Falsfrétt á Vísir.is: Samherjabók án Samherja

,,Á miðvikudag kom út bók í Namibíu um Samherjamálið," segir í frétt á Vísir.is. En bókin er ekki um Samherja heldur spillingu í Namibíu. Nokkur munur þar á.

Samherji er ekki nefndur á nafn í hálftíma kynningu höfundar bókarinnar, Roman Grynberg. Útgefandi bókarinnar er The Namibian. Ritstjórinn Tangeni Amupadhi talar í rúmar tíu mínútur og nefnir Samherja ekki á nafn.

Hvernig getur bók verið um ,,Samherjamálið" án þess að fyrirtækið sé nefnt á nafn í kynningu bókarinnar?

Jóhannes Stefánsson uppljóstrari er nefndur til sögu. Roman Grynberg segist hafa verið í sambandi við Jóhannes en aldrei hitt hann. Grynberg notar gögn frá Jóhannes til að sýna fram á að namibíska þjóðarbúið hafi orðið af 14 milljörðum namibískra dollara á tíu ára tímabili vegna sölu á hrossamakrílkvóta.

En hvernig fór kvótasalan fram? Jú, Namibíumenn einir fá úthlutaðan kvóta skv. lögum þar í landi. Grynberg sagði að t.d. hefðu 22 þingmenn, segi og skrifa tuttugu og tveir, fengið úthlutað kvóta. Þá eru ótaldar eiginkonur þeirra og ættmenni sem einnig fengu kvóta.

Þingmenn og aðrir kvótaeigendur seldu kvótann til útgerðafélaga. 

Í Namibíu standa yfir réttarhöld vegna sölu á kvóta og meðferð þarlendra manna á þeim fjármunum. Tilfallandi blogg sagði frá málavöxtu:

Samningar um veiðiheimildir fólu sér ýmsar kvaðir kaupenda að leggja fram fjármagn til samfélagslegrar uppbyggingar í Namibíu. Erlendar útgerðir, m.a. Samherji, keyptu veiðiheimildir undir þessum formerkjum. Allt var þetta samkvæmt gildandi lögum í landinu. En peningarnir skiluðu sér ekki þangað sem þeir áttu að fara.

Níu Namibíumenn eru ákærðir fyrir umboðssvik, þjófnað og auðgunarbrot í tengslum við sölu á veiðiheimildum. Þá eru 11 lögaðilar ákærðir, skúffufyrirtæki sem níumenningarnir notuðu til að hylja brotin. Ákæruliðirnir eru samtals 28. Samherji er aðeins einn nokkurra aðila sem sakborningar blekktu til persónulegs ávinnings.

Í málarekstrinum í Namibíu er hvorki Samherji né starfsmenn útgerðarinnar á sakabekk.

Í frétt Vísis segir frá annarri bók sem blaðamenn RSK-miðla skrifuðu. Páll skipstjóri Steingrímsson hefur ítarlega farið yfir þá bók. Ekki stendur steinn yfir steini í málatilbúnaði RSK-miðla.

Saga Jóhannesar uppljóstrara var klædd í norskan búning og birt í tímaritinu Aftenposten-Innsikt. Tímaritið baðst auðmjúklega afsökunar að hafa birt fleipur.

Vísir.is birtir falsfrétt um Namibíumálið til að þóknast blaðamönnum RÚV og Heimildarinnar sem eru sakborningar í alvarlegum glæpum, byrlun og gagnastuldi. Vísir.is þegir um glæpi á Íslandi en gerir saklausa Íslendinga að afbrotamönnum í Namibíu. Blaðamaðurinn sem skrifaði falsfréttina á von á verðlaunum frá Blaðamannafélagi Íslands. Andverðleikar eru hátt skrifaðir þar á bæ.

Stefán leynir stjórn RÚV upplýsingum um Þóru

Stefán Eiríksson útvarpsstjóri leyndi stjórn RÚV að hann hefði átt í samskiptum við lögreglu í byrjun janúar á þessu ári um málefni Þóru Arnórsdóttur ritstjóra Kveiks. 

