Kristinn á Wikileaks ritstýrir Stundinni

Blaðamaður á Stundinni, nú Heimildinni, þurfti að fá leyfi hjá Kristni Hrafnssyni ritstjóra Wikileaks til að tala við danska blaðamenn. Kristinn veitti ekki leyfi og blaðamaðurinn, Bjartmar Oddur, talaði ekki við þá dönsku.

Upplýsingarnar um yfirvald Kristins yfir Stundinni koma fram í frétt á Vísi, eftir Jakob Bjarnar. Þetta er önnur frétt Jakobs um danska heimildamynd í fjórum hlutum um Wikileaks, sem sýnd var á Stöð 2. Tilfallandi fjallað um fyrri fréttina.

Seinni frétt Jakobs á Vísi byggir að stórum hluta á svörum dönsku blaðamannanna við spurningum Jakobs um samskiptin við íslenska fjölmiðlamenn, einkum Kristinn Hrafnsson og meintan rannsóknablaðamann Bjarmar Odd á Stundinni.

Dönsku blaðamennirnir gerðu heimildamynd um Sigga hakkara sem var í þjónustu Kristins ritstjóra Wikileaks. Siggi hakkari er sérstök manngerð, tölvusnjall með afbrigðum, þess vegna viðurnefnið, en líka barnaníðingur. Eftir að upp úr slitnaði í samstarfi Sigga hakkara og Wikileaks fór hakkarinn að vinna gegn lekadreifaranum, sem Julian Assange stofnaði en Kristinn Hrafnsson stýrir.

Kristinn réð Kristjón Kormák blaðamann í tveggja mánaða starf að ,,finna skít" um Sigga hakkara til að eyðileggja trúverðugleika hans. Hvernig barnaníðingur fékk yfir höfuð tiltrú íslenskra blaðamanna er opin spurning. Þar gæti skel hæft kjafti. Kristinn þurfti útgáfu og lepp til að koma neikvæðum upplýsingum um Sigga hakkara á framfæri. Það er ekki trúverðugt að blaðamaður á launum hjá Wikileaks, Kristjón Kormákur, skrifi gagnrýni á hakkarann undir eigin nafni. Þá koma til sögunnar Bjartmar Oddur og Stundin, nú Heimildin. 

Grein sem skrifuð var af Kristjóni Kormáki undir handleiðslu Kristins Hrafnssonar ritstjóra Wikileaks birtist undir nafni Bjartmars Odds á Stundinni. Þetta er vísvitandi blekking, siðlaus blaðamennska.

Dönsku blaðamennirnir vildu tala við Bjartmar Odd, en hann sagði nei, Kristinn leyfir mér það ekki. Þá reyndu þeir dönsku að tala við Jón Trausta ritstjóra Stundarinnar, nú framkvæmdastjóri Heimildarinnar - Ingibjörg Dögg, eiginkona hans er ritstjóri. Jón Trausti neitaði dönsku blaðamönnunum um viðtal. Líklega fékk hann ekki heldur leyfi hjá Kristni.

Þeir dönsku klóruðu sér í kollinum og fóru þá leið að biðja um gögn er styddu staðhæfingar í greininni í Stundinni um Sigga hakkara. Þeir fengu ekkert. Jakob á Vísi hefur eftir þeim dönsku:

Það mætti búast við að rannsóknarblaðamaður myndi bjóða upp á einhver gögn sem bakka staðhæfingarnar upp, en ekki að það teldist duga að rannsóknarblaðamaður segðist hafa ótal sönnunargögn.

Hér hitta þeir dönsku íslenska blaðamennsku í hjartastað. Það er lenska íslenskra blaðamanna, einkum þeirra sem segjast rannsóknablaðamenn, að þykjast hafa heimildir en hafa þær engar. Helgi Seljan bjó til seðlabankamálið úr ekki-heimild. 

Sá siður að þykjast hafa heimildir verður að listgrein í höndum Kristins Hrafnssonar ritstjóra Wikileaks en Helgi Seljan er lærlingur hans.

Árið 2018 rak á fjörur Kristins fyllibyttu og fíkniefnaneytanda sem hafði brennt allar brýr að baki sér, bæði í einkalífi og starfi. Ólánskrákan hafði þó eitt upp á að bjóða siðlausum blaðamönnum. Hann hafði starfað fyrir Samherja í Namibíu. Kristinn sá tækifæri að gera gull úr sorpi og kallaði í lærling sinn, Helga Seljan sem hafði nýlega tapað æru og tiltrú í seðlabankamálinu. Helgi vildi hefna og tók með sér RÚV í leiðangurinn.

Úr varð Namibíumálið í nóvember 2019 með Kveiks-þætti Helga á RÚV. Ásökunin var að Samherji hafi ,,greitt hundruð millj­óna króna í mút­ur" til namibískra embættis- og stjórnmálamanna í skiptum fyrir veiðiheimildir í lögsögu Afríkuríkisins.

Nú er liðið á fimmta ár frá upphafi Namibíumálsins. Ekki ein heimild, segi og skrifa ekki ein, sýnir, eða gefur til kynna, að Samherji hafi greitt mútur. Tvær sjálfstæðar rannsóknir á Íslandi, hjá héraðssaksóknara og skattinum, hafa fínkembt gögn málsins og farið yfir allt bókhald Samherja frá árinu 2012. Ekkert fannst í ætt við mútur. Í Namibíu stendur yfir dómsmál vegna umboðs- og skattsvika þarlendra embættis- og stjórnmálamanna. Enginn frá Samherja er ákærður.

En hvað með Jóhannes Stefánsson uppljóstrara? Hann er fyllibytta og fíkill og aðeins heimild um ógæfumann. Menn eins og Jóhannes segja hvað sem er, svo lengi sem það gefur eitthvað í aðra hönd. Wikileaks hefur djúpa vasa. 

