Knattspyrna, konur og kynjahlutverk

Fyrsta knattspyrnufélag kvenna var stofnað 1914. Rúmlega kynslóð síðar, 1949, spiluðu konur fótbolta til að sýna þær í afbrigðilegu ljósi, segir í viðtengdri frétt.

Hugmyndir um kynjahlutverk breytast hægt en breytast þó. Jafnrétti til náms og embætta var fest í lög 1911 en samt leið meira en hálf öld þangað til fyrsti kvenpresturinn var vígður. Kynjahlutverkin eru ekki alfarið einstefna þar sem konum er haldið niðri. Hvað eru margir karlkyns hjúkrunarfræðingar?

Engu að síður: konur hafa átt á brattann að sækja til að fá sömu tækifæri og karlar að gera það úr lífi sínu sem hugurinn stendur til. Og það er við hæfi að rifja upp kraft og baráttuþrek þeirra kvenna sem lögðu á brattann, eins og ísfirsku stúlknanna 1914.

Áfram Ísland.

 

Stúlkur á Ísafirði brutu ísinn 1914

Fjölmiðlabergmál og falsfréttir

Samfélagsmiðlar eru sagðir bergmála fordómum notenda. Óumbeðið fær notandinn upplýsingar sem taka mið af áhugasviði hans. Notandi sem skoðar kristið efni fær óumbeðið  biblíuefni upp á skjáinn sinn. Sama gildir um vinstrimann. Samfélagsmiðlar sjá til þess að hann fái fóður við sitt hæfi. Ef maður er frímerkjasafnari og flettir upp á slíku efni bergmála samfélagsmiðlar til manns aragrúa af fréttum og auglýsingum um frímerkjasöfnun.

En það eru ekki aðeins samfélagsmiðlar sem bergmála. Fjölmiðlar búa við sitt eigið bergmál. Fréttamiðill sem birtir efni á heimasíðu sinni sér efninu endurkastað út á viðerni alnetsins. Það er eðli netefnis að því er endurvarpað, stundum hráu en einnig með viðbótum að ekki sé sagt skrumstælingu.

Í bergmálinu er gott rými til að stunda fréttafölsun. Orð eru tekin úr samhengi, myndbrot eru klippt til að sýna falsaðan veruleika.

Jafnvel fjölmiðlar sem vandir eru að virðingu sinni, t.d. mbl.is, falla í gryfju falsfrétta. Mbl.is birti frétt um að forsetafrú Póllands hafi sniðgengið útrétta hönd Trump Bandaríkjaforseta. Látið var að því liggja að forsetafrúin vildi ekki handabandið. Fréttin er trúverðug, byggir á 14 sekúndna myndbroti frá BBC.

En fréttin er fölsuð, eins og sést þegar lengra myndbrot að skoðað af sama atburði. Forsetafrúin heilsaði bæði Trump og eiginkonu hans. Forseti Póllands gaf út yfirlýsingu af þessu tilefni: berjumst gegn falsfréttum. (Sem er trumpískt orðalag).

Samkvæmt Viðskiptablaðinu segir Reuters-könnun að stjórnendur fjölmiðla telji falsfréttir tækifæri til að sýna fram á yfirburði vandaðra fjölmiðla. En fréttin hér að ofan, úr smiðju mbl.is/BBC, er augljóst dæmi um falsfrétt annars vandaðra fréttamiðla.

Orðabókin Merriam-Webster skrifar að orðið falsfrétt sé meira en hundrað ára gamalt. En það er ekki fyrr en á allra síðustu árum sem sprenging verður á notkun þess. Ástæðan er að fjölmiðlabergmálið verður sífellt háværara - það drekkir öllum andmælum. Á dögum prentmiðla var sama ferli að baki fréttamiðlun. En það var lágværara, hófstilltara.

Fjölmiðlabergmálið endurvarpar ekki öllum fréttum jafnt. Það er stóriðnaður að koma fréttafrásögnum þannig á framfæri að þær fái sem mest bergmál. Til mikils er að vinna. Menn verða forsetar út á hagfellt bergmál, eins og Trump í Bandaríkjunum, en tapa embættum sé bergmálið þeim mótdrægt, líkt og Sigmundur Davíð fékk að kenna á.

