa í felur með ,,einhliða yfirlýsingum." Það er blaðamannastéttinni til ævarandi skammar og háðungar hvernig hún hefur tekið á fréttum um blaðamenn bendlaða við byrlun og gagnastuld.

Blaðamannafélag Íslands slær skjaldborg um blaðamenn grunaða um alvarlega glæpi. En, svo það sé sagt og skrifað: byrlun og þjófnaður er ekki blaðamennska heldur lögbrot.

 

Fordæma vinnubrögð lögreglu

Stefán benti á Þóru - verður hann vitni?

Stefán Eiríksson útvarpsstjóri staðfesti við lögreglu í janúar síðast liðinn að Þóra Arnórsdóttir var með afritaðan síma Páls skipstjóra Steingrímssonar. Afritaði síminn fékk númerið 680 2140. Þóra valdi þetta símanúmer með það í huga að aðeins munar einum tölustaf á því og stolnum síma Páls, sem hefur númerið 680 214X.

Þóra notaði afritaða símann til að eiga í samskiptum við konuna sem byrlaði Páli skipstjóra 3. maí 2021, stal síma hans og afhenti RÚV til afritunar. Með því að númerið sem Þóra valdi er keimlíkt símanúmeri Páls, aðeins munar síðasta tölustaf, kemur ekki fram á almennum yfirlitum um símnotkun hvor síminn er notaður. Yfirlitin sleppa tveim síðustu tölustöfum símanúmera.

Lögreglan, á hinn bóginn, styðst ekki við almenn yfirlit, heldur sértækari gögn sem sýna reglulega notkun Þóru á afritaða símanum, bæði í samskiptum við konuna og blaðamenn RSK-miðla. Frá Þóru fór efni úr afritaða símanum til blaðamanna á Stundinni og Kjarnanum. Lögreglan er með upplýsingar um frekari dreifingu. Allt eru þetta einkagögn Páls skipstjóra. 

Afritaður sími skipstjórans var einnig notaður í tilraunir til að komast inn á reikninga skipstjórans s.s. samfélagsmiðla og viðskiptabanka.

Fyrstu viðbrögð Stefáns útvarpsstjóra, eftir að hann fékk fyrirspurn lögreglu, var að tefja og þæfa málið. Hann bar m.a. fyrir sig ,,friðhelgi einkalífs" Þóru. Sérkennilegar mótbárur í ljósi þess að starfsmenn Stefáns, Þóra og fleiri, eru grunaðir um að hafa stórkostlega brotið á einkalífi Páls skipstjóra með afritun á síma hans og dreifingu persónugagna.

Stefán fékk lögfræðiálit og hugðist ekki veita lögreglu upplýsingar. En svo rann upp fyrir útvarpsstjóra að lögreglan var með gnótt upplýsinga. Líklega hefur Stefán, sem er fyrrum lögreglustjóri, kannað málið betur, mögulega með óformlegum samtölum, og komist að þeirri niðurstöðu að snara réttvísinnar væri komin um háls útvarpsstjóra ef hann torveldaði lögreglurannsókn á refsiverðu athæfi.

Stefán benti á Þóru um miðjan janúar og sagði að hún bæri ábyrgð á símanúmerinu 680 2140 - afrituðum síma skipstjórans. Seinni hluta janúar urðu frekari samskipti milli Þóru og útvarpsstjóra. Stefáni var ljóst að hann sjálfur myndi ganga plankann með Þóru ef héldi áfram sem horfði. 

Þann 6. febrúar var tilkynnt að Þóra hætti á RÚV. Tilkynningin var snubbótt eftir 25 ára starf Þóru á ríkisfjölmiðlinum. Þegar Stefán útvarpsstjóri kvaddi Helga Seljan fyrir rúmu ári var það með þessum orðum:

Hvað Helga Seljan varðar sérstaklega þá er það sigur fyrir íslenska þjóð og blaðamennsku að þessi öflugi blaðamaður haldi áfram sínum störfum.