Daginn eftir frumsýningu Namibíumálsins á RÚV var Kristinn mættur Morgunblaðsviðtal að útskýra sinn hlut í málinu. Í leiðinni afhjúpaði hann sérgrein sína. Gefum ritstjóra Wikileaks orðið

Ég held líka al­mennt séð að þessi birt­ing og þessi um­fjöll­un sé ákveðinn próf­steinn og prófraun á ís­lenskt sam­fé­lag, og einnig á ís­lenska fjöl­miðla, hvernig þeir mat­reiða og verka þessi mál

Það var og. Matreiða og verka. Þykjast hafa heimildir. Láta lygi líta út eins og sannindi. Í viðtalinu gortar Kristinn sig af því að á Wikileaks séu ,,yfir 30.000 skjöl tengd starf­semi Sam­herja í Namib­íu." Ritstjórinn vissi að enginn færi að skoða þessi skjöl. Almenningur átti að trúa í blindni að skjölin væru heimildir um mútugreiðslur. Í raun voru þetta aflatölur og markaðsverð á hrossamakríl og aðrar ómerkilegar upplýsingar sem sögðu ekki neitt um mútur. Ekki frekar en meint gögn Helga Seljan í seðlabankamálinu voru heimild um gjaldeyrissvik, eins og hann vildi vera láta árið 2012, þegar fyrsta aðför RÚV að Samherja hófst. Namibíumálið var önnur aðförin, byrlunar- og símastuldsmálið sú þriðja. 

Danirnir, sem fjölluðu um Sigga hakkara, Kristinn og Wikileaks, virðast hafa óafvitandi veitt innsýn í siðleysi íslenskrar blaðamennsku. Tilfallandi hefur ekki séð dönsku þættina. Þeir eru sýndir í læstri dagskrá Stöðvar 2. Skýtur skökku við þar sem framleiðendur eru allar ríkissjónvarpsstöðvar á Norðurlöndum; NRK í Noregi, SVT í Svíþjóð og DR í Danmörku, sem hefur þættina í heildsölu. Hvers vegna ekki RÚV á Íslandi?

Jú, auðvitað, Glæpaleiti vill ekki veita almenningi upplýsingar um siðleysið sem gerði tvo fréttamenn RÚV að sakborningum í glæparannsókn. Helgi Seljan er ekki annar þeirra. Óvissa ríkir um réttarstöðu hans. Sama gildir um framtíðarhorfur rannsóknaritstjóra Heimildarinnar, áður Stundarinnar. Kristinn á Wikileaks gæti kannski notað lærlinginn sem varð meistari í villa á sér heimildir; þykjast heiðarlegur en vera eitthvað allt annað.

Hamas hótar ofbeldi á Austurvelli

Grímuklæddur stuðningsmaður Hamas heldur á spjaldi við tjaldbúðir á Austurvelli þar sem segir að barist verði fyrir stöðutöku múslíma á þjóðarreitnum við styttu Jóns Sigurðssonar. Myndin er uppstillt og skilaboðin skýr. Íslendingar halda kannski að íslensk lög gildi hér á landi en herskáir múslímar telja sig vita betur og flagga fána Palestínu þar sem 17. júní er minnst ár hvert.

Hamas stendur fyrir ofbeldismenningu. Fjöldamorð þeirra á börnum, konum og öldruðum 7. október í Ísrael er samkvæmt stefnuskrá og hugmyndafræði samtakanna. Stríðið milli Hamas og Ísrael í kjölfarið nota herskáu múslímarnir sem átyllu til að krefjast nýlendu á Íslandi fyrir ættbálka af Gasa-strönd.

Ofbeldishótanir útlendinga ber að taka alvarlega. Einkum og sérstaklega þegar fyrir liggur að viðkomandi aðhyllast hugmyndafræði sem hvetur til þjóðarmorðs.

Kærir mótmælendur fyrir hatursorðræðu

Vanþakklátir múslímar vanvirða Ísland

Ísland tekur við fleiri palestínskum flóttamönnum en aðrar Norðurlandaþjóðir. Í stað þess að sýna þakklæti eru reistar tjaldbúðir á Austurvelli á milli styttu Jóns Sigurðssonar og alþingis. Tjöldin lýsa fyrirlitningu á helstu táknum fullveldis þjóðarinnar. 

Hælisiðnaðurinn leikur þann leik að senda einstaklinga inn fyrir vestræn landamæri. Fái viðkomandi dvalarleyfi er sent yfir heilum og hálfum ættum í nafni fjölskyldusamningar. Tilfallandi greindi frá slíku dæmi:

Einn hælisleitandi kemur til Íslands. Í nafni fjölskylduverndar koma 21, já tuttugu og einn, í viðbót. Þetta er ekki fjölskyldusameining heldur ættarmót.

Af öllum heimsins flóttamönnum eru múslímar vanþakklátastir. Þeir gera sér síst far um að aðlagast samfélögum er veita þeim viðtöku. Danir halda yfirlit yfir glæpaiðju flóttamanna og afkomenda þeirra. Múslímar skera sig úr.

Samkvæmt tölfræðinni frá útlendingaráðuneyti Dana eru múslímar 2,5 til 3,5 sinnum líklegri til glæpa en aðrir íbúar landsins.

Afkomendur múslímskra flóttamanna í Danmörku bæta heldur í afbrotamenningu foreldranna. Í skýrslu danskra yfirvalda segir:

Glæpatíðni afkomenda flóttamanna frá múslímalöndum [MENAPT-lönd] er enn hærri en hjá fyrstu kynslóðinni. Ofbeldisglæpir framdir af múslímum eru hlutfallslega fjórum sinnum algengari en hjá öðrum þjóðfélagshópum.

Nágrannaþjóðir okkar vilja ekki þennan innflutning og boða hertar aðgerðir. Þýska þingið samþykkti í vikunni lög sem hraða brottflutningi fólks til síns heima.

Ef íslensk yfirvöld gefa þumlung eftir gagnvart vanþakklátu heimtufrekjunum á Austurvelli er víst að straumur múslíma hingað verður stríðari.

Á Austurvelli draga liðsmenn spámannsins dár að íslenskri þjóðmenningu. Sjálfir heimta virðingu, að ekki sé sagt undirgefni, við íslamska trúarmenningu - auk fæðis og uppihalds á kostnað skattborgaranna. Tími er kominn til að segja stopp, hingað og ekki lengra.

