Þóra og Aðalsteinn svara ekki í síma

Blaðamenn hafa alla helgina reynt að ná tali af Þóru Arnórsdóttur á RÚV og Aðalsteini Kjartanssyni á Stundinni. Tilefnið er lögregluyfirheyrslur yfir þeim vegna sakamálarannsóknar á líkamsárás (byrlun) á Pál skipstjóra Steingrímsson, stuldi á síma hans og frekari meingerðir s.s. dreifingu á einkamyndbandi þar sem hann á vingott við konu; kallast stafrænt kynferðisofbeldi.

Þóra og Aðalsteinn svara ekki í síma. Áður voru þau á flótta undan boðun lögreglu í yfirheyrslu Þau voru boðuð um miðjan febrúar, nú eru skötuhjúin á flótta undan fjölmiðlum. Fréttastofa RÚV leikur iðulega þann leik að segja í fréttum si svona, vilji menn ekki tala: fréttastofa hefur árangurslaust reynt að ná í XX. 

En þegar blaðamenn komast sjálfir í kast við lögin er látið gott heita að þeir svari ekki í síma. Málið dautt. Ef fjölmiðlar eru fyrst og fremst í þágu blaðamanna sjálfra ættu þeir ekki að fjármagna útgerðina úr eigin vasa? Eins og stendur sækja fjölmiðlar ótaldar milljónir, RÚV milljarða, í sjóði almennings. Undir þeim formerkjum að starfa í þágu almannahagsmuna.

Eftir yfirheyrslur fjórmenninga RSK-miðla (auk Þóru og Aðalsteins eru Þórður Snær og Arnar Þór á Kjarnanum sakborningar) tekur lögreglan afstöðu til réttarstöðu Páls skipstjóra.

Ef brotin gegn Páli eru sérstaklega alvarleg fær hann réttargæslumann. Eins og segir í leiðbeiningum ríkissaksóknara:

Ef um kynferðisbrot er að ræða á brotaþoli rétt á að fá tilnefndan réttargæslumann við rannsókn málsins, ef hann óskar þess. [...] Þar að auki getur brotaþoli í málum sem varða önnur ofbeldisbrot og brot gegn frjálsræði manna átt rétt á að fá tilnefndan réttargæslumann

Fái Páll skipstjóri tilnefndan réttargæslumann fær hann greiðari aðgang að gögnum málsins. ,,Réttargæslumaður getur aflað upplýsinga fyrir hönd brotaþola um stöðu og meðferð málsins hjá lögreglu og ákæruvaldi."

Tilfallandi athugasemdir halda lesendum upplýstum. Fjölmiðlar þegja í þágu blaðamanna.

RSK-miðlar, brotin sál og yfirhylmingin

,,Lögreglan er með töluvert af símasamskiptum, tölvupóstum og annars konar samskiptum X við ákveðna fjölmiðlamenn. [...] Í gögnum málsins er tölvupóstur frá X, m.a. til Aðalsteins Kjartanssonar þar sem hann ræðir væntanlega skýrslutöku hjá lögreglu og fleira."

Ofanrituð tilvitnun er úr skýrslu lögreglunnar á Akureyri, lögð fram í héraðsdómi, vegna kröfu Aðalsteins blaðamanns á Stundinni að vera undanþeginn yfirheyrslu vegna líkamsárásar (byrlunar) og friðhelgisbrots á Páli skipstjóra Steingrímssyni.

X er tilræðismaðurinn sem RSK-miðlar, RÚV, Stundin og Kjarninn, véluðu til að byrla og stela síma skipstjórans.

Í tilvitnuðum orðum kemur fram að rannsókn lögreglu er fyrst og fremst byggð á gögnum en ekki vitnisburði. Ekki er um að ræða að einhver staðhæfi eitthvað um afbrot annars, heldur afhjúpa blaðamenn RSK-miðla aðild sína að glæpnum með sínum eigin orðum í símtölum og tölvupóstum.

Fjórir blaðamenn eru með stöðu sakborninga, Þórður Snær og Arnar Þór á Kjarnanum, Aðalsteinn á Stundinni og Þóra á RÚV. Auk þeirra hafa Helgi Seljan og Rakel Þorbergsdóttir orðið að hætta á RÚV eftir að málið varð heyrinkunnugt sl. haust. Sexmenningarnir höfðu samskipti sín á milli annars vegar og hins vegar við X. Lögreglan fylgdist með.

