Jón Baldvin gyrðir sig í brók, mun Davíð sitja á sér?

Jón Baldvin Hannibalsson fyrrum formaður Alþýðuflokksins er kominn á stjá og stefnir á endurkomu í pólitík. Hann metur stöðu Samfylkingarinnar svo veika að þar sé fylgi laust eða jafnvel skipstjórastaðan sjálf. Þá telur Jón Baldvin líklegt að kosningar verði í bráð, ef ekki í vor þá í haust. Gamli krataforinginn var með liðskönnun í haust og hringdi ótt og títt í forna samherja, bauð heim og veitti vel.

Íslensk stjórnmál standa á kaflaskilum. Stóru flokkarnir sem sitja í ríkisstjórn eru rúnir trausti vegna fjármálakreppunnar. Sjálfstæðisflokkurinn stendur með hnífinn í hendinni og veltir fyrir sér pólitísku hara-kiri með umsókn til Brussel. Samfylkingin er ráðvillt, ætlar einn daginn að skipta út ráðherrum en hættir við og vill ýmist kosningar eða ekki.

Pólitískt nef Jóns Baldvins segir honum að nú sé lag. Hann sér annað tveggja fyrir sér að vera boðin Samfylkingin, Solla orðin þreytt og Össuri er ekki treyst, eða að fara sjálfur fram með flokk í einu eða fleiri kjördæmum og komast í samningsstöðu eftir kosningar.

Davíð Oddsson lét að því liggja í viðtali við danskt héraðsfréttablað um daginn að hann gæti snúið aftur í stjórnmál. Nú þegar Jón Baldvin meldar sig erum við komin aftur til ársins 1991 þegar Davíð var nýorðinn formaður Sjálfstæðisflokksins og Jón Baldvin nýhættur í ríkisstjórn með Ólafi Ragnari og Steingrími Hermannssyni. Félagarnir bjuggu til Viðeyjarstjórnina sem gaf okkur einkavæðingu og EES.

Kannski er rökrétt að þeir Davíð og Jón Baldvin taki eins og eina kosningabaráttu þar sem útkljáð verður arfleifð Viðeyjarstjórnarinnar.

 

Gleðilegt ár.

Ólafur Ragnar skuldar okkur afsökunarbeiðni

Eyjan segir frá því að ljósmyndir hafi horfið af heimasíðu forsetaembættisins. Ljósmyndirnar sýna forsetann í félagsskap auðmannanna sem komu þjóðinni á kaldan klaka. Ólafur Ragnar hefur sem forseti valið sér sérstaka viðhlæjendur.

Jón Ólafsson í Skífunni sat við háborð Ólafs Ragnars í fyrstu forsetaveislunum sem hann hélt. Martha Stewart kom í heimsókn þegar hún var laus úr fangelsi.

Útrásarliðið hefur átt hug og hjarta forseta lýðveldisins enda birtist í þeim þríeina skurðgoð Ólafs Ragnars Grímssonar; peningar, völd og hégómi.

Forsetaembættið er tildursembætti og ekkert við það að athuga þótt tildurrófa sitji það. Illu heilli fer embættið með lítið en mikilvægt hlutverk í stjórnkerfinu. Forsetinn þarf að skrifa undir lög frá Alþingi til að þau hljóti staðfestingu.

Sumarið 2004 neitaði Ólafur Ragnar að skrifa undir fjölmiðlalög sem höfðu verið samþykkt á Alþingi um vorið. Útrásarliðið með Jón Ásgeir Jóhannesson Baugsstjóra í farabroddi vildi leggja undir sig fjölmiðla landsins svo þagga mætti niður í gagnrýni og berja í útrásarbrestina. Lögin áttu að koma í veg fyrir einokun auðmanna á opinberri umræðu.

Neitun Ólafs Ragnars hvorttveggja tryggði auðmönnum völd yfir fjölmiðlum og sendi skýr skilaboð til stjórnkerfisins að forsetaembættið stæði með auðmönnum gegn þjóðinni.

Fyrir þetta skuldar Ólafur Ragnar þjóðinni afsökunarbeiðni. Skyldum við heyra hana um áramótin?

Litla lýgin og stóri sannleikurinn

Jón Ásgeir Jóhannesson lýgur því í Morgunblaðsgrein í dag að hann hafi eignast Fréttablaðið árið 2003. Hann gerði Gunnar Smára Egilsson og Ragnar Tómasson útaf örkinni sumarið 2002 til að stofna nýtt félag sem keypti þrotabú útgáfufélags Fréttablaðsins. Leynd var yfir eignarhaldi á Fréttablaðinu fram á sumar 2003. Baugur var almenningshlutafélag þangað til Jón Ásgeir og fjölskylda leystu það til sín sumarið 2003.

Almenningshlutafélagið Baugur stóð undir einkafjárfestingu Jóns Ásgeirs og nokkurra viðskiptafélaga, s.s. Pálma í Fons og Árna Hauks Húsasmiðjueiganda, með því að Fréttablaðið fékk auglýsingar frá Baugi.

