Ýkjusögur, falsfréttir og heimur í hættu

Tímaritið Faxi hóf göngu sína í Keflavík árið sem Ísland var hernumið. Í öðru tölublaði var óskað eftir sögum af Reykjanesskaga til skemmtunar og ,,þjóðlegs" fróðleiks. Ein sagan gekk út á stærð flugvallar sem Bandaríkjamenn lögðu á Miðnesheiði.

Flugvöllurinn yrði svo stór, var sagt í fámenninu í Keflavík, að hann myndi ná allt upp á Snæfellsnes. Ýkjusögur eru alltaf í umferð en bæði framboð þeirra og eftirspurn stóreykst þegar heimurinn virðist taka stakkaskiptum.

Heimurinn breyttist með seinni heimsstyrjöld og Ísland í leiðinni. Nú um stundir virðist heimurinn vera á umbreytingarskeiði. Ýkjusögurnar birtast ekki í tímaritsdálkum heldur sem falsfréttir á netinu.

Í viðtengdri frétt mbl.is er sagt að ritstýrðir fjölmiðlar flytji ekki falsfréttir, aðeins samfélagsmiðlar. Þetta er röng greining. Ritstýrðir fjölmiðlar eru fullt eins líklegir til að flytja falsfréttir og samfélagsmiðlar.

Þegar heimurinn er á umbreytingarskeiði óttast margir hag sinn á meðan aðrir sjá tækifæri. Ýkjusögur og falsfréttir nærast hvergi betur en einmitt í þessu umhverfi.

Sérstakur brandari í frétt mbl.is er að Evrópusambandið ætli að skera upp herör gegn falsfréttum. Stærsta falsfrétt frá síðustu aldamótum er að evran sé lífvænlegur gjaldmiðill.

 

Falsfréttir víða á vefnum

Pírati fattar ekki eigin lífsgæði

Þingmaðurinn Ásta Guðrún Helgadóttir pírati er með tvöföld og líklega þreföld meðallaun þegar allt er talið. Samt sagðist hún á sunnudag of blönk til að kaupa íbúð.

Tveim dögum síðar fattar Ásta Guðrún að hún hefur það giska gott og biðst afsökunar á því að þykjast blönk á sunnudag.

Ásta Guðrún er dæmigerður pírati. Þeir búa í landi með hvað mestu velferð í víðum heimi og jöfnust og bestu lífskjör á byggðu bóli en geta samt ekki hætt að tala um ónýta Ísland.

Ásta Guðrún biðst afsökunar

Falskt fullveldi, fölsk trú - siðbreyting vesturlanda

Í höfuðborg Evrópusambandsins er þjóðríkið kallað ,,falskt fullveldi", rétt eins og kaþólska kirkjan sakaði mótmælendur á árnýöld um ,,falska trú" þegar þeir andmæltu rétttrúnaði páfavalds.

Kalvínistar, hússítar, lútherstrúarfólk auk annarra mótmælenda létu ekki segjast og brutu á bak aftur páfavaldið í Norður-Evrópu. Englendingar fóru sínar eigin leiðir, líkt og nú með Brexit. Hjónabandsvandræði Hinriks 8. leiddu til aðskilnaðar við Róm en ekki trúarsannfæring.

Norður-Evrópubúar samtímans sækja innblástur í andófinu gegn ESB til Bandaríkjanna. Þar er rísandi stjarna kaþólskur hommi sem gortar af svörtum elskhugum. Milo Yiannopoulos heitir hann og er á sama aldri og Jesús þegar hann var krossfestur. Í viðtali við BBC greinir Yiannopoulos þrjár forsendur siðbótarhreyfingar samtímans: a. múslímavæðing vesturlanda, b. alþjóðavæðing í anda ESB og c. hömlur pólitíska rétttrúnaðarins á tjáningarfrelsi.

Yiannopoulos veldur óeirðum með fagnaðarerindi sínu, sem m.a. felst í fordæmingu á femínisma. Í bandarískum spjallþáttum kallar hann fram ,,fokk jú" viðbrögð frá ráðsettum miðaldra karlmönnum.

Yiannopoulos er líkt og góðvinur hans, Trump forseti, birtingarmynd siðbreytingar vesturlanda. 

Þeir félagar eru líka boðberar válegra tíðinda. Mótmælahreyfingin á árnýöld samdi frið við kaþólikka í Ágsborg 1555 undir formerkjum fursti ræður trú, cujus regio, ejus religo. Ferðabann Trump á þegna sjö múslímaríkja var hafnað af rétttrúnaðarkirkju frjálslyndra sem fengu dómsúrskurð sér í vil. Fursti sem ræður ekki eigin landamærum er harla lítils virði. Trump boðar stríð til að endurheimta frumkvæðið.