Páli skipstjóra var byrlað 3. maí á síðasta ári og hann var meðvitundarlaus til 6. maí. Á þeim tíma var símanum stolið, innihaldið afritað og tækinu skilað. Frá og með kæru Páls 14. maí rannsakar lögreglan málið.

Sumarið 2021 aflaði lögreglan gagna, bæði úr staðsetningarbúnaði síma Páls og með rannsóknarheimildum s.s. hlerunum.

X var kallaður til yfirheyrslu 5. október. Í framhaldi hófust líflegar samræður fjölmiðlamannanna um það hvernig skyldi brugðist við. Meðal annars var rætt um að gera enn aðra árás á Pál skipstjóra. Blaðamenn höfðu úr síma Páls myndskeið af honum í ástarleik með vinkonu sinni. Myndskeiðið sendu fjölmiðlamennirnir sín á milli. Þá heimtuðu RSK-liðar að X léti þeim í hendur einkasímann og lykilorð. Valdsmunur er á X og RSK-urum. Í einn stað brotin sál en í annan stað ágengir karlar og yfirmenn á ríkisstofnun. Einkasíminn fór í hendur fjölmiðlamanna sem tóku til við að eyða gögnum úr tækinu. Lögreglan fylgdist með.

Annar liður í viðbrögðum RSK-miðla við lögreglurannsókninni var að saka Samherja um að leggja líf Helga Seljan í rúst. Þann 15. október birtist Helgi á skjánum hjá Gísla Marteini á RÚV. ,,Heimsmet í drullusokkshætti," sagði Helgi og átti ekki við þá er skipuleggja líkamsárásir, stela einkagögnum og níðast á einstaklingum í sárum. Ekki er víst að lögreglan hafi fylgst með Helga hjá Gísla Marteini. Það eru takmörk fyrir því hvað hægt er að leggja á menn.

Þriðji þátturinn í andsvörum RSK-miðla var að ráðast með offorsi á tilfallandi bloggara sem sagði frá glæpnum gegn Páli skipstjóra. Þórður Snær Júlíusson ritstjóri Kjarnans skrifaði leiðara 18. nóvember: Glæpur í höfði Páls Vilhjálmssonar.  Bloggara voru valin hin verstu nöfn og fullyrt að engin lögreglurannsókn stæði yfir. ,,Brjáluð samsæriskenning," skrifar ritstjórinn.

En hringurinn þrengdist um Þórð Snæ og félaga þrátt fyrir allt. Ritstjórinn reyndi að fela samskipti sín við umheiminn. Þremur dögum áður en hann skrifaði leiðarann hlóð Þórður Snær niður smáforritinu Signal í síma sinn. Smáforritið eyðir skilaboðum eftir að þau eru lesin og torveldar hlerun. Þórði Snæ hefur þótt þetta snjall leikur. Meinið er að í leiðinni afhjúpaði hann sjálfan sig. Til að hlaða niður Signal þarf að gefa upp símanúmerið. Aðrir notendur smáforritsins sjá þegar hringt er úr síma sem notar Signal. Flóttinn undan réttvísinni var hafinn. Þórður Snær og félagar voru boðaðir til yfirheyrslu í febrúar á þessu ári. Núna, sex mánuðum síðar, gáfust fjórmenningarnir upp á flóttanum. Þórður Snær og Arnar Þór voru yfirheyrðir á fimmtudag en Þóra og Aðalsteinn á föstudag.

Glæpaslóð RSK-miðla verður ekki falin með smáforriti. 

 

 

 

 

RSK-miðlar og tilræðið við Pál skipstjóra

RSK-miðlar, RÚV, Stundin og Kjarninn, skipulögðu tilræði að heilsu og einkalífi Páls skipstjóra Steingrímssonar. Tilræðismaðurinn sjálfur var nákominn Páli. Hans bíður ákæra um tilraun til manndráps. 

Skipulagið gekk út á að byrla fyrir Páli skipstjóra, stela af honum símanum á meðan hann var óvígur, afrita innihaldið og skila símanum áður en skipstjórinn kæmist til meðvitundar.

