Helgi Seljan: vitni eða sakborningur?

RSK-sakamálið, kennt við RÚV, Stundina og Kjarnann, fagnar þeim áfanga 14. febrúar að ár er liðið síðan fjórir blaðamann kynntu sig sem sakborninga. Þóra Arnórsdóttir á RÚV, Aðalsteinn Kjartansson á Stundinni, Þórður Snær Júlíusson og Arnar Þór Ingólfsson eru með réttarstöðu grunaðra í lögreglurannsókn á byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar, stuldi á síma hans og brot á friðhelgi.

Brotið gegn skipstjóranum var framið í byrjun maí 2021. Stundin og Kjarninn birtu fréttir upp úr síma Páls en ekki RÚV. Skipulagið var að RÚV kæmi í kjölfar frétta jaðarmiðlanna og krefði stjórnmálamenn um álit á ,,uppljóstrunum" Stundarinnar og Kjarnans, sem nú hafa sameinast í nýjum miðli, Heimildinni. Markmiðið var að efna til reiðibylgju á fjöl- og samfélagsmiðlum. Það tókst, - en ekki án glæps.

Út frá skipulaginu, og að Þóra er sakborningur, má álykta að miðstöð aðfararinnar að Páli hafi verið á Efstaleiti. Vitað er hver byrlaði skipstjóranum, það var kona sem ekki gengur heil til skógar. 

Páll skipstjóri er starfsmaður Samherja og hafði haft sig í frammi vegna ásakana RSK-miðla á hendur Samherja um meinta ólöglega starfsemi í Namibíu. Í reynd er Samherji brotaþoli í dómsmáli þar syðra.

Tilræðið þjónaði tvennum tilgangi. Í fyrsta lagi að kæfa gagnrýni á RSK-miðla og í öðru lagi að afla upplýsinga um tengslanet Páls skipstjóra. Fréttirnar sem Stundin og Kjarninn birtu gengu út á að grafa undan trúverðugleika skipstjórans og kasta rýrð á þá sem voru í samskiptum við hann. Arna McClure lögfræðingur Samherja er brotaþoli í sakamálinu ásamt Páli. Lögreglan er með upplýsingar um meingjörð blaðamanna RSK-miðla gegn Örnu.

Áður en Páll skipstjóri varð fyrir atlögunni höfðu hann og Samherji náð árangri að svara fyrir tilhæfulausar ásakanir RSK-miðla. Helgi Seljan var úrskurðaður sekur um alvarlegt brot á siðareglum RÚV rúmum mánuði fyrir tilræðið gegn skipstjóranum. RSK-miðlar voru í vörn og ákváðu að grípa til ráðstafana utan ramma laga og siða.

Eftir úrskurðinn fór Helgi Seljan huldu höfði, sást ekki á skjá RÚV. Hann vann á bakvið tjöldin, sinnti skipulagi á fréttamáli sem alls ekki mátti rekja til Efstaleitis.

Haustið 2021 varð yfirstjórn RÚV ljóst að sakamálarannsókn stóð yfir þar sem lykilmenn á fréttadeild komu við sögu. Stefán útvarpsstjóri losaði sig við Rakel Þorbergsdóttur fréttastjóra í nóvember. Útvarpsstjóri gat ekki ráðið í stöðu fréttastjóra fyrr en eftir miðjan febrúar, þegar fyrir lá hverjir hefðu stöðu grunaðra um glæp.

Um áramótin skildu leiðir Helga Seljan og RÚV. Helgi hafði gert sig að grátbólgnu fórnarlambi um miðjan október, í beinni útsendingu hjá Gísla Marteini. En allt kom fyrir ekki, verðlaunablaðamaðurinn varð að víkja.  ,,Útvarpsstjóri segir að Samherjamálið hafi reynst fréttafólki stofnunarinnar erfitt," er fyrsta setningin í inngangi umfjöllunar Fréttablaðsins um starfslok Helga á RÚV. Sjálfur talar fréttamaðurinn um að enginn hafi séð fyrir ,,brjálæðið." En hann kemst upp með að gera ekki nánari grein fyrir í hverju ,,brjálæðið" fólst.

Helgi hélt yfir á Stundina og hitti þar fyrir sakborninginn Aðalstein. Nýliðin áramót sameinuðustu þeir tveim öðrum sakborningum, Arnari Þór og Þórði Snæ, og starfa nú allir undir merkjum Heimildarinnar, sem hefur viðurnefnið sakborningatíðindi.

Það hefur ekki verið upplýst hvort Helgi sé vitni eða sakborningur í RSK-sakamálinu. Ekki heyrist hósti né stuna frá honum sjálfum, en hann ber starfsheitið ,,rannsóknaritstjóri" á Heimildinni. Ekki heldur hafa aðrir blaðamenn á öðrum fjölmiðlum innt Helga Seljan eftir réttarstöðu hans. 

Rannsóknaritstjórinn er í felum þegar kemur að stöðu hans sjálfs í sérstæðasta sakamáli íslenskrar fjölmiðlasögu. Má nærri geta að blaðamenn væru aðgangsharðari ef aðrir ættu í hlut en samstarfsfélagar. Réttarstaða Helga kemur ekki síðar í ljós en við ákæru í RSK-sakamálinu.

Hvenær ákært verður er opin spurning. Tvenn afmæli má hafa til viðmiðunar. Eftir tvær vikur er ár síðan að réttarstaða sakborninga var tilkynnt; í maí eru tvö ár frá glæpnum gegn Páli skipstjóra.