Washington Post staðhæfir að hugtakið ,,fréttafölsun" sé orðið merkingarlaust vegna ofnotkunar. Hugtakið sé notað allar neikvæðar fréttir en allir sjá í hendi sér að ekkert samhengi er á milli neikvæðni og sanninda. Neikvæðar fréttir geta ýmist verið sannar eða ósannar. Sama gildir um jákvæðar fréttir.

Greining Washington Post er rétt svo langt sem hún nær. En hún hrekkur skammt þar sem hún tekur ekki með í reikninginn hvernig fréttir fjölmiðla verða til.

Frétt fellur ekki tilbúinn í fang blaðamanna. Hún er samin, búin til, oftast úr sama hráefni og hún er sjálf; orðum. Áður en hráefnið er sótt ákveður einhver á ritstjórn að nú skuli gerð frétt um þetta tiltekna efni. Og hvaðan koma hugmyndir að fréttum? Jú, vitanlega úr fjölmiðlabergmálinu.

Niðurstöðuna má sjóða niður í sex orð: falsfréttir verða til í fölskum heimi.

 

Pútín og Trump móðga Merkel eða ...?

Spiegel segir einkafund Trump og Pútín á leiðtogafundi G20-ríkjanna í Hamborg tímasettan til að móða gestgjafann, Angelu Merkel Þýskalandskanslara. Þeir Trump og Pútín stálu senunni á meðan loftslagsmál voru á dagskrá sem eru kanslaranum hjartans mál.

Kannski ranghvolfdi Merkel augunum þegar Pútín boðaði forföll. Og kannski sér Pútín eftir einkafundinum með Trump. Telegraph fullyrðir að sá bandaríski hafi étið Pútín - byggt á greiningu á ljósmyndum.

Pútín huggar sig við að New York Times gaf honum vinninginn, nánast áður en einkafundurinn hófst.

En kannski er lítið að marka fjölmiðlapælingar um móðganir og táknræna sigra. Mögulega er aðalfréttin að vinstrisinnaðir mótmælendur efndu til stríðsástands í Hamborg á meðan leiðtogarnir sátu fyrir ljósmyndurum.

Ranghvolfdi augunum yfir Pútín

New York Times og falsfréttir

Á forsíðu New York Times er fyrirsögnin um fund forsetanna þessi: Trump-Pútín fundur er rússneskur sigur.

Fyrirsögnin kyndir undir falsfréttir um að Trump sé handbendi Rússa. New Republic læðist ekki með veggjum í sinni útfærslu. Þar segir í inngangi sömu fréttar:

Þrátt fyrir samdóma álit að Rússar hafi skipt sér af kosningunum 2016 og hjálpað Trump til sigurs er Trump staðfastur í viðleitni sinni að bæta samskiptin við Pútin og Rússland. (Despite the consensus that Russian interference in the 2016 election helped elect him, Trump has been steadfast in his pledge to push for better relations with Putin and Russia.)

Þetta ,,samdóma álit" er ekkert annað en áróður sem frjálslyndir vinstrifjölmiðlar hafa haldið að almenningi. Engan sannanir eru fyrir afskiptum Rússa af bandarísku forsetakosningunum - aðeins ,,samdóma álit".

Fjölmiðlar reyna að gera ,,samdóma álit" að pólitískri staðreynd. Og beita til þess falsfréttum.

 

Trump og Pútín hittast í fyrsta sinn

Saurborgin Reykjavík

Reykjavíkurborg dælir óhreinsuðu skolpi í tonnavís út í Skerjafjörð án þess að vara almenning við menguninni.

Kjörnir fulltrúar í borgarstjórn fela sig á bak við embættismenn sem segja ástandið ,,bagalegt".

Málið er nokkru alvarlegra en svo að það teljist ,,bagalegt."

 

Saurgerlamagn yfir mörkum

Þjóðernishyggja, bandarísk og rússnesk

Forsetarnir Trump og Pútín eru hvor sín útgáfa af þjóðernishyggju. Trump sýndi það í gær að pólsk og bandarísk þjóðernishyggja fara ágætlega saman. Hvers vegna ekki bandarísk og rússnesk?