 

Fá að setja upp eitt tjald en mega ekki gista þar

Búfé, blaðamenn og lausaganga

,,Eðlilega er landbúnaður hagkvæmastur þegar tekst að stunda hann í löndum annarra en þeirra sem hafa af honum tekjur. Freistnivandi þeirrar hagkvæmni er gamall og vel þekktur."

Ofanritað er fyrsta málsgrein í snarpri ádeilu í Bændablaðinu eftir Kristínu Magnúsdóttur. Fyrirsögnin er Blekkingin um ,,lausagöngu".

Lausaganga búfjár er álitamál í dreifðum byggðum. Á landinu öllu er aftur lausaganga blaðamanna orðin að samfélagsmeini. Blaðamenn telja sig hafa rétt að ráðast á einkalíf manna í nafni almannahagsmuna. Kristín bendir á að lausaganga sé nýtt lögfræðihugtak og siðferðið að baki í hæsta máta vafasamt. Gildir bæði um búfé og blaðamenn. Kristín einskorðar sig við málleysingja. Tilfallandi tekur til meðferðar lausung og lögleysu kjaftastéttarinnar. 

Fréttastofa RÚV grefur undan siðum og lögum samfélagsins. Ljósmyndari RÚV var gripinn glóðvolgur í tilraun til húsbrots í Grindavík. Engin urðu eftirmálin. Af öðru tilefni lét varaformaður stjórnar RÚV bóka í fundargerð eftirfarandi í haust:

ISB [Ingvar Smári Birgisson] árétti mikilvægi þess að fréttastofa starfi í samræmi við lög og virði friðhelgi borgaranna í hvívetna.

Þegar RÚV leyfir, og jafnvel hvetur til, lausagöngu um einkalíf og persónulegar eigur einstaklinga eru send þau skilaboð engu þurfi blaðamenn að eira. ,,Ég á þetta, ég má þetta," er viðhorfið.

Fáum lögin á hreint og könnum hvort þau leyfi lausagöngu blaðamanna um friðlendur einkalífs landsmanna. Lögin eru nr. 8 frá febrúar 2021 og hljóma svona

2. gr.

Hver sem brýtur gegn friðhelgi einkalífs annars með því að hnýsast í, útbúa, afla, afrita, sýna, skýra frá, birta eða dreifa í heimildarleysi skjölum, gögnum, myndefni, upplýsingum eða sambærilegu efni um einkamálefni viðkomandi, hvort heldur sem er á stafrænu eða hliðrænu formi, skal sæta sektum eða fangelsi allt að 1 ári, enda sé háttsemin til þess fallin að valda brotaþola tjóni.

Ákvæði 1.–3. mgr. eiga ekki við þegar háttsemin er réttlætanleg með vísan til almanna- eða einkahagsmuna.

3. gr.

Hver sem í heimildarleysi verður sér úti um aðgang að gögnum eða forritum annarra sem geymd eru á tölvutæku formi skal sæta sektum eða fangelsi allt að 1 ári.

Ákvæði 1. mgr. á ekki við þegar háttsemin er réttlætanleg með vísan til almanna- eða einkahagsmuna.

Lögin eru skýr. Það má ekki hnýsast í einkalíf fólks. En blaðamenn undirgangast ekki lögin, segjast standa ofar þeim. Þeir leggja að jöfnu blaðamennsku og almannahagsmuni og telja sig hafa varanlega undanþágu frá landslögum. Furðuhugmyndin, að blaðamennska jafngildi almannahag, er inngróin í helstu verðlaunablaðamenn landsins. Afleiðingin er ofbeldi og mannréttindabrot.

Þórður Snær Júlíusson er ritstjóri Heimildarinnar. Hann er einn af fimm sakborningum í byrlunar- og símastuldsmálinu. Allir fimm eru blaðamenn, ýmist á Heimildinni eða RÚV. Í skýrslutöku hjá lögreglu 11. ágúst 2022 er eftirfarandi haft eftir Þórði Snæ:

Aðspurður sagðist Þórður ekki telja sig hafa brotið gegn friðhelgi einkalífs þeirra aðila sem voru til umfjöllunar í umræddum greinum. Aðspurður sagði Þórður það fjarri lagi að hann hefði gerst brotlegur við lög með skrifunum. Þórður sagðist hafna því algjörlega. Þórður sagðist einni vilja benda á að þegar þessu ákvæði var bætt í lögin á sínum tíma hafi sérstaklega verið tekið fram að þetta ákvæði mætti ekki nota gegn blaðamönnum til þess að hindra þá í þeirra störfum. Þórður sagði það sína upplifum að það sem væri í gangi núna væri gegn þessu refsileysisákvæði. (feitletrun pv)

Ritstjórinn talar um að ekki megi hindra blaðamenn að störfum. Er hluti af starfslýsingu blaðamanna að leggja á ráðin um byrlun, síðan stela og þar á eftir ljúga og blekkja? Hafa blaðamenn heimild til að brjóta lög refsilaust? Síðan hvenær? 

Þórður Snær er ekki einsdæmi. Meðsakborningar hans í byrlunar- og símastuldsmálinu, Arnar Þór Ingólfsson og Aðalsteinn Kjartansson, fara með sömu rulluna í yfirheyrslu hjá lögreglu. Landslög eiga ekki við okkur, við erum blaðamenn með undanþágu frá siðum, reglum og lögum samfélagsins. Enda erum við allir verðlaunablaðamenn.

Þeir sem kunna að lesa sjá að í lögunum stendur ekkert um refsileysi blaðamanna sem staðnir eru að lausagöngu um einkalíf borgaranna. Blaðamenn eru ekki með undanþágu frá landslögum, nema í undarlegum hugmyndaheimi ritstjóra Heimildarinnar. Í lögunum segir aftur að séu almannahagsmunir í húfi megi réttlæta brot á einkalífi. Þessi undanþága er ný í lögunum, frá 2021. Tilgangur löggjafans var augljóslega ekki að gera skotmörk blaðamanna réttlaus. Til að réttlæta brot á friðhelgi einkalífs þurfa verulegir hagsmunir að vera í húfi. Ekki að blaðamann vanti efni í frétt til að knésetja Pétur eða Pál.