Stefán fékk upplýsingabeiðni frá lögreglu 4. janúar um símanúmerið 680 2140. Stefán svaraði með tölvupósti 11. janúar. Hann hafði fengið aðstoð lögfræðings og komist að þeirri niðurstöðu að upplýsingar yrðu ekki veittar. Niðurlag tölvupósts útvarpsstjóra er eftirfarandi: ,,Þegar af þessum ástæðum er ekki unnt að fallast á upplýsingabeiðnina, enda uppfyllir hún að okkar mati ekki lagaskilyrði."

Daginn eftir hafði Stefáni snúist hugur. Í tölvupósti 12. janúar sagði hann símann notaðan af Kveik og að Þóra Arnórsdóttir gæfi upplýsingar ,,munnlega" um notkun símans. Stefán nánast sendir Þóru til yfirheyrslu lögreglu með þessu orðalagi.

Næsti stjórnarfundur RÚV eftir þessi samskipti var 25. janúar. Á stjórnarfundum leggur útvarpsstjóri fram minnisblað og fer yfir helstu viðfangsefni stofnunarinnar frá síðasta fundi. Fundir eru að jafnaði mánaðarlega. Þann 25. janúar sagði hann m.a. frá dómsmálum sem RÚV á aðild að en ekki orð um að starfsmaður RÚV sé undir lögreglurannsókn. Ekkert er sagt um upplýsingabeiðni lögreglu.

Stefáni ber skylda til að upplýsa stjórn RÚV um formleg samskipti við aðrar ríkisstofnanir. Án þessara upplýsinga getur stjórn RÚV ekki sinnt lögboðnu eftirlitshlutverki sínu.

Stefán losaði sig við Þóru í byrjun febrúar. Snubbótt fréttatilkynning var gefin út 6. febrúar. Þóra hafði verið 25 ár á stofnunni og ritstjóri Kveiks frá upphafi. Ef allt væri með felldu hefðu tímamótin verið nýtt til að fara yfir afrekaskrá Þóru og Kveiks.

Á næsta fundi stjórnar RÚV, þann 22. febrúar, leggur Stefán fram minnisblað, samkvæmt venju. Ekki orð um Þóru. En útvarpsstjóri tekur fram að Þröstur Helgason hætti sem dagskrárstjóri Rásar 1 komandi mánaðarmót. Í starfsaldri er Þröstur ekki hálfdrættingur Þóru. Starfsmannamál millistjórnenda eru sem sagt á dagskrá, en ekki þegar Þóra á í hlut.

RÚV er opinber stofnun. Stefán á að upplýsa stjórnina um mikilsverð málefni. Að millistjórnandi sé undir lögreglurannsókn og að upplýsingabeiðni frá lögreglur leiði til þess að stjórnandinn láti af störfum fyrirvaralaust er mikilsvert málefni.

Stefán sinnir ekki skyldum sínum sem útvarpsstjóri með feluleik og blekkingum um samskipti RÚV og réttvísinnar. 

Grimm greining Úkraínustríðs

Úkraínustríðið mun standa lengi enn. Hvorugur stríðsaðila er kominn nærri þolmörkum. Sjónarmið í Úkraínu er að friður verði ekki saminn nema í rústum Moskvu. Ráðandi öfl á vesturlöndum styðja harðlínumenn í Kænugarði.

Afstaðan hér að ofan kemur fram í viðtali við Anatol Lieven sem er nýkominn frá Úkraínu, hitti þar mann og annan.

Lieven er hlynntur málstað Úkraínumanna en óttast að harðlínumenn spilli þeim sigri sem þegar hefur unnist. Innrás Rússa, segir Lieven, sameinaði Úkraínumenn, jafnvel þá rússneskumælandi, sem óska einskins frekar en að tengjast vesturlöndum nánari böndum og úthýsa rússneskum áhrifum.

Vandinn liggur í orðræðunni, segir Lieven. Stjórnin í Kænugarði og ráðandi öfl í vestri vilja knýja fram rússneskan ósigur. Það er ekki raunhæft. Friðarsamningar, þar sem Rússar halda t.d. Krímskaga, eru raunsærri. En það eru nánast landráð að ræða vopnahlé í Kænugarði og á vesturlöndum.