Þóra fær engin kveðjuorð frá útvarpsstjóra. Hún er selflutt umyrðalaust frá Glæpaleiti yfir á Háaleiti, til Landsvirkjunar, eins og hver annar ómagi. Tvær ríkisstofnanir henda á milli sín heitri kartöflu meðan sú þriðja, á heiðinni kenndri við Hólm, er eingöngu ætluð körlum.

Í væntanlegu dómsmáli er Stefán útvarpsstjóri líklegt vitni. Hann verður spurður hvers vegna Þóra var ekki látin fara 14. febrúar í fyrra þegar upplýst var að hún væri grunuð í sakamáli. Hvers vegna beið Stefán í tæpt ár með ráðstafanir?

- Jú, ég áttaði mig á því í janúar 2023 að böndin bárust að mér og fannst að ég yrði að gera eitthvað i málinu til að verja sjálfan mig og stofnunina.   

Mun Stefán svara á þessa lund? Tæplega, enda heiðarlegt svar. Stefán mun róa að því öllum árum að vera ekki kallaður í vitnastúkuna. Útvarpsstjóri hefur ekki svarað grunnspurningunni í málinu:

Hvers vegna, Stefán Eiríksson, greipst þú ekki í taumana sumarið og haustið 2021 er þau tíðindi spurðust út að fréttamenn RÚV, í félagi við Stundina og Kjarnann, voru skýrt og ótvírætt bendlaðir við glæpsamlegt athæfi, byrlun og gagnastuld? Hvers vegna upplýstir þú ekki, með innanhússrannsókn, aðild starfsmanna RÚV að alvarlegu lögbroti?

Útvarpsstjóri lítur svo á að RÚV sé stofnun í þágu starfsmanna og hans hlutverk sé að leggjast á árarnar með lögbrjótum ef því er að skipta. En RÚV er opinber stofnun og á skilyrðislaust að starfa innan ramma laganna. Yfirmaður stofnunarinnar ber ábyrgðina. Stefán brást skyldum sínum sem útvarpsstjóri.

Heimildin: Tinder auðmanna og blaðamanna

Heimildin er stefnumót blaðamanna og auðmanna. Blaðamenn skaffa efni og auðmenn peninga. Blaðamenn fá lifibrauð og sykurpabbarnir fréttaumfjöllun þeim að skapi. Orðsporsáhætta fylgir eignarhlut í Heimildinni þar sem helmingur ritstjórnar er sakborningur í refsimál.

,,Ekki hef­ur verið gefið upp hvernig eign­ar­haldi hins sam­eig­in­lega fé­lags er háttað," segir í viðtengdri frétt. Þeir sem kaupa blaðamannavændi fá flekkað mannorð, það segir sig sjálft, en vilja síður sjá það skjalfest í dómsskjölum.   

Heimildin var áður tvær útgáfur, Stundin og Kjarninn. Auðmaðurinn Höskuldur Höskuldsson átti hlut í Stundinni. Hann þurfti ekki að hafa áhyggjur af gagnrýnni umfjöllun um viðskiptin við Landsspítala. Aðrir í sömu stöðu, í viðskiptum við ríkið, njóta ekki sömu friðhelgi.

Meðal hluthafa Kjarnans eru fjárfestar eins og Hjálm­ars Gísla­son­, Vil­hjálmur Þorsteinsson, Árni Hauksson og Hallbjörn Karlsson. Þeir tveir fyrrnefndu eru áhugasamir um ESB-aðild Íslands en hinir tveir tengdir Sjálfstæðisflokknum.

Auðmenn líta á útgáfur eins og Heimildina sem verkfæri til að ýmist búa til fréttamál eða þegja fréttir, allt eftir hvaða kaup eru gerð á eyrinni hverju sinni.

Heimildarblaðamenn auka verðgili sitt með samstarfi við ríkisfjölmiðilinn, RÚV. Samræmdur fréttaflutningur gefur aukinn slagkraft. Verðmiðinn á vændinu hækkar. 