Sjálfur stóð Jón Ásgeir fyrir því að Jim Schafer framkvæmdastjóri Bonus Stores í Bandaríkjunum var rekinn í júlí 2002 fyrir að eiga einkafyrirtæki sem var í viðskiptum við Bonus Stores. Í fréttatilkynningu dagsettri 20. júlí er Schafer sakaður um trúnaðarbrot og að misnota aðstöðu sína. ,,Stjórn Bonus Stores þykir í hæsta máta óeðlilegt að framkvæmdastjóri hagnist á viðskiptum við eigið fyrirtæki," stendur svart á hvítu í fréttatikynningunni sem er undirrituð af Tryggva Jónssyni aðstoðarforstjóra Baugs. Það sem Jim Schafer var rekinn fyrir í Bandaríkjunum stundaði Jón Ásgeir hér heima í trausti þess að vera ekki afhjúpaður. Enda eignaðist Jón Ásgeir fjölmiðla til að stýra innihaldi þeirra.

Á meðan eignarhald Fréttablaðsins var falið notaði Jón Ásgeir tækifærið og skáldaði upp fréttir í samráði við Gunnar Smára og Reynir Traustason blaðamann á Fréttablaðinu um að Davíð Oddsson hafi sigað lögreglunni á Baug síðsumars 2002, en það var upphaf Baugsmála í dómskerfinu.

Að öðru leyti hlýtur allr að vera rétt í Morgunblaðsgrein Jóns Ásgeirs í dag enda fer þar sérstaklega vandaður maður sem má ekki vamm sitt vita.

Jón Ásgeir tekur dóma nærri sér

Tvísvindlað á þjóðinni

Samfylkingin og þeir þingmenn Sjálfstæðisflokksins sem vilja keyra Ísland hraðleið inn í Evrópusambandið ætla að tvísvindla á þjóðinni. Fyrra svindlið var bankahrunið og aðdragandi þess. Svindlið fólst í því að framkvæmdavaldið, þ.e. ríkisstjórnin og eftirlitsstofnanir, leyfðu auðmönnum að fara á svig við reglur og stunda fjárplógsstarfsemi handan heilbrigðra viðskiptahátta. Í skugga bankahrunsins er ætlun sumra að blekkja okkur til að trúa að lausn efnahagsvandans sé að segja okkur til sveitar hjá Evrópusambandinu. Það er seinna svindlið.

Nær allir sem látið hafa í ljós skoðun á aðild að Evrópusambandinu, bæði þeir sem eru með og á móti, eru sammála um að innganga sé stærsta pólitíska álitamál sem þjóðin hefur staðið frammi fyrir í áratugi.

Af þeirri staðreynd er sú ályktun nærtæk að umræða og aðdragandi aðildarumsóknar sé ekki í skugga stærstu fjármálakreppu sem dunið hefur á þjóðinni.

Sanngjörn og eðlileg krafa er að almennar þingkosningar fari fram áður en aðildarumsókn er send til Brussel. Í þingkosningum og aðdraganda þeirra, þegar framboð eru ákveðin og raðað á lista, fer fram pólitísk umræða um landsins gagn og nauðsynjar.

Þeir sem áhuga hafa á inngöngu, einstaklingar, félög og pólitískt samtök, geta í þingkosningum aflað fylgis við málstaðinn.

Við síðustu kosningar, fyrir hálfu öðru ári, var enginn stjórnmálaflokkur með ESB-aðild í forgrunni. Aðeins Samfylkingin getur vísað til texta um að Ísland ætti að huga að aðild. Í kosningabaráttunni sjálfri dró flokkurinn í land með þeim orðum formannsins, Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur, að fyrst enginn annar flokkur vildi aðild væri til lítils fyrir Samfylkinguna að setja aðild á dagskrá.

Í lok janúar hefst landsfundur Sjálfstæðisflokksins þar sem tekin verður afstaða til hugmynda um að sækja um aðild að Evrópusambandinu. Þótt einstakir þingmenn iði í skinninu að kveikja evrópubál í íslenskum stjórnmálum, til að þurfa ekki að ræða afleiðingar bankahrunsins, verður því ekki trúað að stjórnmálaflokkur með sögu og arfleifð Sjálfstæðisflokksins gangi fyrir björg.

 

Ísland yrði skiptimynt Evrópusambandsins

Um miðja 19. öld áttu Danir í erjum við Þjóðverja vegna hertogadæmanna Slésvík og Holstein. Í stuttu stríði voru Danir gersigraðir og sáu fram á að tapa hertogadæmunum, þar með talið aldanskri byggð nyrst í Slésvík. Danir leituðu hófanna hjá Þjóðverjum að taka Ísland og einhverjar nýlendur í þriðja heiminum en leyfa Dönum í staðinn að halda nyrsta hluta Slésvíkur.

Þjóðverjar vildu heldur Slésvík alla en Ísland. Löngu seinna sameinuðust Danir beggja vegna landamæranna, eftir að Þjóðverjar töpuðu stærra stríði.

Danir höfðu vitanlega ekki fyrir því að spyrja Íslendinga hvort þeir vildu undir Þjóðverja. Íslendingar voru í þeirra augum skiptimynt og höfðu sem slíkir minni þýðingu en Slésvíkurdanir.