Ef greining Lieven stenst varir stríðið á sléttum Garðaríkis mörg ár enn. Sjónarmið Rússa er að tapi þeir séu dagar móðurlandsins taldir. Fyrr grípa Rússar til kjarnorkuvopna.

Átökin í austri eru ekki um hug og hjörtu, líkt og Lieven gerir skóna. Þau hverfast um stórveldahagsmuni. Önnur lögmál gilda en í baráttu um almannahylli. Tilvist ríkja er undir. Ríki nýta sér allar bjargir áður en þau leggja upp laupana. Orðræðan, sem Lieven er tíðrætt um, kemur á eftir valdi.

Evrópa er frá lokum seinna stríðs friðsamleg. Júgóslavíu-stríðin í lok síðustu aldar eru undantekning. Vari Úkraínustríðið í áravís eru líkur að stríðsátök verði samþykkt aðferð til að leysa milliríkjadeilur. Sumarið 1917 var það ríkjandi viðhorf í Evrópu að stríð væri útvegur ef samningar sigldu í strand. Í hönd fór 30 ára kafli í sögu álfunnar sem kenna má við Verdun og Auschwitz.

Ekki vænlegar horfurnar hennar Evrópu. 

Íslensk neðanmálsgrein hildarleiksins í austri er að sumir stjórnmálamenn á Fróni vilja ólmir ganga Evrópusambandinu á hönd. Ógæfan hefur aðdráttarafl.

RÚV ekki treyst á Norðurlöndum

RÚV var útilokað frá samstarfi norrænna ríkisfjölmiðla í sameiginlegri umfjöllun um rússneskar njósnir á Norðurlöndum. Ísland er vegna legu landsins á Norður-Atlantshafi eðlilegur bandamaður ríkisfjölmiðla Noregs, Danmerkur, Svíþjóðar og Finnlands. En RÚV er ekki treyst á Norðurlöndum. 

Á Norðurlöndum hefur spurst út aðild RÚV að byrlunar- og símastuldsmálinu. Yfirstjórnin á Efstaleiti hylmir yfir með sakborningum og torveldar sakamálarannsókn. Aðild fréttamanns RÚV, og formanns Blaðamannafélags Íslands, að fréttaumfjöllun í Aftenposten-Innsikt bætti gráu ofan á svart. Aftenposten varð að biðjast afsökunar í löngu máli á falsfréttinni.

Skömmu eftir byrlun og símastuld beitti RÚV áhrifum sínum til að fá stuðning norrænu sendiráðanna á Íslandi á krísufundi í norræna húsinu í Vatnsmýrinni. Fundurinn var haldinn miðsumars 2021. Aftur falskar forsendur þar sem RÚV lék hlutverk þolanda en var gerandi í ofbeldismáli. 

Orðspor RÚV er farið veg allrar veraldar. Í viðtengdri frétt er sagt frá árshátíð ríkisfjölmiðilsins síðustu helgi. Skriftan og tveir tvístígandi stjórar í aðalhlutverki. Neró spilaði á fiðlu þegar Róm brann forðum. Á Glæpaleiti er dansað og duflað á meðan RÚV sekkur. 

Allt á útopnu á árshátíð RÚV

Þórður Snær: byrlunin á ekki erindi til almennings

Á Heimildinni eru 4 blaðamenn með stöðu sakbornings í rannsókn lögreglu á byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar og stuldi á síma hans. Ritstjóri Heimildarinnar, Þórður Snær Júlíusson, telur fréttir um málið ekki eiga erindi við almenning. Sjálfur er Þórður Snær sakborningur.

Rannsókn lögreglu hefur staðið yfir í tæp tvö ár eða frá því að Páll kærði 14. maí 2021. Viku síðar birtu Stundin og Kjarninn fyrstu fréttir úr síma skipstjórans - vitandi forsöguna, að byrlun var undanfari þjófnaðar. Miðlarnir tveir urðu Heimildin síðustu áramót. 