Án auðmanna lifir Heimildin ekki. Páll skipstjóri Steingrímsson, býr að nánari kynnum við blaðamenn og fjölmiðla en margur annar. Hann tók saman stöðu útgáfunnar í færslu á Facebook:

 Ég veit það sést illa en notendum fækkaði um 500 hundruð milli vikna og eru rúmlega 14,600 núna. Innlitin í síðustu viku voru tæplega 18,500 og flettingar 37,000 (ég námunda upp). Til samanburðar var næstminnsti fjölmiðillinn, Mannlíf, með 94,000 flettingar. Á heimildinni starfa 13 manns, þar af þrír ritstjórar – einn þeirra hvorki meira né minna en rannsóknarritstjóri. Markaðshlutdeild eftir veltu, samkvæmt eigin greiningu Heimildarinnar í ákvörðun Samkeppniseftirlitsins er 1.5%.

Um þessar mundir eru tveir starfsmenn Heimildarinnar að reyna að þagga niður í og kæla framhaldsskólakennara sem bloggar í hjáverkum. Ekki nóg með það heldur hefur hann verið látinn standa fyrir svörum um fjármögnun varnar sinnar. Enginn hefur spurt hvort ríkisstyrkurinn hafi verið notaður í þessa málshöfðum Dodda litla (já það er staðfest að hann er lítill í samanburði við mig) og skósveins hans. Eða auglýsingasölur eða notendagjöld.

Sem fyrr segir bloggar framhaldsskólakennarinn einu sinni á dag áður en hann mætir til vinnu. Ekki eru til upplýsingar um fjölda notenda hans en það liggja fyrir upplýsingar um innlit og flettingar, líkt og hjá Heimildinni. Í síðustu viku var bloggarinn með 13,500 innlit (73% af innlitum Heimildarinnar) og 18,200 flettingar (49% af innlitum Heimildarinnar).

Nú þegar Lilja fjölmiðlaráðherra endurskoðar ríkisstyrk til fjölmiðla hlýtur hún að taka með í reikninginn að fjölmiðlar á snærum auðmanna eru ekkert endilega í þágu almannahagsmuna. Samræmdur fréttaflutningur þjónar ekki lýðræðinu heldur er hann holdtekja vændisblaðamennsku þar sem sannindi eru aukaatriði.

 

 

Stundin skiptir um nafn - ný stjórn skipuð

Katrín, kúrekar og indíánar

Á 19. öld var háð sléttustríð á meginlandi Ameríku undir formerkjunum hugmyndafræðinnar ,,manifest destiny", skrifað í skýin. Seinni tíma frásagir, oft í kvikmyndaðar, bjuggu til andstæður úr sléttustríðinu, kúreka og indíána. Sögulegi skáldskapurinn fékk slíkar undirtektir að hann gekk í endurnýjun lífdaga í kalda stríðinu. Kúrekar urðu tákn siðmenningar en indíánar rauðir villimenn.

Ameríska sléttustríðið er sniðmát vestrænna frásagna af Úkraínustríðinu. Selenskí forseti er kúreki vestrænnar siðmenningar í austurvíking. Pútín rauði villimaðurinn er lætur ekki að stjórn, kaupir ekki hugmyndafræðina um vestræna forsjá.

Frásagnir af grimmd indíána á 19. öld eru yfirfærðar á Rússa. Almannatenglar fundu hverfi í útjaðri Kíev sem hentaði til sviðsetningar. Bútsja hljómar á ensku eins og slátrari. Líkum var sáldrað á götur hverfisins og Rússar sagðir fjöldamorðingjar. Grunnhyggnir gleypa uppfærsluna hráa enda hönnuð fyrir trúgjarna.  

Rétt eins og jafnan er hugmyndafræði yfirskin hagsmuna. Vestrið í Bandaríkjunum á 19. öld var tækifæri fyrir kapítalisma að brjóta undir sig land. Rússland, landmesta þjóðríki jarðkringlunnar, býr yfir náttúruauðlindum sem vestrænar fjármagnsklær geta ekki beðið að læsa sig í. Áður verða kúrekarnir að leggja undir sig lönd indíána. Heygðu mitt hjarta við Undað hné, kváðu frumbyggjar Ameríku er lífshættir þeirra liðu undir lok. Gráttu mig við Kremlarmúra, verða austrænu kveinstafirnir fá kúrekarnir sínu framgengt.

