Alþingi niðurlægt 1942 og 2017

Árið 1942 var alþingi niðurlægt með utanþingsstjórn, eins og Stefán Pálsson segir. Niðurlæging þingsins 2017 felst í metfjölda flokka á þingi. 

Í báðum tilvikum getur þingheimur sjálfum sér um kennt. Ósætti lamaði alþingi í aðdraganda utanþingsstjórnarinnar. Kosningarnar í ár stöfuðu af vangetu sjö flokka þingheims að mynda meirihlutastjórn. Þjóðin galt stjórnmálakerfinu rauðan belg fyrir gráan og bætti áttunda stjórnmálaflokknum við óreiðuna á Austurvelli.

Lærdómurinn er sá sami 1942 og 2017; fyrrum aðalandstæðingar taka höndum saman um ríkisstjórn.

Sumt breytist aðeins á yfirborðinu.

Hlakkar til að skoða sáttmálann

100 ára stéttastjórnmálum lýkur - sögulegar sættir

Í sögubókum er kennt að stéttastjórnmál taki við pólitískri fullveldisbaráttu 1. desember 1918. Þótt söguleg þróun breytist ekki á einum degi markar fullveldið þau skil í sögunni að 70 ára baráttu fyrir íslensku þjóðríki lauk fyrir öld.

Tímabilið sem tók við má kenna við stéttastjórnmál að því leyti að meginátökin stóðum um skiptingu efnahagslegra verðmæta.

Eftir seinna stríð slíðruðu sverðin Sjálfstæðisflokkur og forverar Vinstri grænna, Sósíalistaflokkurinn, en þessir flokkar voru öndverðir í stefnu um hvernig helstu þjóðfélagsmálum skyldi skipað. 

Nýsköpunarstjórnin 1944 - 1947 var stofnuð á lýðveldisárinu en lauk ótímabært störfum þegar kalda stríðið hélt innreið í íslensk stjórnmál. Á tæpu kjörtímabili tókst engu að síður að mynda sátt sem haldið hefur æ síðan, að hér skuli rekið blandað hagkerfi.

Eftir að nýsköpunarstjórnin sprakk hafa Sjálfstæðisflokkur og sósíalistar ekki starfað saman í ríkisstjórn. En núna fær afkomandi Skúla Thoroddsens, sem ritstýrði Þjóðviljanum á tímum fullveldisstjórnmála, umboð til að mynda samstjórn höfuðandstæðinga stéttastjórnmálanna.

Eins og það sé ekki nóg að borgaraöflin og róttæklingarnir taka höndum saman um landsstjórnina eftir 100 ára andstöðu flýtur bændaflokkur Jónasar frá Hriflu með inn í Arnarhvol. Togstreita þéttbýlis og sveitasamfélagsins var annar helsti vettvangur átaka síðustu öld, næst á eftir verkalýðsbaráttunni.

Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur er stjórn sögulegra sátta. 

Katrín fær stjórnarmyndunarumboðið

Sælan í fátæktinni

Framan af síðustu öld biðu róttækir vinstrimenn eftir byltingunni, sælir í valdafátækt en ríkir í hugsjón. Byltingin kom aldrei, neysluhyggjan gerði öreigana að millistétt sem varð fráhverf róttækni.

Vinstrimenn skiptu út hugsjónum enda háðir sælunni sem fylgir valdafátæktinni. Í stað baráttu fyrir bættum lífskjörum var leitað á mið sjálfsvitundarinnar. Sjálfmiðuð stjórnmál gera pólitík úr hvaða vansælu sem vera skal og einu gildir hvort hún sé ímynduð eða raunveruleg.

Vinstri grænir standa frammi fyrir ákvörðun um að viðhalda fátæktarsælunni eða taka þátt í málamiðlunum sem óhjákvæmilega setja bletti á skínandi hugsjónir. Það tekur á að gera upp hug sinn, sem vonlegt er.

Ekki enn búin að ákveða sig