Þórður Snær staðhæfir að blaðamenn séu almannahagsmunir holdi klæddir. Blaðamenn hafi leyfi til lausagöngu inn í einkalíf einstaklinga, hirða gögn, skjöl, myndefni og upplýsingar sem þeir telja sig geta notað gegn fólki. Allt í nafni almannahagsmuna. Málatilbúnaður ritstjórans hrynur þegar þess er gætt að blaðamennska og almannahagur eru gjörólíkir hlutir. Blaðamennska er eins og hver önnur starfsgrein. Engum dytti í hug að segja trésmíðar varða almannahag umfram aðrar starfsgreinar.  

Belgingur blaðamanna um eigið ágæti og sérstöðu er kostulegur í ljósi þess að fæstir blaðamenn búa að fagmenntun í greininni. Blaðamennska er ekki lögvernduð starfsgrein, hver sem er getur kallað sig blaðamann. Sumir eru með pungapróf í einhverri háskólagrein en aðrir luku ekki framhaldsskóla. Fátækleg menntun er bætt upp með ósvífni, að ekki sé sagt mannfjandsamlegu viðhorfi.

Undanfari þjófnaðar á síma Páls skipstjóra Steingrímssonar var byrlun. Samkvæmt lögum er byrlun annað tveggja líkamsárás eða morðtilraun. Áttar fólk sig á hvert stefnir með lausagöngu blaðamanna á þeim almenningi er kallast landslög?

 

Vísir fjallar um blaðamennsku, finnur óþverra

Jakob Bjarnar blaðamaður á Vísi.is skrifar frétt um blaðamennsku tveggja starfsbræðra, Bjartmars Odds á Stundinni og Kristjáns Kormáks á Wikileaks. Kjarni fréttarinnar á Vísi er hvort Bjartmar Oddur hafi skrifað fréttaskýringu, sem birtist í Stundinni sem ,,rannsóknablaðamennska" eða hvort Kristján Kormákur sé höfundurinn.

Þetta skiptir máli þar sem fréttaskýringin á Stundinni er um Wikileaks og Kristján Kormákur var þar á launum til að ,,finna skít" um Sigga hakkara, viðfangsefni Bjartmars Odds sem á að heita ótengdur blaðamaður á Stundinni. Jakob skrifar á Vísi.is

Hér er um býsna alvarlegar ásakanir að ræða, að Wikileaks hafi í raun ritað grein sem birtist í Stundinni sem afrakstur rannsóknarblaðamennsku. Bjartmar segir þetta hins vegar alrangt. En vissulega sé rétt að Kristjón hafi lesið yfir hluta greinarinnar.

Í blaðamennsku gildir að fréttamenn eiga ekki að skrifa um menn og málefni þar sem persónulegir hagsmunir eða tengsl blaðamanns koma við sögu. Þetta er krafan um sjálfstæði gagnvart viðfangsefninu, að hagur blaðamanns sé óháður fréttamálinu.

Jakob Bjarnar, sá er skrifar fréttina um ófaglegu blaðamennina, þekkir til annars máls sem er til muna alvarlegra en hvort Stundin/Heimildin birti fréttaskýringu skrifaða af viðfangefninu, Wikileaks. Enn hefur ekki verið greint frá í fjölmiðlum alvarlegum brotum á siðareglum, starfsreglum og landslögum. Ríkisfjölmiðillinn, RÚV, er miðlægur í málinu sem ætti að vera áhugavert fyrir framtakssama blaðamenn að skrifa um og draga af faglega lærdóma.

Hér er um að ræða einu og sömu fréttina sem birtist í tveim sjálfstæðum fjölmiðlum, Stundinni og Kjarnanum, sama morguninn - 21. maí 2021. Frétt Kjarnans annars vegar og hins vegar frétt Stundarinnar er sama fréttin, aðeins eru blæbrigði á útfærslum. Lykilorð í báðum eru þau sömu. ,,Skæruliðadeild Samherja,"  og ,,tannhjól í áróðursvél". Skilaboð beggja frétta eru samræmd, að verið sé að ráðast á trúverðugleika blaðamanna, einkum Helga Seljan.

Augljóst er að fréttirnar tvær í Kjarnanum og Stundinni eru eitt höfundarverk að stofni til. Áður en þær birtust var búið að leggja á ráðin um fyrirsagnir og áhersluatriði. Skilaboðin áttu að vera þau sömu. Engar líkur eru að tveir ótengdir aðilar hafi skrifað útgáfurnar tvær til þess er samhljómurinn of mikill. Fréttin í Stundinni er merkt Aðalsteini Kjartanssyni og Kjarninn segir sína útgáfu eftir Þórð Snæ Júlíusson ritstjóra og Arnar Þór Ingólfsson. 

Sá sem átti mest í húfi að vel tækist til um samræmd skilaboð er Helgi Seljan, þá fréttamaður á RÚV. Vorið 2021 var hann nýdæmdur fyrir alvarlegt brot á siðareglum, sjá hér að neðan. Þóra Arnórsdóttir ritstjóri Kveiks á RÚV var yfirmaður Helga. Þau tvö eru vinir, störfuðu lengi saman og, það sem meira er, höfðu beinan aðgang að heimildinni sem fréttaútgáfurnar báðar styðjast við.  

Fréttin um skæruliðadeild Samherja verður til upp úr einni og sömu heimildinni, stolnum síma Páls skipstjóra Steingrímssonar. Páli var byrlað 3. maí 2021 af þáverandi eiginkonu. Samkvæmt fyrirfram ákveðnu skipulagi fór konan, sem gengur ekki heil til skógar, með síma skipstjórans á Efstaleiti til afritunar á meðan skipstjórinn lá á gjörgæslu handan götunnar, á Landspítalanum. Þóra ritstjóri Kveiks hafði nokkru áður keypt Samsung-síma, samskonar og sími Páls, til að hlaða niður gögnum skipstjórans. Aðalsteinn Kjartansson hafði verið undirmaður Þóru á Kveik, líkt og Helgi. Þann 30. apríl 2021, þrem dögum fyrir byrlun Páls, var Aðalsteinn fluttur af Kveik/RÚV yfir á Stundina, sem systir hans Ingibjörg Dögg ritstýrir. Skipulagið var þannig háttað að aðeins stjórnandi á RÚV gat lagt á ráðin, í samvinnu við ritstjóra Kjarnans, Þórð Snæ, og Stundarinnar, Ingibjargar Daggar, systur Aðalsteins. 