Katrín forsætis eggjar Selenskí í kúrekahlutverkinu. Pocahontas gengur enn fyrir björg.

Stríðið er eins og ok á þjóðinni

Bræður í glæpum: annar er sakborningur

Fyrir mánuði var sagt frá bræðrum í glæpum, Finni Þór Vilhjálmssyni og Inga Frey. Sá fyrrnefndi er saksóknari en hinn blaðamaður á RSK-miðlum.

Báðir eru þeir með Örnu McClure í skotlínu. Finnur Þór heldur henni sem sakborningi í Namibíumálinu og Ingi Freyr skrifar um hana ótt og títt og telur hana seka.

Í gær var upplýst, 7 klukkustundum áður en úrskurður var birtur í kæru Örnu, að Ingi Freyr er sakborningur í byrlunarmáli Páls skipstjóra þar sem Arna er brotaþoli, auk skipstjórans.

Líkur standa til þess að Ingi Freyr hafi farið þannig með persónuupplýsingar úr stolnum síma skipstjórans að það varði við lög. Þá er Ingi Freyr einnig bendlaður við yfirhylmingu á glæp blaðamanna. Páll skipstjóri og Arna eru vinnufélagar, starfa bæði hjá Samherja.

Kæra Örnu snýst um að fá aflétt stöðu sinni sem sakborningi í Namibíumálinu. Hún kom þar hvergi nærri. Ekki einu sinni eina heimild Namibíumálsins, Jóhannes uppljóstrari Stefánsson, heldur fram aðild Örnu. Saksóknari hefur engin gögn sem styðja réttarstöðu Örnu sem sakbornings.

Rannsókn málsins hófst 2019 í kjölfar Kveiks-þáttar á RÚV. Einn af þeim sem aðstoðuðu við málatilbúnaðinn er einmitt Ingi Freyr, sem hefur beina hagsmuni af sekt. Ef ekkert kemur út úr Namibíumálinu hjá saksóknara standa Ingi Freyr og félagar á RSK-miðlum á berangri fjölmiðlalyginnar með allt niðrum sig. Verðlaunablaðamennirnir tapa orðspori og æru. Þeir verða álitnir fagleg ruslahrúga.

Finnur Þór er einráður um hver skuli sakborningur og hver ekki. En hann á að vera hæfur til að rannsaka mál af hlutlægni og án persónulegra hagsmuna. Hornsteinn réttarríkisins er að allir séu jafnir fyrir lögum og fái réttláta málsmeðferð.

Þegar fyrir liggur að bróðir saksóknara er sakborningur í refsimáli þar sem Arna er brotaþoli ætti að vera augljóst að Finnur Þór er vanhæfur. Það er hafið yfir allan vafa að Arna nýtur ekki óvilhallrar málsmeðferðar þegar hagsmunir bróður saksóknara eru að Örnu sé haldið sem sakborningi. Hagsmunirnir eru tvíþættir. Í fyrsta lagi verður Ingi Freyr fyrir álitshnekki sem blaðamaður, reynist Namibíumálið órar uppljóstrara í áfengis- og eiturlyfjavímu. Í öðru lagi bíður Inga Freys ákæra í refsimáli þar sem Arna er brotaþoli. Málstaður Inga Freys batnar við það að bróðir hans haldi Örnu sem sakborningi í öðru óskyldu máli.

Dómarinn hljóp á sig þegar hann skrifaði úrskurðinn um að Finni Þór sé heimilt að halda Örnu sem sakborningi og að saksóknarinn sé hæfur. Það er kurteist orðalag um dómara sem ekki er starfi sínu vaxinn.