Áður en Trump varð forseti stóðu Bandaríkin fyrir útþenslustefnu, bæði í Evrópu og miðausturlöndum. Í samvinnu við Evrópusambandið og með Nató sem verkfæri byggðu Bandaríkin upp herstöðvar eftir endilöngum vesturlandamærum Rússlands, frá Eystrasalti niður til Svartahafs. Ríkin sem Nató innbyrti voru áður í hernaðarbandalagi með Rússum, á tímum Sovétríkjanna.

Eftir fall Sovétríkjanna 1991 vöruðu Rússar ítrekað við útþenslu Bandaríkjanna í Austur-Evrópu. Hernaðaruppbygging Nató var ógn við þjóðaröryggi Rússa. Á þá var ekki hlustað. Þegar til stóð að gera Úkraínu að áhrifasvæði Nató 2013 sögðu Rússar hingað og ekki lengra.

Útþensla Bandaríkjanna í miðausturlöndum komst á nýtt stig með innrásinni í Írak 2003. Bandaríkin ætluðu að umbreyta miðausturlöndum í vestræn þjóðríki. Það mistókst og 14 árum seinna er heimshlutinn nánast samfellt ófriðarsvæði. Ófriðurinn teygir sig til vesturlanda og birtist í hryðjuverkum.

Lykillinn að friðsamlegri sambúð Bandaríkjanna og Rússlands er að skilja muninn á milli þjóðernishyggju og heimsvaldastefnu. Sumum er það ofviða.

Allra augu á Trump og Pútín

Trump: herskáir múslímar arftakar kommúnista

Fyrsta ræða Trump Bandaríkjaforseta í Evróputúr var í Póllandi. Hann sagði guð og kristni hafa frelsað Pólverja frá kommúnisma. Í beinu framhaldi í ræðunni sagði Trump að heimsbyggðinni almennt og vesturlöndum sérstaklega stafaði núna hætta af herskáum múslímum.

Guardian segir ræðu Trump þjóðernissinnaða en það segir aðeins hálfa söguna. Hann talaði fyrir vestræn gildi andspænis öfgum kommúnisma og pólitískri hugmyndafræði múslíma.

Hópurinn í kringum Trump aðhyllist kenninguna um stríð siðmenninga, þar sem vestræni heimurinn tekst á við múslíma. Kenningin kom fyrst fram fyrir um hundrað árum en fékk endurnýjaða lífdaga með grein Samuel P. Huntington eftir lok kalda stríðsins.

Vestræn gildi sigruðu kommúnisma í kalda stríðinu. En næsta ógn vestrænna lífshátta kemur frá trúarmenningu múslíma - út á það gengur kenningin um árekstur siðmenninga.

Frjálslyndir vinstrimenn halda fram annarri kenningu um þróun mála eftir að kalda stríðinu lauk. Sú kenning mælir fyrir yfirburðum fjölmenningar.

Frjálslyndir vinstrimenn standa höllum fæti. Fjölmenningin er dauð hugmynd. Það er ástæðan fyrir því að frjálslyndir vinstrimenn keppast við að mála Pútín og Rússland sem helstu ógn vesturlanda. Þetta afturhvarf til kalda stríðsins fékk töluvert högg þegar Trump var kjörinn forseti.

Frjálslyndir vinstrimenn svörðu með áróðursherferð um að Trump væri leiksoppur Pútín. Af því leiðir verður Trump að sýnast harður í horn að taka í samskiptum við Rússa. Ræða Trump í Póllandi gagnrýndi Rússa, t.d. vegna Úkraínu-deilunnar. En augljóst er að Trump telur höfuðandstæðinginn vera herskáa múslíma.

Fjölkvæni í þágu kvenna

Umræða um fjölkvæni er fyrirsjáanleg. Hún verður á forsendum kvenna en ekki karla. Konur eru jafnt og þétt að komast í forræðisstöðu í samfélaginu. Gamla hjúskaparformið, milli tveggja einstaklinga, hentar ekki í framtíðinni.

Konur eru í afgerandi meirihluta í háskólanámi á meðan karlar afmenntast. Nær tvöfalt fleiri konur en karlar eru í háskólanámi. Náið samband er á milli menntunar og mannaforráða í samfélaginu. Eftir fáeina áratugi verða konur almennt í betri stöðu en karlar m.t.t. tekna og valda.