Eitrað var fyrir Páli 3. maí fyrir hálfu öðru ári. Um nóttina var hann fluttur á gjörgæslu með sjúkraflugi og vart hugað líf. Áætlunin gekk eftir. Síminn komst í hendur RSK-miðla sem afrituðu. Tækinu var komið aftur fyrir í föggur skipstjórans á meðan hann vissi hvorki í þennan heim né annan.

Aðalsteinn Kjartansson fréttamaður á RÚV skipti föstudaginn 30. apríl 2021 um vinnustað, fjórum dögum áður en Páli var byrlað. Hann gaf loðin svör í viðtali daginn sem hann hættir, talar um ,,persónulegar ástæður" og segist á leiðinni í frí. En síðdegis sama dag er Aðalsteinn kominn á ritstjórn Stundarinnar sem gefur út sérstaka tilkynningu. Almenningur vissi ekki að á bakvið tjöldin voru RÚV, Stundin og Kjarninn einn og sami miðillinn.

Aðalsteini var ætlað að vinna úr símagögnunum en mátti ekki hafa starfsstöð á Efstaleiti. Þórður Snær á Kjarnanum var í sama hlutverki. Miðstöðin var á Efstaleiti en Stundin og Kjarninn sáu um dreifinguna. Það var gert með nákvæmu skipulagi. Kjarninn og Stundin birtu samhljóða fréttir að morgni dags 21. maí. Skipulagið var svo nákvæmt að daginn áður höfðu Aðalsteinn og Þórður Snær samráð um hvenær skyldi hringt í skipstjórann.

En hvers vegna var beðið með að birta fréttir úr síma Páls í rúman hálfan mánuð? Símanum var stolið 4. maí en engar fréttir fyrr en 21. maí. Sæmilega vanur blaðamaður skrifar svona frétt á 2-4 klukkustundum, þekki hann til málsins.

Skýringin er að Pál skipstjóra átti ekki að gruna að gögnin væru frá honum komin. Og ef hann skyldi fá hugboð um hvers kyns væri átti að vera ómögulegt að sanna aðild RSK-miðla. Snjallsímar skrá staðsetningu sína og geyma upplýsingarnar 14 daga aftur í tímann. Eftir tvær vikur er símtækið búið að ,,gleyma" hvar það var dagana á undan.

En þegar Páll skipstjóri komst til meðvitundar eftir nokkra daga á gjörgæslu sá hann að átt hafði verið við símann. Hann slökkti á tækinu til að staðsetningarbúnaðurinn myndi ekki uppfærast. Páll var búinn að kæra málið til lögreglu áður en fréttirnar birtust í Kjarnanum og Stundinni 21. maí.

Í símanum var einnig smitrakningarforrit, vegna COVID-19. Lögreglan gat séð hvaða símar voru nálægt síma Páls á meðan tækið var í þjófahöndum. Í framhaldi fékk lögreglan heimild til að hlera blaðamenn grunaða um glæp. Á grunni þeirra gagna verður ákært.

Að minnsta kosti fjórir blaðamenn eru með stöðu sakbornings vegna byrlunar- og gagnastulds. Fjölmiðlar segja sama og ekkert um málsatvik en gera gælur við sakborninga.

Þórður Snær ritstjóri Kjarnans mætti í viðtal hjá RÚV, nema hvað, til að útskýra sakleysi sitt: „Það getur verið faglega íþyngjandi og náttúrulega persónulega íþyngjandi að sitja undir svona í svo langan tíma.“  En það er ekkert íþyngjandi að verða fyrir eitrun sem fylgir innlögn á gjörgæslu og árás á einkalíf sitt í kaupbæti. Gjörvöll blaðamannastéttin finnur til með Þórði Snæ. Eins og sést á fjölmiðlum.

Hver er staða Helga Seljan?

Fjórir blaðamenn RSK-miðla, RÚV, Stundarinnar og Kjarnans, eru með stöðu sakborninga, svo vitað sé, í lögreglurannsókn á byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar og stuldi á síma hans. Lögreglan veitir ekki upplýsingar um sakborninga.  

Nöfn fjórmenninganna birtust í RSK-miðlum 14. febrúar í vetur. Helgi Seljan var ekki nefndur. Kannski að hann sé ekki sakborningur. Kannski.

Helgi Seljan er þegar kominn með dóm vegna Samherjamálsins. Hann þverbraut siðareglur RÚV samkvæmt úrskurði í lok mars 2021. Glæpurinn gegn Páli skipstjóra var framinn rúmum mánuði síðar, í byrjun maí. Í aðdraganda glæpsins var hann að störfum á RÚV en sást ekki á skjánum. 