Bræðurnir eru sérstakt fyrirbrigði í íslenskri réttarfarssögu. Núverandi vinnustaður Inga Freys er Heimildin. Í frétt Heimildarinnar í gær segir að Ingi Freyr hafi fengið að vita fyrir viku að hann væri sakborningur. Hvers vegna steig Finnur Þór saksóknari ekki strax fram og tilkynnti sig vanhæfan?

Hvað með yfirmann Finns Þórs, Ólaf Þór Hauksson héraðssaksóknara? Er honum umhugað að gera embættið að leikhúsi fáránleikans? Þegar bræður, annar saksóknari en hinn sakborningur, véla um mannréttindi annarra í einkaþágu er tómt mál að tala um réttarríki. Hvar er fullorðna fólkið í réttarkerfinu?

Arna hjá Samherja enn með stöðu sakbornings

Þóra keypti síma fyrir byrlun Páls skipstjóra

Þóra Arnórsdóttir ritstjóri Kveiks á RÚV keypti farsíma sem notaður var til að afrita síma Páls skipstjóra Steingrímssonar í byrjun maí 2021. Símakaupin staðfestu grun lögreglu að blaðamenn RSK-miðla (RÚV, Stundin og Kjarninn) tóku þátt í að skipuleggja aðförina að skipstjóranum.

Framan af lögreglurannsókninni beindist vinna lögreglunnar að atburðarásinni eftir byrlun. Ný gögn leiddu lögregluna á það spor að blaðamenn unnu skipulega að undirbúningi byrlunarinnar.

Páli skipstjóra var byrlað að 3. maí 2021 og lá milli heims og helju í rúma þrjá sólarhringa. Á meðan var síma hans stolið og hann afritaður á RÚV. Símanum var skilað á sjúkrabeð Páls á meðan hann var enn rænulaus. Tæpum þrem vikum síðar, 21. maí, birtist efni úr símanum í Kjarnanum og Stundinni. Framkvæmdin gerði ráð fyrir að skipstjórinn yrði grunlaus um að gögnin kæmu úr síma hans. Varaáætlunin var að ekki yrði hægt að sanna að sími skipstjórans hefði verið afritaður.

Þrem dögum fyrir byrlunina var fréttamaður Kveiks/RÚV, Aðalsteinn Kjartansson, fluttur á Stundina. Engar fréttir úr símanum frumbirtust á RÚV. Skipulagið gekk út á að Stundin og Kjarninn sæju um birtingu stolnu gagnanna. Miðstöð glæpsins var á Efstaleiti.

Þóra var kölluð til yfirheyrslu á ný til að gefa henni færi á að útskýra símkaupin, sem voru gerð fyrir byrlun Páls. Í yfirheyrslunni kaus Þóra að tjá sig ekki um ástæður þess að síminn var keyptur. Auk Þóru eru þrír blaðamenn sakborningar. Óvíst er hvort fimmti blaðamaðurinn, Helgi Seljan, sé vitni eða sakborningur.

Einbeittur ásetningur blaðamanna að hylja slóðina kemur fram í vali þeirra á símanúmeri fyrir afritaða símann. Þeir fengu sér símanúmerið 680214X. Einkasímanúmer Páls skipstjóra er 680214X. Í yfirlitum yfir notkun símanúmera er tveim síðustu tölustöfum sleppt. Með því að nota símanúmer sem var aðeins með síðasta tölustafinn ólíkan síma Páls gátu blaðamenn notað afritaða símann til að samtala og skeytasendinga sem á yfirlitum gæfu til kynna að kæmu beint úr síma skipstjórans.

Blaðamenn notuðu afritaða símann til að eiga samskipti við konuna sem byrlaði Páli. Lögreglan er með skrá yfir símtöl sumarið 2021 milli blaðamanna og konunnar. Þar var m.a. lagt á ráðin um að eyða gögnum er sýndu aðild blaðamanna.