Engar frumfréttir birtust í RÚV upp úr síma skipstjórans, aðeins í Stundinni og Kjarnanum. RÚV var aðgerðamiðstöð, í brúnni stóðu Helgi og Þóra.  Stundin og Kjarninn leppuðu fréttaflutninginn. Þetta er eins ófaglegt og hugsast getur. Þrír fjölmiðlar, sem gefa sig út fyrir að vera sjálfstæðir, vinna á bakvið tjöldin til að samræma aðgerðir en láta almenning trúa að fréttirnar séu unnar faglega af heiðarlegum blaðamönnum. Forsenda í samsæri fjölmiðlanna er byrlun og gagnastuldur. Þórður Snær viðurkennir i fréttinni á Kjarnanum að lögbrot var framið. Hann skrifar í rammagrein 21. maí 2021: 

Ábyrgðarmenn Kjarnans vilja taka fram að umrædd gögn sem eru grundvöllur umfjöllunar miðilsins bárust frá þriðja aðila. Starfsfólk Kjarnans hefur engin lögbrot framið...

Þórður Snær ritstjóri játar að lögbrot sé undanfari fréttaskrifa. Hann veit líka hlutverk Helga Seljan á RÚV í fjölmiðlasamsærinu. Helgi var í umboði Þóru ritstjóra Kveiks milligöngumaður milli RÚV og Kjarnans annars vegar og hins vegar Stundarinnar. Milligangan fólst í að samræma fréttir upp úr stolnum síma til að auka áhrifamáttinn. En jafnframt varð að líta svo út að um tvær sjálfstæðar fréttir væri að ræða. Að tvær ritstjórnir hefðu komist að sömu niðurstöðu án samráðs. Samsærið gekk út á að blekkja almenning.

Meira en líklegt er að Þórður Snær og Arnar Þór á Kjarnanum og Aðalsteinn á Stundinni hafi föndrað við textann sem kom frá RÚV, prjónað við í samráði við aðgerðamiðstöðina á Efstaleiti. Ábyggilega hefur Þórður Snær skrifað rammagreinina, um að starfsfólk Kjarnans hafi ekki brotið lög. En uppistaða hvorrar fréttar um sig kom úr Efstaleiti. Þar var afritunarsíminn geymdur.

Sími skipstjórans var kominn í hendur fréttamanna RÚV þann 4. maí. Fyrstu fréttir úr símanum birtust tæpum þrem vikum síðar, 21. maí. Blaðmennirnir höfðu nógan tíma til að fínpússa textann í hvorri frétt til að keyra þau skilaboð heim að Samherji starfrækti sérstaka skæruliðadeild með Pál skipstjóra sem höfuðsmann. Skæruliðadeildin er tilbúningur. Í reynd höfðu blaðamenn úr að moða persónuleg samskipti skipstjórans við samstarfsfélaga. Páll hafði tekið að sér ótilkvaddur að verja orðspor vinnuveitanda síns, Samherja, þar sem hafði starfað um langan aldur. Úr þeim samskiptum kokkuðu blaðamenn upp skæruliðadeild. 

Helgi Seljan hafði farið flatt á samskiptum við Samherja í seðlabankamálinu; þar gerði fréttamaður RÚV stórfrétt úr fölsuðum gögnum. Í nóvember 2019 tók Helgi til við Namibíumálið. Tilgangurinn var sá sami, að klekkja á norðlensku útgerðinni. Aftur gerði fréttamaðurinn í brókina. Í mars 2021 féll úrskurður siðanefndar RÚV um að Helgi hefði þverbrotið siðareglur ríkisfjölmiðilsins. 

Sjálfur Jakob Bjarnar, fréttamaður á Vísi.is, skrifar um siðabrot Helga vorið 2021.

Helgi Seljan var vitanlega bullandi vanhæfur í öllum málefnum er varða Samherja. Í áratug, seðlabankamálið hófst 2012, hafði fréttamaðurinn margítrekað brotið faglegar reglur og siðagildi þegar hann freistaði þess að koma höggi á útgerðina. Auk þess var hann með siðadóm á bakinu. Helgi vann á bakvið tjöldin og skaffaði stöffið. Þórður Snær og Arnar Þór á Kjarnanum birtu, sem og Aðalsteinn á Stundinni. Allir þrír hlutu blaðamannaverðlaun fyrir vikið. Engin dæmi er um í fjölmiðlasögunni að samsæri blaðamanna og fjölmiðla að blekkja almenning skili verðlaunum. Íslenska blaðamannastéttin er líka sérstakt fyrirbrigði. Í þeirri hjörð þykir sjálfsagt að hafa skattsvikara sem forystusauð.

Mun Jakob Bjarnar á Vísi.is skrifa um óþverra RSK-miðla og hvernig þeir misnotuðu andlega veika eiginkonu til að byrla og stela af Páli skipstjóra, skrifa fréttir á RÚV til birtingar í Stundinni og Kjarnanum? Eða liggur sérhæfing Jakobs í hinu smáskítlega, eins og þegar starfsmaður Wikileaks skrifar frétt um Sigga hakkara til birtingar í Stundinni undir nafni blaðamanns? 

 

 

Gervigreind: rusl inn, rusl út

Gervigreind gerði tæplega 800 alsaklausa Breta að sakamönnum, um 240 enduðu í fangelsi. Aðrir misstu æru og tiltrú samborgaranna, einhverjir tóku eigið líf og fjölskyldur splundruðust.

Gervigreindin sem ósköpin orsakaði er forrit sem breski pósturinn, Post Office, keypti um aldamótin til að fylgjast með fjárreiðum pósthúsa vítt og breitt um Bretaveldi. Sjálfstæðir verktakar sjá um rekstur pósthúsanna, kallaðir póstmeistarar, samkvæmt samningi. Auk póstþjónustu fara lífeyrisgreiðslur í gegnum pósthúsin.