Lögreglurannsókn á tilræðinu gegn Páli skipstjóra var komin á það stig í október sl. að RSK-liðar fengu pata af. Þeir voru í sambandi við verktakann sem sá um byrlun og stuld þá um vorið. Miðstöð glæpsins var á Efstaleiti og starfsmaður þar aðaltengiliður við verktakann. Þóra Arnórsdóttir, sem er sakborningur, höfðar ekki til miðaldra kvenna. Helgi, aftur, gerir það.

Föstudaginn 15. október kemur Helgi fram í vinsælum þætti RÚV, sem Gísli Marteinn stýrir. Tilgangurinn var að afla samúðar. Eyjan endursagði hápunktana. Samtalið gengur út á að Helgi eigi voða bágt og sé vart vinnufær vegna Samherja. Ókunnugur gæti haldið að sjónvarpsmaðurinn hefði orðið fyrir tilræði að heilsu og einkalífi, t.d. byrlun og þjófnaði. Tilfallandi athugasemd lagði játningu verðlaunablaðamannsins út á annan veg. Allt varð vitlaust í baklandi RSK-miðla. Krafist var að höfundur yrði rekinn úr vinnu. Miðaldra konur sáu rautt þegar orði var hallað á átrúnaðargoðið.

Stöðu Helga Seljan á RÚV varð þó ekki bjargað. Innanhúss var smjattað á sögum um hvernig í pottinn væri búið. Þótt fjölmiðlar þegðu meira og minna í samstöðu með afbrotamönnum innan eigin raða sögðu tilfallandi blogg að ekki væri allt með felldu á Glæpaleiti. Stefán útvarpsstjóri taldi ótækt að viðurnefnið festist í sessi. Þegar ekki var hægt að ljúga með þögninni varð að gripa til aðgerða. Í nóvember var tilkynnt að fréttastjórinn Rakel Þorbergsdóttir léti af störfum. Í janúar axlaði Helgi sín skinn á RÚV og hélt yfir á annan RSK-miðil, Stundina.

Tilkynning RSK-miðla 14. febrúar um fjóra sakborninga er ekki endilega tæmandi upptalning. 

Það kemur á daginn þegar ákært verður í byrlunar- og gagnastuldsmálinu hvert hlutverk Helga Seljan var vordagana 2021 þegar tilræði RSK-miðla var skipulagt og framkvæmt. Miðaldra konur eiga hlut að máli, misvel á sig komnar. ,,Linnulaust bögg" tekur sinn toll. 

Þórður Snær sakborningur: Vinstri grænir sviku mig

Þórður Snær Júlíusson ritstjóri Kjarnans er sakborningur í lögreglurannsókn á byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar og stuldi á síma skipstjórans. Þórður Snær skrifar leiðara í gær sem er allsherjarárás á Vinstri græna og forsætisráðherra.

Ritstjórinn segir það ekki beint, en það liggur í orðunum, að ef vinstrimenn sætu einir í ríkisstjórn myndi lögreglan ekki rannsaka vinstrisinnaða blaðamenn þótt þeir brytu lög með byrlun og gagnastuldi.

Vinstri grænir sviku lit 2017, segir ritstjórinn, og mynduðu ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Það var ,,póli­tísk per­sónu­leika­röskun [sem] átti sér stað." Pillan er til Katrínar Jakobs, án hennar sé flokkurinn ekkert. Þórði Snæ er í nöp við konur í valdastöðum. Hann sagði Rannveigu Rist forstjóra annað tveggja háða eiturlyfjum eða ,,vera þroskahefta."

Í lok leiðarans, sem er laaaangur, klykkir Þórður Snær út með dæmi til að sanna svik Kötu Jakobs og félaga. Hann vitnar í fyrr­ver­andi fram­kvæmda­stjóra Vinstri grænna sem fyrir fimm árum sagði að ef flokkurinn efndi til stjórnarsamstarfs við Sjálfstæðisflokkinn væri hætt við að ,,trú­verð­ug­leik­inn laskað­ist veru­lega og vinstrið á Íslandi mun eiga erfitt upp­dráttar næstu árin og ára­tug­ina."