Þórður Snær situr á málsgögnum sem aðrir, utan réttarkerfisins, hafa ekki séð. Gögnin fékk hann með leka úr landsrétti sl. vor, þegar réttað var í kærumáli Aðalsteins Kjartanssonar, sakbornings og undirmanns Þórðar Snæs. DV fjallaði um lekann og hefur eftir Þórði Snæ:

„Ég hef lesið þau rannsóknargögn sem afhent voru í Landsrétti og ég sé ekki ástæðu til að tilgreina nánar hver þau eru. Hafi verið gerð þau mistök að afhenda of mikið af gögnum sé ég ekki að það sé mitt vandamál. Það er eðlilegt í svona máli að við og lögmenn okkar reynum að afla eins mikilla gagna og við getum.“

Þórður segir að í gögnunum séu viðkvæmar og persónugreinanlegar upplýsingar sem ritstjórn Kjarnans hafi metið að ættu ekki erindi við almenning.

„Sú ákvörðun var tekin hjá okkur að eini vettvangurinn þar sem ég ætla að tjá mig um þessi gögn væri í gegnum leiðaraskrif. Í þeim leiðara sem hér um ræðir kemur skýrt fram hver mín afstaða er til þessa málareksturs.“

Aðild blaðamanna að byrlun og gagnastuldi þætti fréttaefni á öllum byggðum bólum. Norður-Kórea kannski undantekning. Þórður Snær telur sig hafa umboð frá almenningi til að ákveða hvað eigi erindi í opinbera umræðu og hvað ekki.

Öðrum þræði má hafa gaman af mannalátum ritstjórans. Hinum þræðinum er alvarlegt að sakborningar stjórni umræðu um sakamál. Svipað og að brennuvargar stjórni slökkviliði.

Fjölmiðlakerfi sem kemst upp með að þegja stórfréttir kemst líka upp með að búa til fréttir sem engar eru. Fyllibytta var heimildin fyrir íslenskri spillingu í litlu Afríkuríki; fjárkúgari að þrír miðaldra karlmenn hefðu brotið á ungri konu. RSK-miðlar ýmist þegja fréttir eða skálda þær.

 

Rannsókn lögreglu í byrlunarmáli útvíkkuð

Rakelar-þáttur í byrlun og gagnastuldi

Úr lögregluskýrslu.

Lögreglumaður: Hver eru tengsl þín við Rakel Þorbergsdóttur?

Byrlari Páls: Ég hef engin tengsl við hana. Ég veit hver hún er.

L: Þú þekkir hana?

BP: Nei, ég þekki hana ekki.

L: Nú?

BP: Hún er náttúrulega bara úr þorpinu.

L: Já. Þið unnuð saman hjá ÚA þegar þið voruð unglingar.

BP: Gerðum við það? Hver segir það?

L: Ég hef upplýsingar um það, eða lögreglan hefur upplýsingar um það.

Lögreglan hefði ekki spurt byrlara Páls skipstjóra Steingrímssonar um tengsl við Rakel Þorbergsdóttur fyrrum fréttastjóra RÚV nema hafa í höndunum gögn.

RÚV tilkynnti 9. nóvember 2021 að Rakel Þorbergsdóttir léti af störfum sem fréttastjóri eftir sjö ár í starfi. Fyrstu yfirheyrslur í byrlunar- og símastuldsmálinu fóru fram í október sama ár.

Rannsókn lögreglu beinist að atburðarásinni áður en Páli skipstjóra var byrlað. Með einhverjum hætti komust á tengsl milli blaðamanna RSK-miðla (RÚV, Stundarinnar og Kjarnans) og byrlara Páls síðvetrar 2021. Tengslin leiddu til ráðabruggs um að gera skipstjórann óvígan svo stela mætti síma hans, afrita og skila tilbaka, án þess að hann yrði þess var.

Ekki hefur komið fram hvort Rakel sé vitni eða sakborningur.  

Sími Þóru: 692 kr. reikningur í apríl

Þóra Arnórsdóttir ritstjóri Kveiks keypti síma á kostnað RÚV í apríl 2021. Síminn er sömu gerðar, Samsung, og sími Páls skipstjóra Steingrímssonar sem byrlað var 3. maí 2021. Þóra valdi á sinn síma númerið 680 2140. Númerið á síma Páls er 680 214X.