Gervigreindin, forritið, heitir Horizon og er frá jap­anska fyr­ir­tæk­inu Fujitsu. Fljótlega eftir innleiðingu ,,uppgötvaði" gervigreindin að ekki væri allt með felldu í fjölmörgum pósthúsum. Engum datt í hug að kannski væri forritið gallað. Breski pósturinn kærði fjölmarga póstmeistara og réttarkerfið tók upplýsingar gervigreindarinnar góðar og gildar. Saklausir fengu dóm. Skilningslaus gervigreind réð ferðinni. Útkoman var réttarmorð.

Hörmungarsagan er rakin í sjónvarpsseríu með hetjunni sem afhjúpaði hneykslið. Skapari gervigreindarinnar biðst afsökunar. 

Málið dautt?

Ekki alveg. Gervigreind á pari við Horizon-forritið ræður ferðinni víðar en hjá breska póstinum. Allar hamfaraspár um hlýnun jarðar af mannavöldum byggja á gervigreind. Forrit, yfirleitt kölluð tölvulíkön, mæla fyrir um að jörðin verði óbyggileg eftir 10, 20 eða 50 ár. Forritin byggja á á forsendum forritara. Allur þorri þeirra er á launum við að búa til heimsendaspár. Ef spárnar eru ekki nógu dramatískar er forsendum breytt.

Þetta er allur galdurinn við gervigreindina. Rusl inn og rusl út.

Nei, bíðum við. Er ekki komin gervigreind sem skilur mælt mál, getur brugðist við upplýsingum og breytt forsendum, t.d. í samræmi við nýjustu vísindarannsóknir?

Í raun ekki. Gervigreind er, og verður aldrei, neitt meira en forsendurnar sem henni eru gefnar. Gervigreindin getur prjónað sér nýjar forsendur úr öllum heimsins gagnabönkum, en hún verður aldrei ríkari af skilningi þótt magn upplýsinga aukist og úrvinnslan batni. 

Upplýsingar, hráar staðreyndir, eru eitt. Skilningur er allt annað. Til að skilja þarf upplýsingar en upplýsingar eru ekki skilningur.

Sumir trúa að gervigreind umbreyti heiminum. Hér er eitt dæmi:

Gervigreind sem getur greint hvern og einn nemanda, þekkir sögu þeirra, þarfir og sérsniðið námsefni og námseftirlit.

Nei, gervigreind getur ekki ,,þekkt" nokkurn nemanda, enn síður ,,þarfir" viðkomandi. Til að þekkja einhvern þarf meira en upplýsingar.

Eitt einkenni skilnings er hann er háður aðstæðum sem eru meira en safn upplýsinga. En það eina sem fer inn í gervigreind eru upplýsingar. Afurð gervigreindar er aðrar upplýsingar. Upplýsingarnar sem fara inn meðhöndlar gervigreindin með forriti, fyrirskipanir sem kallast forsendur. Upplýsingarnar sem koma út eru nefndar niðurstöður. Þær geta verið réttar, rangar eða út í bláinn.

Jafnvel þó að allar heimsins upplýsingar fái meðhöndlun samkvæmt allra bestu forsendum er óvíst með útkomuna, hvort hún haldi máli.  

Í mannheimi er ýmislegt annað en upplýsingar. Fegurð til dæmis og ást. Réttlæti líka, eins og póstmenn í Bretlandi fundu á eigin skinni er þeir fóru á mis við það. 

 

 

 

 

 

 

 

Páll skipstjóri ritskoðaður á Vísi, síðan úthýst

Vísir.is neitar að birta aðsenda grein Páls skipstjóra Steingrímssonar. Blaðamaðurinn sem gaf skipstjóranum afsvar, Kolbeinn Tumi Daðason, skrifaði málsvörn sakborninga í byrlunar- og símastuldsmálinu, sem skipstjórinn vildi andmæla en fékk ekki.

Páll skipstjóri bað Vísi.is um að birta grein eftir sig 8. janúar. Skipstjórinn vildi svara rangfærslum í frétt Kolbeins Tuma frá 6. janúar, sem að stórum hluta byggði á Facebook-færslum Þórðar Snæs og Aðalsteins Kjartanssonar. Báðir eru sakborningar í sakamálarannsókn vegna byrlunar og símastuldar, en þar er skipstjórinn brotaþoli. Frétt Kolbeins Tuma gekk út á að skipstjórinn hefði hótað blaðamönnum, sem er rangt.

Grein skipstjórans birtist ekki. Eftir ítrekun frá skipstjóranum svaraði Kolbeinn Tumi með tölvupósti síðdegis 9. janúar. Hann skrifaði

Aðsendar greinar þar sem um persónulegar deilur er að ræða eða dómsmál getur tekið lengri tíma að afgreiða en aðrar vegna helgarfría starfsfólks.

Við metum það svo að einstökum Facebook-statusum sé eðlilegra að svara á sama vettvangi.

Kolbeinn Tumi gerði frétt úr ,,Facebook-statusum" sakborninganna Þórðar Snæs og Aðalsteins en neitar brotaþola, Páli skipstjóra, um andsvör. Páll bað Kolbein Tuma ekki um að skrifa frétt fyrir sig, eins og blaðamaðurinn gerði fyrir sakborninga. Skipstjórinn hafði þá einu ósk að birta aðsenda grein. En var neitað að tjá sig á vettvangi Vísis.is.

Kolbeinn Tumi blaðamaður skrifar í þágu sakborninga en neitar brotaþola um andsvar. Samt á það að heita að blaðamenn séu útverðir lýðræðisins. Þeir fá fjórðung launa sinna úr ríkissjóði. Í þágu lýðræðis og málfrelsis. 

Í reynd ritskoða blaðamenn fyrir sig prívat og persónulega sem og fyrir félaga og vini í starfsstéttinni sem hafa stöðu sakborninga í alvarlegu refsimáli.

Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Kolbeinn Tumi tekur sér ritskoðunarvald yfir skipstjóranum. Í nóvember á liðnu hausti stóð Páll í stappi við blaðamanninn að fá grein birta á Vísi.is. Kolbeinn Tumi þjarkaði við skipstjórann um hve hátt hlutfall ritstjórnar Heimildarinnar væri grunaður um glæp. Páll sagði þriðjungur, byggði á ársskýrslu Heimildarinnar, en Kolbeinn Tumi fullyrti að aðeins fjórðungur ritstjórnar Heimildar væri sakborningar. Aftur ritskoðar blaðamaðurinn fyrir starfsfélaga sína á öðrum fjölmiðli. Samtrygging blaðamanna í framkvæmd.

Fjölmiðillinn Vísir.is lætur það gott heita að blaðamaður ritskoði aðsendar greinar. Á öllum alvöru fjölmiðlum erlendis er stífur aðskilnaður milli blaðamanna og þeirra sem veita aðsendum greinum viðtöku og ákveða hvort þær skuli birtar. Blaðamaður getur ekki verið óhlutdrægur þegar aðsend grein gerir aðfinnslur við skrif blaðamannsins. Fjölmiðill vandur að virðingu sinni starfar ekki með þessum hætti. Á Vísi.is gilda ekki heiðarleg vinnubrögð í þágu lýðræðis og upplýstrar umræðu.

Vísir.is er verkfæri blaðamanna að þjóna sinni lund, líkt og sumir aðrir miðlar, t.d. RÚV og Heimildin. Ríkisvaldið á ekkert með að fjármagna aðgerðasinna sem kalla sig blaðamenn. Um leið og blaðamenn af þessari sort fá tækifæri til meina þeir öðrum að taka til máls í fjölmiðlum, brjóta á tjáningarfrelsi annarra með því að virða jafnræðisregluna að vettugi.

Ef tilfallandi bloggari hefði ekki tekið upp á sitt einsdæmi að fjalla um byrlunar- og símastuldsmálið hefðu sakborningarnir alfarið stýrt fréttum af málinu. Þeir sem grunaðir eru um glæpinn halda þeirri firru fram að skipstjóranum hafi ekki verið byrlað, síma hans ekki stolið og að blaðamenn hafi ekki misnotað andlega veika eiginkonu hans. Aftur sýna gögn lögreglu, sem þegar eru komin í umferð hjá sakborningum og brotaþola, að skipstjórnum var byrlað, síma hans var stolið og hann afritaður á RÚV og að blaðamenn sýndu alvarlega andlega veikri konu fullkomið miskunnarleysi. Blaðamennirnir réðust á hjónaband Páls skipstjóra. Mikið veik eiginkona vann óhæfuverk; byrlaði eiginmanni sínum, stal síma hans og færði blaðamönnum.

Blaðamenn RSK-miðla, RÚV ásamt Stundinni og Kjarnanum, sem nú heita Heimildin, fullyrða að þeir sæti ofsóknum af hálfu lögreglu fyrir að skrifa fréttir. Fullyrðingin er rakinn þvættingur sem starfsfélagar sakborninga, aðrir blaðamenn, enduróma. RÚV birti enga frumfrétt úr síma skipstjórans, miðstöð glæpsins var á Efstaleiti. Þar voru fréttirnar skrifaðar til birtingar í Stundinni og Kjarnanum, samkvæmt skipulagi. Enda birtist þýfið í formi frétta í Stundinni og á Kjarnanum sama dag og á sömu klukkustund, þann 21. maí 2021. Skipulagið sýnir ásetning. Blaðamenn vissu að skipstjórinn yrði gerður óvígur og síma hans stolið áður en glæpurinn var framinn. Þóra Arnórsdóttir á RÚV keypti í apríl Samsung-síma til að afrita síma skipstjórans, - sem var byrlað í byrjun maí.

Furðuveröld sakborninga, um að þeir séu til rannsóknar fyrir að skrifa fréttir, á greiða leið í fjölmiðla en sjónarmið brotaþola eru ritskoðuð og úthýst af fjölmiðlum. Þetta er ekki boðlegt. 

Sannanlega skrifaði Kolbeinn Tumi frétt í þágu sakborninga þann 6. janúar. Tilfallandi gerði athugasemd og leiðrétti Kolbeinn Tumi eina villuna en aðrar stóðu eftir. Páll skipstjóri vildi taka til máls á sama vettvangi og falsfréttin birtist, á Vísi.is. En blaðamaðurinn Kolbeinn Tumi sagði nei, þú getur bara skrifað Facebook-færslu.

Í ljósi framferðis íslenskra blaðamanna, sumir eru sakborningar, formaður þeirra er skattsvikari, aðrir ritskoða og heilu ritstjórnirnar temja sér verklag aðgerðasinna, er ótækt að ríkisvaldið ausi fé í stéttvísa spillingu. 

Fréttaflutningur á Íslandi væri heiðarlegri, faglegri og sanngjarnari ef ríkisniðurgreiddir blaðamenn heyrðu sögunni til. Ríkislaun til blaðamanna ala á ábyrgðarleysi, ófaglegu vinnulagi og leiðir suma blaðamenn á braut afbrota. Eins og dæmin sanna.

  

Þekking skilaði árangri í Grindavík

Eftir hádegi á laugardag kynntu almannavarnir áætlun um að rýma Grindavík á mánudag. Áætlunin byggði á fyrirliggjandi gögnum og túlkun sérfræðinga að innan tíðar gæti dregið til tíðinda.

Atburðarásin var hraðari en viðbragðsaðilar gerðu ráð fyrir. Aðfaranótt sunnudags, um klukkan fjögur, var neyðarrýmingu hrint í framkvæmd. Ný gögn breyttu fyrra mati um tímann sem var til ráðstöfunar. Gosið hófst fjórum klukkustundum síðar, um klukkan átta að morgni.

Það munar um að hafa fjórar klukkustundir í ráðrúm áður en eldur kemur úr jörðu. Rýming gekk snurðulaust og mannslíf voru ekki í hættu. Einhverjum verðmætum, s.s. vinnuvélum við varnargarða, tókst að bjarga í tæka tíð. Án sérþekkingar og varnaðarorða vísindamanna hefði fyrirvarinn verið skemmri, e.t.v. alls enginn.