Upplýst var 14. febrúar 2022 að Þóra Arnórsdóttir, ásamt þrem öðrum blaðamönnum, var sakborningur í lögreglurannsókninni. En áfram sat hún sem yfirmaður á RÚV. Staða hennar breyttist um síðustu áramót. Stefán Eiríksson útvarpsstjóri varð þess áskynja að lögreglan væri með gögn er sýndu ótvírætt aðkomu starfsmanna RÚV að skipulagi tilræðisins gegn Páli skipstjóra. Tilkynnt var 6. febrúar síðast liðinn að Þóra hætti á RÚV og tæki við yfirmannsstöðu upplýsingamála hjá annarri ríkisstofnun - Landsvirkjun.

Beðið er eftir yfirlýsingu Stefáns útvarpsstjóra um málið.  

Þóra Arnórsdóttir yfirheyrð á ný

Blogg er fjölmiðill

Í lögum um fjölmiðla er eftirfarandi skilgreining

Fjölmiðill er hvers konar miðill sem með reglubundnum hætti miðlar til almennings efni er lýtur ritstjórn. Til fjölmiðla teljast m.a. dagblöð og tímarit, ásamt fylgiritum þeirra, netmiðlar, hljóð- og myndmiðlar og aðrir sambærilegir miðlar.

Tilfallandi athugasemdir hafa birst reglulega frá 2006, í 17 ár, og eru fjölmiðill í skilningi laga. Björn Bjarnason fyrrverandi ráðherra hefur frá síðustu öld haldið úti fjölmiðli. Blogg lýtur ritstjórn og er þá í leiðinni fjölmiðlaveita samkvæmt lögum.

Ekki er auðvelt að henda reiður á hve mörg blogg stunda reglulega útgáfu. Á lista blog.is eru skráðir 50 fjölmiðlar sem fá daglegar heimsóknir.

Í viðtengdri frétt segir Lilja fjölmiðlaráðherra að ,,Bág staða fjöl­miðla veik­ir lýðræðis­lega umræðu í land­inu og dreg­ur úr mætti tungu­máls­ins. Það eru bein tengsl á milli dvín­andi lesskiln­ings hjá ungu fólki og minni lest­urs".

Ef Lilju ráðherra er í raun umhugað að styrkja lýðræðislega umræðu, tungumálið og efla lesskilning er nærtækt fyrir hana að efla bloggið. Hún slægi tvær flugur í einu höggi. Fleiri taka þátt í opinberri umræðu þegar bloggurum fjölgar og gera má ráð fyrir að lestur aukist er framboð eykst.

Hingað til lætur Lilja sér meira annt um fjölmiðla sem leggja stein i götu frjálsrar miðlunar upplýsinga, t.d. með málssókn gegn bloggurum. RÚV fær milljarða úr ríkissjóði samtímis sem stofnunin er undir lögreglurannsókn vegna afbrota fréttamanna.

Lilja þjónaði almannahagsmunum best ef hún tæki fyrir allan opinberan fjárstuðning til hefðbundinna fjölmiðla og leyfði þúsund bloggblómum að blómstra. Auk sparnaðar í ríkisrekstri og grósku í miðlun efnis til almennings fengi réttarríkið búhnykk: blaðamenn sem fremja glæpi á ríkislaunum heyrðu sögunni til.  

 

 

 

Nauðsynlegt að bregðast við með markvissum hætti

Katrín og Þórdís Kolbrún fá sneið af Selenskí

Bretar stungu undan Frökkum, fengu stærri heimsókn frá Selenskí en Macron forseti. Þannig hljóðuðu fyrirsagnir í breskum fjölmiðlum fyrir mánuði þegar úkraínski forsetinn skrapp vestur frá umsátrinu í Kænugarði með Bretland sem fyrsta stopp.

Ráðandi öfl á vesturlöndum gerðu Selenskí að alþjóðlegri stjörnu. Eftirspurn eftir nálægð við forsetann er enn töluverð þótt nokkuð hafi fallið á silfrið með versandi vígstöðu stjórnarhers Kænugarðsstjórnarinnar.

Fréttir herma að Katrín forsætis og Þordís Kolbrún utanríkis haldi til Kænugarðs í örheimsókn. Tilgangurinn er óljós en gefið til kynna að fjárhagslegur og pólitískur stuðningur Íslands skipti máli.