Friðurinn frá Ágsborg var úti þegar Evrópa hóf 30 ára stríðið á fyrri hluta 17. aldar. Þegar vopnaskakinu linnti þurfti sérstaka fundi til að finna ágreiningsmálin. Í hita leiksins höfðu þau gleymst.

Vesturlönd eru á leið inn í nýtt 30 ára stríð þar sem deiluefnin eru óljós og framtíðarsýn allra málsaðila óskýr. Nóbelsverðlaunahagfræðingurinn Joseph E. Stiglitz er til marks um að viðtekin heimsmynd er á hverfanda hveli. Stiglitz er hógvær maður með skýra hugsun og einbeittar skoðanir. Hann skrifaði á síðasta ári bók um að gjaldmiðill Evrópusambandsins, evran, sé ónýt. Hann boðar endurbætur, ekki byltingu.

En hvað segir Stiglitz um Trump? Ekkert, nema að Trump sé voðalegur maður. En það vita allir. Menn eins og Stiglitz eru hægfara umbótamenn á byltingartímum. Sagan kennir að slíkir menn fá ekki hljómgrunn þegar eitt hugmyndakerfi er í fæðingu en öðru hnignar. Byltingar eru tímar hávaðamanna og lætin drekkja hófsamri orðræðu. Og því miður eru byltingar sjaldnast án ofbeldis og blóðsúthellinga. Festið beltin, framundan er hlykkjóttur vegur með hárri slysatíðni.

 

Varar við uppgangi popúlista

Innflutningur á glæpamönnum

Schengen-svæðið er landamæralaust frá Reykjavík til Riga í Lettlandi. Glæpamenn frá allri Evrópu eiga frjálsa för til Íslands að stunda sína iðju.

Ísland varð aðili að Schengen-svæðinu vegna þess að Halldór Ásgrímsson ráðherra vildi Ísland inn í Evrópusambandið.

Hugmyndafræðin að baki Schengen er sú sama og Evrópusambandsins. Sú hugmyndafræði er gjaldþrota.

Löngu tímabært er að Ísland hætti Schengen-samstarfinu og taki upp virkt landamæraeftirlit.

Koma til að brjóta af sér

Geðshræringin frá Pírötum til Samfylkingar

Óstabílt fólk, virkir í athugasemdum og sveimhugar með takmarkað veruleikaskyn er geðshræringarfylgið sem gerði Pírata að stærsta flokki lýðveldisins - auðvitað aðeins í skoðanakönnunum. Á kjördag verður maður að fara með atkvæði sitt á kjörstað. Sumum er það ofviða.

Geðshræringarfylgið er komið til upprunaheimkynna sinna í Samfylkingunni. Píratar gjalda þess. Flokkarnir eru hvor um sig með tíu prósent fylgi. Samtals er þetta fylgi um fjórðungur til þriðjungur fólks á kosningaaldri en kannski 15 til 20 prósent í kosningum, þegar liðið þarf að mæta á kjörstað til talningar.

Hagfellt er fyrir samfélagið að þeir móðursjúku dreifist á tvo eða fleiri flokka. Eðli málsins samkvæmt er samkeppni um firrupólitík þessa fólks. Ein firran stútar annarri. Þannig fór t.d. fyrir ESB-umsókn Samfylkingar. 

VG áfram með mest fylgi

Fésmarxismi, byltingin og elítan

Heimssamfélag á samfélagsmiðlinum Fésbók er falleg hugsun. Rétt eins og slagorðið ,,öreigar allra landa sameinist" var geðþekkt þegar Marx og Engels tefldu því fram á byltingartíma 19. aldar.

En bæði Zuckerberg á Fésbók og Engels og Marx í Kommúnistaávarpinu gleymdu einu smáatriði.

Áður en menn verða heimsborgarar, sem fésvinir eða öreigar, eru þeir þegnar í tugþúsundum samfélaga sem byggja á ólíkum siðareglum og venjum.

Eins og forsætisráðherra Bretlands sagði nýverið eru heimsborgarar þeir sem eiga hvergi heima. Meintir heimsborgarar fleyta rjómann af því besta sem heimurinn býður upp á en eru ábyrgðalausir gagnvart streði almennings í Reykjavík, Ríó eða Pétursborg.

Fésmarxismi Zuckerberg fer vitanlega á sama stað og frummyndin. Á ruslahaug sögunnar.

Enn um sinn bíðum við eftir sönnu byltingunni sem ávallt stendur til boða, hvort heldur öreigum, fésvinum eða öðrum, og hefst þegar við kveðjum þennan heim. En hér er svo fjarska gaman að byltingin má bíða stundarkorn. 