Atburðir aðfaranótt sunnudags undirstrika verðmætið sem felst í dugandi jarðvísindamönnum. Þeir eru einatt milli tveggja elda, í óeiginlegum skilningi. Þeir eru krafðir um forspá, hvað gerist næstu klukkustundir og daga, án þess að hafa gögn sem réttlæta að spá sé gefin út. Í annan stað eru jarðvísindamenn gagnrýndir fyrir að taka of djúpt í árinni, segja fyrir um atburði sem ekki raungerast.

Náttúran er á löngum köflum óútreiknanleg en rík eftirspurn er eftir fullvissu. Meiri þjálfun vísindamanna í umgengni við fjölmiðla, sem vilja vita það sem enginn veit, hefur skilað sér. Vísindamenn eru farnir að setja skýra fyrirvara í pælingar sínar um hver framvinda gæti orðið. Þeir bæta gjarnan við, en þetta vitum við ekki með vissu eða að atburðarásin gæti orðið önnur. Er það vel. Fólk vill fá upplýsta ágiskun um mögulega rás atburða og kann að meta þegar sérfróðir viðurkenna að engu sé hægt að slá föstu.

Eðlilega vill almenningur fréttir. En fréttir um framtíðina eru allar með fyrirvara. Einkum þegar náttúran á í hlut. 

 

„Virðist vera að ná jafnvægi“

Gengið fyrir Hamas, ekki Grindvíkinga

Á sama tíma og almannavarnir fyrirskipa brottflutning fjögur þúsund Grindvíkinga frá heimilum sínum er samstöðuganga í miðborg Reykjavíkur fyrir hryðjuverkasamtökin Hamas.

Heimaríki Hamas er Gasa-ströndin. Þaðan gerðu morðsveitir Hamas árás á Ísrael 7. október. Þeir drápu um 1400 manns, mest óbreytta borgara, og tóku yfir 200 gísla. Síðan er stríð á milli Ísrael og Hamas.

Grindvíkingar standa frammi fyrir náttúruhamförum sem gerir heimkynni þeirra óbyggileg, að minnsta kosti um hríð. Ekki er gengið í miðborginni í samstöðu með heimilislausum löndum okkar.

Í Hamas-göngunni í gær var krafan að flytja inn í landið heilu og hálfu ættbálka múslíma, líklega til að útbreiða frið, vináttu og mannkærleika í anda 7. október. Enginn hafði áhyggjur að húsnæðisneyð Grindvíkinga.

Þeir kunna að velja sér málstað, reykvískir vinstrimenn.

Fjölmennt í samstöðugöngu fyrir Palestínu

Bágt siðvit og faglegt þrot Sigríðar Daggar

Formanni Blaðamannafélags Íslands og fréttamanni RÚV, nú í ótímabundnu leyfi, Sigríði Dögg Auðunsdóttir, er íslenska heilbrigðiskerfið umhugað. Tvisvar á síðustu árum kemur Sigríður Dögg fram undir nafni og krefst betri heilbrigðisþjónustu. Þess á milli svíkur hún undan skatti, borgar ekki sinn hluta til samneyslunnar sem fjármagnar heilbrigðiskerfið.

Fyrra tilvikið er grein formanns Blaðamannafélagsins í Vísi 1. nóvember 2014. Sigríður Dögg spyr í fyrirsögn, Viljum við annars flokks heilbrigðiþjónustu?  Lykilefnisgrein:

Ég styð læknana. Ég vil að við borgum samkeppnishæf laun hér á landi. Aðeins þannig er von til þess að nýútskrifuðu sérfræðingarnir okkar snúi heim eftir nám og læknarnir sem þegar eru hér fari ekki annað. Ég styð baráttuna fyrir nýjum spítala og er tilbúin að fórna ýmsu svo hann geti risið.

Seinni innkoma Sigríðar Daggar í umræðuna um heilbrigðiskerfið er í fyrrasumar, 2023. Í DV gagnrýnir hún stöðu heilbrigðismála:

bráðamóttakan ræður ekki við að veita þjónustu í samræmi við þarfir samfélagsins.

Þarfir samfélagsins eru formanni Blaðamannafélagsins ofarlega í huga, vel að merkja þegar hún og hennar þurfa á þjónustu að halda. Á milli þess sem Sigríður Dögg skrifaði greinina í Vísi árið 2014 og fréttarinnar í DV 2023 rak hún víðtæka Airbnb-útleigu. Hún gaf tekjurnar, um 100 milljónir króna, ekki upp til skatts. Á mannamáli kallast undanskotin meiriháttar skattsvik.

Siðferði formanns Blaðamannafélags Íslands og fréttamanns RÚV í leyfi er eftirfarandi. Ég vil fá opinbera þjónustu en ekki borga skattana sem halda uppi þjónustunni. En aðrir eiga að borga skatta sína og skyldur, bara ekki ég.

Gerir Sigríður Dögg grein fyrir skattsvikunum eftir að upp komst um þau síðast liðið sumar? Nei, formaður Blaðamannafélags Íslands segir lögbrotin engum koma við.  

Í samtali við Mannlíf fyrir tveim dögum eru skilaboðin ótvíræð: mín skattsvik eru mitt einkamál. Formaðurinn segir

finnst mér ég ekki bera nein skylda til þess að veita upplýsingar um mín persónulegu fjármál.

Tvöfalt siðgæði og faglegt þrot formanns Blaðamannafélags Íslands er ekki hægt að orða betur. Skattsvik eru samfélagsmál, ekki einkamál. Af þeirri ástæðu eru undanskot frá skatti einatt og iðulega fréttaefni. Að oddviti íslenskra blaðamanna skuli ekki vera betur að sér er öðrum þræði hlægilegt en hinum þræðinum harmleikur.  

Stuðningslið formannsins reiðir siðvitið ekki í þverpokum. Fagþekking er á leikskólastigi. Skopharmleikur heillar starfsstéttar er sýndur á aðalsviði þjóðmálaumræðunnar, fjölmiðlum. Sigríður Dögg er í báðum aðalhlutverkum, sem formaður og framkvæmdastjóri blaðamanna.

Segja ummæli Hjálmars „opinbera“ trúnaðarbrestinn