Konur á framabraut þurfa fleiri en einn karl til að sinna þörfum sínum. Nú þegar má lesa fréttir í viðlesnum fjölmiðlum um að konur ,,yngi upp" til að mæta breyttum aðstæðum. Næsta skrefið er að horfast í augu við þá staðreynd að einn karl er konunni ekki nóg.

Líkleg þróun er að kona ná sér í karl á meðan hún er í háskólanámi. Hann sér um húsverkin og vinnur kannski launavinnu meðfram við ræstingar eða önnur ófaglærð störf. Eftir útskrift þarf konan á öðrum karli að halda til að láta sjá sig úti á meðal fólks. En hún gefur ekki frá sér húskarlinn, sem sinnir mikilvægu hlutverki. Nýi maðurinn þjónar félagslegri stöðu konunnar og er til skrauts á meðan húskarlinn heldur heimilinu í starfhæfu ástandi.

Til að koma fyrirkomulaginu í höfn þarf vitanlega að breyta viðhorfum í samfélaginu og lögum um hjúskap. En það verður ekkert mál - konur verða ráðandi álitsgjafar og í meirihluta á þingi og í ríkisstjórn.

Í grófum dráttum verður veikara kyninu skipt í tvo flokka: skrautkarla og húskarla.

Ekki standi til að lögleiða fjölsambönd

Trump klýfur Evrópu - helvítisheimsókn í Hamborg

Áður en Trump Bandaríkjaforseti mætir á G20-fundinn í Hamborg fer hann til Póllands þar sem hann fær höfðinglegar móttökur - miklu betri en í Vestur-Evrópu. Pólverjar eru framarlega í aðdáendaklúbbi Trump.

Frjálslyndir og vinstrimenn í Vestur-Evrópu vara við að Póllandsheimsókninni. Guy Verhofstadt, fyrrum utanríkisráðherra Belgíu og talsmaður frjálslyndra á Evrópuþinginu, segir Trump reyna að kljúfa Evrópusambandið. Í Póllandi, og einnig Ungverjalandi, eru við völd ríkisstjórnir sem ekki eru frjálslyndum vinstrimönnum í Vestur-Evrópu að skapi.

Pólsk og ungversk stjórnvöld neita að samþykkja kvótaflóttamenn frá Evrópusambandinu. BBC segir frá tilburðum Pólverja að setja saman ríkjasamstarf 12 ríkja frá Eystrasalti suður til Króatíu og austur til Svartahafs. Þjóðernishyggja fremur en fjölmenning yrði ríkjandi þema í slíku samstarfi.

Trump talar fyrir þjóðernishyggju og stillir henni upp sem valkosti við vestræna hnignun í líki fjölmenningar. Víða í Austur-Evrópu er þetta stef efst á vinsældarlistum.

Í Vestur-Evrópu er annað hljóð í strokknum. Spiegel segir að mótmælendur í Hamborg boði í upphafi G20-fundarins til aðgerða undir slagorðinu ,,Velkomin til helvítis". Fjölmenningin kallar hlutina réttum nöfnum, hún má eiga það.

May ræðir við Trump í Hamborg

RÚV: einelti og ólögmæt uppsögn. Hver ber ábyrgð?

RÚV er dæmt fyrir einelti og ólögmæta uppsögn starfsmanns. Einhver á stofnunni hlýtur að axla ábyrgð.

RÚV stundar þá iðju að heimta að menn séu dregnir til ábyrgðar þegar útaf bregður. Fréttamenn RÚV framleiða reglulega fréttir um að þessi eða hinn verði að sæta ábyrgð.

Í fljótu bragði sýnist RÚV eiga tvo kosti í þessu mál. Annað tveggja að einhver á stofnunni axli ábyrgð á einelti og ólögmætri uppsögn aða að fréttastofa RÚV verði lögð niður.

Seinni kosturinn þjónar best almannahagsmunum. En auðvitað tekur RÚV hann ekki. Eins og jafnan þegar RÚV á í hlut mun stofnunin þegja þetta mál af sér. Enda ríki í ríkinu.

Adolf Ingi hefur sigur í máli gegn RÚV