Tæplega er það reyndin. Reginöfl stríða á sléttum Úkraínu. Bandaríkin og Nató standa ráðþrota. Framlag Íslands er ekki einu sinni partur af plástri á svöðusár.

Ísland gæti verið fyrsta vestræna ríkið til að segja upphátt að kóngurinn í Kænugarði er leiksoppur. Fremur ætti að leita friðar en fórna mannfólki á altari stríðsguðsins.

Katrín og Þórdís Kolbrún munu ekki fitja upp á nýmælum í örheimsókn til Garðaríkis. Þær syngja laglínu Bandaríkjanna og Nató um að stríðið haldi áfram þangað til síðasti úkraínski soldátinn gefur líf sitt vestrænni alþjóðahyggju.

Sléttustríðið í austurvegi snýst ekki um frelsi og mannréttindi. Um er að ræða klassískt stórveldabrölt. Stjórnin í Kænugarði er verktaki Bandaríkjanna og Nató, sem menn nenna ekki lengur að kalla friðarbandalag, að skjóta Rússum skelk í bringu og knýja þá með góðu eða illu að fallast á vestrænt forræði.

Allt frá öryggisráðstefnunni í Munchen 2007 segir Pútín að Rússland láti vestrið ekki segja sér fyrir verkum. Strax eftir aðildarboð Nató til Úkraínu og Georgíu 2008 réðust Rússar inn í Georgíu. Vestrið lét ekki segjast. Stjórnarbylting í febrúar 2014 að undirlagi vesturlanda hratt af stað atburðarás sem leiddi til innrásar Rússa átta árum síðar.

Löngu er komið nóg af mannfórnum í Úkraínu. Það er ætti ekki að vera hlutverk íslenskra stjórnvalda að klappa upp ófrið í útlöndum.

  

Katrín og Þórdís á leið til Úkraínu

Kuldaleg hlýnun, Gréta eyðir tísti

Stöku fréttir berast af köldum mars. Ekki kaldara í aldarfjórðung, segir í viðtengdri frétt. Haft er eftir veðurfræðingi að ,,ómögu­legt sé að segja til um horf­ur í næstu viku."

Ef málum hefði verið háttað á hinn veginn, mars væri óvenjuhlýr, væru hrannir af fréttum að hlýindin væru til marks um loftslagsbreytingar. Spámenn, bæði úr hópi veðurfræðinga og Grétusinna, kæmu fram í fjölmiðlum og segðu allt benda til hamfarahlýnunar næstu misseri og ár.

Almennt er engin hlýnun í heiminum, a.m.k. ekki svo að orð sé á gerandi. Miðað við nákvæmustu mælingar er hlýnun síðustu fjögurra áratuga um 0,1 gráða C á hverjum tíu árum. Gerir eina gráðu á öld. Smámunir. Náttúran hefur margoft hlýnað og kólnað mun hraðar.

Rannsóknir á borkjörnum úr Grænlandsjökli sýna að veðurfar hefur verið mjög óstöðugt á síðasta jökulskeiði, sem hófst fyrir um 115 þúsund árum og lauk fyrir 11,7 þúsund árum. Á þessu tímabili hlýnaði 25 sinnum mjög snögglega, um 10-15°C í hvert sinn og síðan kólnaði aftur en mun hægar. [...] Mjög athyglisvert er að breytingin frá síðasta jökulskeiði yfir í tiltölulega milt veðurfar, sem markaði upphaf okkar eigin hlýskeiðs (nútíma) fyrir um 11,7 þúsund árum, gerðist á ótrúlega skömmum tíma, eða einungis 3-50 árum, eftir því hvaða breyta er skoðuð.

Við búum við stöðugt loftslag en breytilegt veðurfar. Grétusinnar rugla þessu tvennu saman. Til að blekkja almenning er stokkið til og talað um loftslagsbreytingar þegar hlýindi eru um tíma, en þegja sem fastast í kuldaskeiði.