Fyrrverandi framkvæmdastjórinn er enginn annar en Drífa Snædal forseti ASÍ. Í gær, sama dag og Þórður Snær skrifar leiðarann, gafst Drífa upp á samstarfi við aðra vinstrimenn innan ASÍ vegna þess að ,,átök­in inn­an ASÍ hafi verið óbæri­leg." 

Ef vinstrimenn stjórnuðu landinu væri þjóðfélagið eins og ASÍ, óbærilegt. Blaðamenn í skjóli landsstjórnar vinstrimanna kæmust upp með alvarlega glæpi og fengju frítt spil að ofsækja einstaklinga. Siðleysið léki lausum hala. Engin viðurlög væru við byrlun og gagnastuldi.

Góðu heilli eru menn eins og Þórður Snær í minnihluta.

Trans-bann í breskum skólum

Líffræðilegum drengjum, sem telja sig trans-stúlkur, má banna aðgang að kvennasalernum. Ekki má nota trans-fornöfn (hán, kvár, etc) á nemendur nema samkvæmt uppáskrift heilbrigðisstarfsmanns. Salerni skulu kyngreind. Kennarar sem leyfa nemendum félagslega kynbreytingu eru sekir um lögbrot, liggi ekki fyrir samþykki foreldra.

Ofansagt eru nýjar reglur í breskum skólum sem yfirmaður lagaskrifstofu ríkisstjórnarinnar (attorney general) kynnir næstu daga.

Skólamenn í Bretlandi hafa óskað eftir leiðbeiningum frá yfirvöldum um hvernig skuli fara með trans-málefni. Foreldrar stúlkna hafa kvartað undan ágengni drengja, sem segjast trans-stúlkur, í rýmum sem eingöngu eru ætluð stúlkum, t.d. kvennasalernum.

Stórfelld endurskoðun stendur yfir í Bretlandi á trans-málefnum. Fyrir skemmstu var tilkynnt að einu stofnuninni í Bretlandi sem kynbreytir unglingum yrði lokað. Starfsemi stofnunarinnar þótti skaðleg börnum.

Nýja línan í stefnu breskra yfirvalda er að kynbreyting, trans, sé heilbrigðisástand örfárra sem þurfi læknisfræðilega meðhöndlun. Að breyta sér úr einu kyni í annað er ekki gert með hugdettu heldur löngu ferli, sem að jafnaði hefjist ekki fyrr en á fullorðinsárum. Nema í algjörum undantekningartilfellum.

 

RSK-miðlar þegja um Namibíumál

Sendiferð namibískra yfirvalda til Íslands í sumar var fréttaefni tveggja fjölmiðla í gær, Vísis og Fréttablaðsins. RSK-miðlar, RÚV, Stundin og Kjarninn, opnuðu Namibíumálið fyrir þremur árum með Jóhannesi uppljóstrara Stefánssyni þögðu. Hvers vegna?

Jú, fyrir það fyrsta er málið dautt hross. Enginn Íslendingur er ákærður þar syðra, aðeins heimamenn. Samherji veiddi fisk og seldi og það kallast lögmæt viðskipti.

Maðurinn sem heldur öðru fram, Jóhannes uppljóstrari, þverneitar að gefa sig fram við namibísk yfirvöld. Hann hefur heldur ekki lagt fram nein gögn sem sanna að Samherji hafi stundað mútur og spillingu í Namibíu.

Sendinefndin frá Afríku heimsótti Ísland til að kynna sér stöðu málsins hér heima. Jóhannes hefur gefið héraðssaksóknara skýrslu en ekkert saknæmt kom í ljós. Af pólitískum ástæðum getur héraðssaksóknari ekki hætt rannsókn. Embættið fékk sérstaka fjárveitingu frá alþingi til að rannsaka Samherja. Sem er ekki samkvæmt meginreglum réttarríkisins. Fái saksóknari sérstaka fjármuni til að rannsaka tiltekinn aðila er óheilbrigður hvati innbyggður í rannsóknina. Þetta gerist þegar óvandaðir RSK-miðlar eru í bílstjórasætinu.

Seinni ástæðan fyrir þögn RSK-miðla um Namibíumálið er að fjórir blaðamenn þaðan eru sakborningar í sakamáli kennt við Pál skipstjóra Steingrímsson og varðar byrlun og gagnastuld.