Facebook geti myndað „hnattrænt samfélag“

Sérhagsmunir, lýðskrum og frjáls umræða

Á tíma flokksblaða, sem stóð fram undir 1990, var ekki talað um sérhagsmuni í fjölmiðlun. Pólitísk öfl réðu ferðinni í blaðaútgáfu og RÚV sá um ljósvakamiðlun. Ekki heldur var talað um lýðskrum.

Umræða um sérhagsmuni óx þegar fjársterkir aðilar, fyrst Jón Ólafsson í Skífunni og síðar Jón Ásgeir í Baugi, keyptu sér dagskrárvald í umræðunni með Stöð 2 og Fréttablaðinu. Aðrir auðmenn komu sér fyrir í öðrum fjölmiðlum, t.d. Björgólfsfeðgar í Morgunblaðinu og Exista-bræður í Viðskiptablaðinu.

Sérhagsmunir eru samt ekki bundnir við auðmenn. RÚV er sérhagsmunabandalag starfsmanna sem berjast fyrir meðgjöf frá ríkinu til fjölmiðlaveldis sem starfar á öllum sviðum miðlunar nema blaðaútgáfu. Lítil félög á sviði miðlunar urðu til, sem hafa þá sérhagsmuni að eiga fyrir útgjöldum: Kjarninn, Eyjan, ÍNN, Útvarp Saga, Stundin, Kvennablaðið, Fréttatíminn og fleiri.

Samhliða auknum sérhagsmunum óx frjáls umræða í bloggi og samfélagsmiðlum.

Þórður Snær Júlíusson ritstjóri Kjarnans skrifar ádrepu um lýðskrum og sérhagsmuni. Hann biðlar til almennings að styrkja sérhagsmuni smáfyrirtækja í fjölmiðlun. Rökin sem hann beitir eru þau að lýðskrum fari vaxandi í fjölmiðlum.

Ein meginástæðan fyrir lýðskrumi í fjölmiðlum er að stórir sérhagsmunamiðlar, s.s. RÚV, keppa við athyglina sem frjálsa umræðan fær á bloggi og samfélagsmiðlum og stunda aðgerðafréttamennsku - sem er beinlínis hönnuð til að hafa áhrif á pólitíska atburðarás.

Það er ekki lýðskrum þótt bloggarar og samfélagsmiðlarar stundi sleggjudóma um menn og málefni. Lýðskrumið verður aftur á móti yfirgengilegt þegar stórir sérhagsmunamiðlar beita afli sínu til að knýja fram stórpólitíska atburði eins og afsagnir ráðherra, stjórnarskipti og ótímabærar kosningar. Gömlu flokksblöðin leyfðu sér ekki slíka háttsemi.

Pírati blankur með 1,5 m.kr. á mánuði

Píratinn Ásta Guðrún Helgadóttir á ekki fyrir íbúð en er með 1,5 milljónir eða meira á mánuði í kaup.

Það er vandlifað.

Þingmaður á ekki fyrir íbúð

Fjölmiðlar styrkja Trump

Samfélagsmiðlar eru sjórnlausir og fjölmiðlar draga dám af stjórnleysinu. Þar sem áður voru fagmenn er hvorttveggja í senn tryggðu lágmarksgæði og stýrðu aðgangi að opinberri umræðu er öllum frjáls aðgangur að umræðunni með hvaða hrat sem er, skáldaðar fréttir þar á meðal.      

Donald Trump virkjar andúð fjölmmiðla til að ná eyrum almennings, sem jafnan leiðir stjórnmálaumræðu hjá þér. Fjölmiðlar birta allt sem frá Trump kemur til að sýna fram hve langt frá viðteknum stjórnmálum þau liggja.

En einmitt þar er Trump sterkastur. Hann beinlínis gerir út að stunda ekki viðtekin stjórnmál, sem hann segir hafa snuðað almenning í þágu elítunnar, - sem einnig stjórni fjölmiðlum.

 

„Sjáið hvað gerðist í Svíþjóð“

Trump minnkar Bandaríkin - óvissa í Evrópu

Bandaríkin ætla ekki að halda uppi Nató, sem felur í sér valdaafsal í Evrópu. Valdahlutföll í álfunni verða i uppnámi. Stóru ESB-ríkin, annað tveggja sameiginlega eða hvert í sínu lagi, munu keppa við Rússland um forræði á meginlandinu.

Undir forystu Trump minnka Bandaríkin á alþjóðavettvangi og það mun skapa óvissu til skamms tíma.

Þegar frá líður verður til nýtt jafnvægi og jafnvel að friðvænlegra verði í heiminum. Við skulum samt ekki spá Trump Nóbelsverðlaunum.  

Vill endalok núverandi heimsmyndar