Í yfirheyrslu lögreglu bar Þóra því við að Samsung síminn hafi verið notaður til samskipta við heimildamenn Kveiks. En símanúmerið er hvergi skráð heldur leyninúmer. Enginn gat hringt í númerið með fréttaskot eða upplýsingar. Þá var ekki mikið hringt úr símanum í apríl. Reikningurinn fyrir mánuðinn er upp á 692 kr.

Á meðan Páll skipstjóri var á gjörgæslu á Landsspítalanum var síma hans stolið. Síminn var í þjófahöndum 4. og 5. maí 2021. Staðsetningarbúnaður í síma skipstjórans sýnir að símtækið var í höfuðstöðvum RÚV á Efstaleiti á þessum tíma. Samsung-sími Þóru  var notaður til að afrita síma skipstjórans. Símakaup Þóru í apríl voru ekki tilviljun. Símanúmerið var ekki tilviljun. Í apríl var vitað að Páli skipstjóra yrði byrlað í maí.

Afritaði síminn í fórum Þóru og Kveiks-manna var notaður til reglulegra samskipta við byrlara Páls, konu sem á um sárt að binda vegna andlegra veikinda. Í símaskrá síma veiku konunnar var númerið 680 2140 merkt ÞAK - Þóra Arnórsdóttir Kveikur.

Hvar skyldi Samsung-sími Þóru vera niðurkominn núna?

Þrír nefndir og niðurlægðir, siðareglur RSK-miðla

Þremenningarnir sem Vítalía Lazareva kærði fyrir kynferðisbrot gerðust ekki brotlegir við lög. Rannsókn héraðssaksóknara er hætt. Vitalía naut stuðnings Eddu Falak og Heimildarinnar, áður Stundin/Kjarninn, að koma ásökunum sínum á framfæri opinberlega. RÚV er þar skammt undan, í RSK-bandalaginu. 

Í fjölmiðlum voru þremenningarnir dæmdir, mannorð þeirra fótum troðið og lífsviðurværi ógnað. Fara fjölmiðlar í naflaskoðun og ræða hvernig og hvenær ásökun er frétt? Ekki er það líklegt.

Blaðamannafélag Íslands endurskoðaði siðareglur blaðamanna nýverið. Félaginu er stýrt af fréttamanni RÚV, Sigríði Dögg. Varaformaður er Aðalsteinn Kjartansson á Heimildinni, áður Stundinni og RÚV. Aðalsteinn er formaður nefndarinnar sem endurskoðaði siðareglurnar, sem má kalla siðareglur RSK-miðla.

Gömlu siðareglurnar frá 1991 áminntu blaðamenn í 4.gr. að ,,virða þá meginreglu laga að hver maður er talinn saklaus þar til sekt hans hefur verið sönnuð." Ennfremur í 3 gr. að ,,forðast allt, sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu."

Í nýju siðareglunum, RSK-reglunum, er ekkert um sakleysi uns sekt er sönnuð. Ekki heldur neitt um að forða saklausu fólki frá óþarfa sársauka og vanvirðu.

RSK-siðareglur blaðamanna veita skotleyfi á saklausa. Þeir sem starfa í anda nýju siðareglnanna eru sannfærðir um að blaðamenn séu hafnir yfir almennt siðferði sem og landslög. Fimm blaðamenn RSK-miðla, Aðalsteinn þar á meðal, eru sakborningar í byrlunar- og símastuldsmálinu. 

RSK-miðlar eru böl íslenskrar blaðamennsku.

Hættir rannsókn í máli Vítalíu gegn þremur mönnum

Heiðar Örn og ósagða fréttin

Fréttastjóri RÚV, Heiðar Örn Sigurvinsson, var mættur í settið í gærkvöldi og sagði tíðindi dagsins í kvöldfréttum sjónvarps. Ein frétt var ósögð, en hún útskýrir töluverða fjarveru fréttastjórans undanfarið.

Hver verður næsti fréttamaður RÚV á Akureyri? Óðinn Svan Óðinsson fréttamaður hverfur af starfsstöðinni á Akureyri sem sinnir allri landsbyggðinni, samkvæmt samningi RÚV við ríkið.