Blaðamennirnir fjórir hafa verið á hlaupum undan réttvísinni í hálft ár, beitt kærumálum til að komast hjá yfirheyrslu. En nú er líklega búið að tæma allar kæruleiðir og blaðamennirnir verða í mæta í yfirheyrslu í þessari viku eða næstu.

Af skiljanlegum ástæðum vilja Þórður Snær og Arnar Þór á Kjarnanum, Aðalsteinn á Stundinni og Þóra á RÚV ekki að Namibíumálið sé fréttaefni á eigin miðlum sömu dægrin og þau loksins, loksins drattast á lögreglustöðina. Í járnum ef ekki vill betur. Þögn RSK-miðla um sakborningana á Íslandi yrði svo himinhrópandi í samburði við alla rætnu umfjöllunina um saklausu Samherjamennina í Namibíu.

CO2 í Meradölum - ekkert að frétta

Eldgos losa ógrynni koltvísýrings, CO2, í andrúmsloftið. Eldgosið í fyrra losaði á fimm mánuðum rúmlega 1,5 milljónir tonna af koltvísýringi, CO2.

Samkvæmt Umhverfisstofnun er árleg losun allra bíla á Íslandi 1 milljón tonna CO2.

Nú þegar nýtt eldgos er hafið skyldi ætla að menn yrðu fljótir til að reikna útblásturinn og setja í samhengi. Koltvísýringur er jú gróðurhúsalofttegund.

En það er ekkert af frétta af CO2-mælingum í Meradölum. Ef Meradalur væri samgöngufyrirtæki væri útblásturinn stórfrétt.

Skrítið. 

Ekki sjáanlegar breytingar á gosinu

Réttindi, hópar og bágindi

Dökkhærðir eru án réttinda. Þeir sem eru 175 sm á hæð búa ekki við réttindi. Frímerkjasafnarar eru réttindalausir. Fólk með hægðatregðu nýtur ekki réttinda. Karlar með risvanda eru fullkomlega réttindalausir.

Þegar grannt er skoðað er ógrynni minnihlutahópa í samfélaginu án réttinda.

En allir njóta mannréttinda til að skilgreina sig á hvað veg sem vera skal og stofna til félagsskapar um hvaðeina.

Krafan um að tilteknir hópar eigi að njóta réttinda slær tvennu saman sem í grunninn er ólíkt. Í fyrsta lagi mannréttindum sem fá viðurkenningu í framhaldi af tveim byltingum á 18. öld, þeirri amerísku og frönsku. Í öðru lagi velferðarþjónustu við þá sem eiga bágt en það er 19. og 20. aldar þróun.

Með því að slá þessu tvennu saman, mannréttindum og velferðarþjónustu, verður til hvati að fólk stofni hópa og auglýsi bágindi sín til að fá opinbera framfærslu og/eða atbeina ríkisvaldsins að ná fram breytingum á samfélaginu í þágu hópsins.

Þeir sem eiga raunverulega bágt líða fyrir þegar fullfrískir lýsa sig jaðarhóp og heimta velferðarþjónustu. 

Bandaríkin og Nató - Kína og Rússland

Tveggja heima alþjóðapólitík er á teikniborðinu, áþekk þeirri sem gekk undir nafninu kalda stríðið. Þó er önnur undiralda í samtímanum en fyrir hálfri öld. Vestrið er í heldur verri málum en við fall Sovétríkjanna.

Sigurvegarar kalda stríðsins, Bandaríkin og Vestur-Evrópa, höfðu til þess að gera frítt spil frá falli Berlínarmúrsins 1989 til að móta heiminn eftir eigin höfði.

Kannski fremur af tilviljun en ásetningi urðu miðausturlönd og Afganistan helsti vettvangur vestrænnar samfélagsverkfræði. Árás múslímskra hryðjuverkamanna á tvíburaturnana í New York 11. september 2001 knúðu vestrið til aðgerða í heimshluta sem fyrrum var mikilvæg olíuauðlind en er það síður í dag. Múslímsk trúarmenning reyndist seigari og stöðugri en vestræn veraldarhyggja. Ef frá er talinn stuttur kafli í tvítugri stríðssögu, arabíska vorið um miðjan síðasta áratug, var viðleitni vesturlanda samfelld hrakfallasaga í Írak, Líbýu og Sýrlandi. Afganistan féll í hendur íslamskra harðlínumanna í fyrra.