Fyrir fimm árum, 2018, sendi Gréta Thunberg þau skilaboð til heimsbyggðarinnar að árið 2023 markaði endalokin, heimurinn myndi farast af völdum loftslagsbreytinga. Gréta eyddi skilaboðunum þegar ljóst var að hamfarahlýnunin er heldur kuldaleg.

 

25,7 stiga frost í nótt

Frásögn, almætti og vísindi

Orð eru tilbúningur manna. Tilgáta er að maðurinn byrjaði að tala fyrir 70 þúsund árum,  hefur ekki hætt síðan. Dýr gefa frá sér hljóð sem ýmist merkja ótta, reiði eða viðvörun um aðsteðjandi hættu.

Maðurinn einn, svo vitað sé, býr til orð sem eru meira en viðbragð við nánasta umhverfi. Þegar orðum er hrönglað skipulega saman verða til setningar og úr þeim frásögn.

Elsta varðveitta frásögnin er Gilgameskviða, nefnd eftir konungi Mesópótamíu, þar sem nú er Írak. Kviðan er um kynhvöt, vinamissi og leit að ódauðleika. Nokkru yngri en öllu þekktari er Ilíonskviða sem eignuð er Hómer. Aftur er hvatalíf, vinardauði og ódauðleiki rauður þráður. Drifkraftur kviðunnar er reiði.

Akkilles reiðist samherja sínum, Agamemnon yfirkonungi umsátursliðsins um Tróju. Agamemnon verður að skila stúlkunni Astynómu til að friðþægja Appólon, sem veldur drepsótt í herbúðum Grikkja. Til að bæta sér tapið tekur herkonungurinn stúlku Akkillesar, sem reiðist, fer í fýlu og neitar að berjast. Ólundin snýst í heift er Hektor Trójuprins drepur besta vin Akkillesar. Æði rennur á hetjuna. Hann sigrar Hektor og svívirðir lík hans. Loks sefast reiðin er auðmjúkur faðir Hektors, Príam konungur, krýpur fyrir Akkillesi og biður um sonarlíkið til útfarar.

Guðir og gyðjur ráða örlögum í Gilgams- og Ilíonskvðum. Frásagnir miðalda gerðu einn guð úr sagnaheimi brons- og fornaldar. Siðbót á árnýöld tók dulhyggjuna úr ráðandi kaþólsku, skildi vestrænan manninn eftir án örlaga en með persónulega ábyrgð á sér og sínum. Sá vestræni notaði nýfengið frelsi til að þvo hendur sínar af almætti og örlögum.

Frásögnin er enn ráðandi í þekkingu mannsins á sjálfum sér. Enn er maðurinn leiksoppur hvata og tilfinninga, líkt og Gilgames og Akkilles. Á hinn bóginn er almættið, hvort heldur í eintölu eða fleirtölu, ekki lengur viðurkennd tilvísun í myrkari atriði frásagnarinnar.

Vísindi leysa almættið af hólmi sem yfirvarp er frásögnin verður annars heims. Líkt og guð eiga vísindin hvergi heima en þó alltumlykjandi. Vísindin eiga að veita fullvissu, það er loforðið, en þegar nánar er að gætt eru þau háð túlkun. Líkt og trúin.

Í lok fyrsta þáttar Ilíonskviðu er lýst samkomu guðanna á tindi Ólympíufjalls. Seifur hundskammar Heru fyrir slettirekuskap á jörðu niðri. Bæklaður Hefastos gengur um beina og skenkir vín. Tilburðir Hefastos sem gengilbeinu vekja kátínu guðanna eftir hjónaerjur Seifs og Heru. Frásögnin er höfð til marks um trúarbrögð hverra iðkendur taka mátulega hátíðlega.

Vísindin eru á sömu leið. Breskt dagblað sýnir fáránleika farsóttarfræða; Gréta Thunberg er Hefastos loftslagsvísinda.

Frásögnin blífur og styðst við þau tól sem hendi eru næst hverju sinni, almætti eða vísindi.