Staða fréttamanns á Akureyri var ekki auglýst en þó var búið að ráða í hana. Heiðar Örn sá um ráðninguna.

En þá kom babb í bátinn. Fréttastjórinn hafði ráðið í starfið einstakling án reynslu af fréttamennsku. Heiðar Örn var aftur hrifinn af annarri reynslu sem viðkomandi hafði. Stefán útvarpsstjóri bremsaði ráðninguna og vill leysa málið í kyrrþey. 

Á RÚV standa fréttir ofar veruleikanum. Ef frétt er ósögð er efni hennar ekki hluti af veruleikanum. Til dæmis fréttir af byrlun, gagnastuldi og ófaglegum mannaráðningum.

Sumir segja RÚV ríki í ríkinu. Nær væri að tala um hliðarveruleika sem freistar þess að telja þjóðinni trú um að hvítt sé svart, glæpir hetjudáð og ófagleg vinnubrögð fagleg.

Heiðar Örn í heitum málum, Stefán í klípu

Stefán Eiríksson útvarpsstjóri leitar til gamalreyndra fréttamanna að leysa vanda vegna Heiðars Arnar Sigurvinssonar fréttastjóra. Málið er það heitt að aðeins innvígðum er treyst að höndla með efnisatriði. Nöfn Arnars Páls Haukssonar og Brodda Broddasonar eru nefnd í ráðgjafahlutverki. Báðir fyrrum fréttamenn RÚV.

Heiðar Örn sést lítið á skjánum síðustu vikurnar. Tilefnið er samskipti fréttastjórans við undirmann sem ekki uppfylla faglegar kröfur. Inn í málið blandast stöðuveiting innan RÚV, ófagleg að sama skapi. Heiðar Örn var beggja vegna borðsins og aðeins öðru megin í hlutverki fréttastjóra.

Fyrir er Stefán útvarpsstjóri með á sinni könnu byrlunar- og símastuldsmálið. Lögreglurannsókn stendur yfir. Allt bendir til að miðstöð skipulags á byrlun og gagnastuldi sé á Efstaleiti. Þrír starfsmenn, Rakel Þorbergsdóttir fréttastjóri, Helgi Seljan og Þóra Arnórsdóttir hafa með sviplegum hætti látið af störfum eftir að lögreglurannsókn hófst.

Heiðar Örn tók við stöðu fréttastjóra eftir að Rakel hætti. Fréttastjórinn hefur komið fram fyrir hönd RÚV sem siðapostuli. Hann gagnrýndi að Samherji nýtti sér efni frá RÚV, sagði ljótt að stela. Þá gat Heiðar Örn sér orð fyrir siðferðisgreiningu á afsökunarbeiðni Samherja. Eftirvænting ríkir eftir stílnum á afsökun fréttastjóra. Spurt verður hvort yfirmenn á ríkisfjölmiðlinum séu hafnir yfir það stíga til hliðar er mál skipast með þeim hætti að staða þeirra sé óverjandi.

Gömlu fjölmiðlakempurnar Arnar Páll og Broddi munu hafa verið kallaðir til skrafs og ráðagerða í máli Heiðars Arnar. Í byrlunar- og símastuldsmálinu nýtti Stefán sér almannatengla af ætt utanbúðarmanna. Í þessu máli þykir það ekki óhætt.

Innanbúðarfólki er betur treystandi í Heiðarsmálum Arnar sem á með öllum ráðum að halda innan veggja ríkisfjölmiðilsins og láta ekki fréttast. Til þessa hefur ekkert ratað í fréttir. Enginn fjölmiðill fjallar um næst heitasta fréttamálið á eftir byrlunar- og símastuldsmálinu. RÚV er risinn á fjölmiðlamarkaði. Blaðamenn sem styggja yfirvaldið eiga á hættu atvinnubann á Efstaleiti. Það skerðir afkomumöguleika.

Útvarpsstjóri er í verulegri klípu. Um áramót rennur út samstarfssamningur RÚV og ríkisins. Stefán situr uppi með sakborninga og afhjúpaðan siðapostula þegar hann sest að samningaborðinu andspænis Lilju ráðherra í haust. Verði Stefán enn útvarpsstjóri.