Á meðan vestrið hjakkaði í sama farinu í löndum spámannsins stundaði Kína víðskiptaútþenslu víða um heim, ekki síst í Afríku, sem er til muna mikilvægari til framtíðar en miðausturlönd og Afganistan samanlögð. Rússar tók einnig upp vinskap þar syðra. Hvorki Kína né Rússland eiga erfiða fortíð í Afríku sem nýlenduveldi.

Leikar standa þannig núna í tveggja heima alþjóðapólitíkinni að yngra liðið, Rússland og Kína, treystir stöðu sína í nærsveitum, Úkraínu og Taívan. Heimshlutar sem ekki eiga beina aðild, t.d. Suður-Ameríka og Afríka, bíða átekta í hlutlausum gír en vonast til að Rússland/Kína hafi betur. Jafnvel gamlir fjendur Kína, Indland, sýna vinsamlegt hlutleysi.

Þótt Bandaríkin séu enn eina heimsveldið, mælt í herstyrk og efnahagsmætti, eru blikur á lofti. Samfelldur vandaræðagangur í 20 ár í miðausturlöndum tekur sinn toll. Innanríkismál eru í upplausn, sbr. sigur Trump 2016 og fárið sem af hlaust. Stefnuleysi Biden, sitjandi forseta, er marktækt. Hann er beinlínis rifinn á hol af álitsgjöfum sem að jafnaði eru hlynntir Bandaríkjunum, sjá hér og hér.

Fái Rússland framgang í Úkraínu og Kína í Taívan gætu orðið hamingjuskipti í tveggja heima slagnum. Vesturlönd fjárfestu óheyrilegt pólitískt kapítal í Úkraínu. Fari það allt til spillis verður álitshnekkirinn mikill og langvarandi. Miðað við núverandi stöðu getur vestrið aðeins vænst eftir rússnesku jafntefli. Ekki eru líkur að Kínverjar leggi að sinni í hernaðarátök um Taívan. Efnahagsþvinganir og pólitískir löðrungar eru líklegri verkfæri.

Meginástæðan fyrir fyrirsjáanlegu undanhaldi vesturveldanna er þó hvorki hernaðarleg né efnahagsleg. Pólitík og menning verða þyngri á vogarskálunum. Þar standa vesturlönd verr að vígi en þau gerðu á tíma kalda stríðsins.

Fyrir hálfri öld var viðurkennt að efnahagslegar framfarir héldust í hendur við framgang vestræns lýðræðis. Rússland en þó einkum Kína hafa sýnt fram á að árangur í efnahagslífi er ekki nátengdur vestrænu frjálslyndi.

Hvorki Kína né Rússland boða öðrum þjóðum nýskipan í samfélagsmálum. Þótt Kína sé í orði kveðnu kommúnistaríki er það kínverska útgáfan sem blífur og hún er ekki hugsuð til útflutnings líkt og sú sovéska á dögum kalda stríðsins. Kína og Rússland eru tiltölulega hlutlaus um stjórnskipun ríkja sem liggja utan nærsveita þeirra. 

Vesturlönd, á hinn bóginn, eru upptekin af útflutningi á frjálslyndu vestrænu lýðræði og telja sig hafa siðferðilegan rétt að setja leikreglur um samfélagsmálefni framandi þjóða. Það selur ekki vel í Afríku og Asíu og jafnvel ekki í Suður-Ameríku, sem þó er að mestu mælt á vestrænar tungur, spænsku og portúgölsku.

Tvær ástæður eru fyrir tregðu heimsbyggðarinnar að gerast vestræn og frjálslynd. Í fyrsta lagi er heimurinn meira og minna íhaldssamari en svo að vestræn menning sé eftirsóknarverð. Seinni ástæðan er að á vesturlöndum geisar menningarstríð sem ekki er góð auglýsing. Hvers vegna ætti alþjóðasamfélagið að taka sér menningu til fyrirmyndar sem er sjálfri sér sundurþykk?

Pútín Rússlandsforseti boðar margpóla heim og hefur gert allt frá frægri ræðu á öryggismálaráðstefnunni í Munchen árið 2007. Sá boðskapur hljómar betur í eyru heimsbyggðarinnar en vestrænt frjálslyndi undir forræði Bandaríkjanna og Nató.

Kína slítur samstarfi við Bandaríkin