Evrópuþjóðir lærðu af reynslu 19. aldar ófriðar og þó enn frekar af tveim heimsstyrjöldum næstu öld þar á eftir að vígaferli væru heldur óhagkvæm leið að leysa deilumál. Evrópusambandið varð til eftir seinni heimsstyrjöld og hafði það að meginmarkmiði að tryggja frið í álfunni. Í aðalatriðum hefur það tekist. Mínus illindin í ríkjum gömlu Júgóslavíu er gamla Evrópa búin að vera stillt í meira en hálfa öld.

Ágreiningur milli ríkja er tíðast leystur við samningaborð. Evrópusambandið sér um hagsmunagæslu fyrir sambandsríkin gagnvart öðrum, til dæmis Rússum. Í samningum stórvelda á milli er margs að gæta. Ef ólík deilumál eru til umræðu á sama tíma er reynt að semja um pakkalausnir þar sem aðskiljanlegum málum er steypt saman í heildarsamning.

Íslendingar eiga margvíslegra hagsmuna að gæta gagnvart Evrópusambandinu annars vegar og Rússum hins vegar. Margir þessara hagsmuna lúta að sjávarútvegi og náttúruauðlindum. Eftir því sem norðurslóðir verða mikilvægari, vegna hlýnunar og greiðari siglinga, verða þessir hagsmunir víðtækari.

Ísland sjálfstætt og fullvalda semur sem slíkt við aðrar þjóðir og þjóðabandalög eins og Evrópusambandið. Ef við myndum ganga inn í Evrópusambandið yrðu íslenskir hagsmunir settir í pakka með hagsmunum annarra Evrópuþjóða.

Evrópa er háð gasi frá Rússlandi, svo dæmi sé tekið. Í samningum milli Rússa og Evrópusambandsins um gas gætu aðrar auðlindir auðveldlega verið undir. Olíuleit á norðurslóðum eða fiskveiðiheimildir.

Væri Ísland aðili að Evrópusambandinu myndu stjórnarerindrekar frá Brussel meta íslenska hagsmuni í réttu samræmi við Evrópubúa sem eiga hér heima. Hagsmunir 300 þúsund Íslendinga myndu allaf víkja fyrir hagsmunum meginlandsins með sínar rúmlega 400 milljónir íbúa.

Evrópusambandið myndi ekki bjóða okkur Rússum í heildsölu, líkt og Danir buðu Þjóðverjum fyrir 150 árum. En Evrópusambandið myndi bjóða hagsmuni okkar gegn öðrum hagsmunum sem það áliti mikilvægari.

Ísland er fullveðja nútímasamfélag (ok, að bankastarfsemi frátaldri) vegna þess að Íslendingar fara sjálfir fyrir sínum málum og eru eigin fulltrúar í alþjóðasamfélaginu.

Innganga í Evrópusambandið fæli í sér víðtækt framsal á þjóðarhagsmunum. Útlendingar ókunnugir íslenskum aðstæðum myndu semja fyrir okkar hönd. Með tíð og tíma græfi framsalið undan sannfæringunni um að hér sé gerlegt fullveðja þjóðríki.

Taugaveiklunin í kjölfar bankahrunsins má ekki leiða til þess að við köstum á glæ sjálfsforræði okkar sem þjóðar.

Kreppan gerir Íslendinga ríkari

Þeir Íslendingar sem ekki voru auðmenn, áttu ekki sparnað í útrásarfyrirtækjum og stigu varlega til jarðar í fasteignakaupum eru ríkari í dag en þeir voru fyrir kreppu. Launamenn undir auðmannataxta, segjum minna en 800 þús. kr. á mánuði, fá meira fyrir peningana sína þegar verðbólguskotið er riðið yfir en þeir gerðu fyrir hrunið.

Tvær ástæður eru fyrir þessu. Önnur er hlutlæg og mælanleg en hin huglæg.

Ofurlaun og nær óheftur aðgangur að lánsfé keyrði upp verð á fasteignum og neysluvörum. Auðsáhrifin mældust hvarvetna í samfélaginu og komu fram í hverskyns vitleysu; útigrill með innréttingu sem þolir ekki íslensk veðurfar kostaði 250 þús. kr.

Fasteignir og neysluvörur munu laga sig að nýjum aðstæðum á markaði þegar auðsáhrifin hjaðna. Verðbólgan verður gengin niður í vor og þeir sem þurfa að endurnýja útigrillið fyrir sumarið fá ekki kökk í hálsinn útaf á kvartmilljón grillinu því það verður ekki til í verslunum.

Persónulegur auður, þ.e. efnislegur auður, ekki ást, hamingja og allt hitt leiðinlega dótið sem fæst ókeypis, er mældur hlutfallslega. Manni sem á eina milljón í banka líður ríkmannlega ef nágrannar hans eiga ekki nema hálfa millu. Aftur finnur hann ónot fátæktar ef nágrannar hans eiga tvær milljónir.

Í jólaútgáfu Economist (prentútgáfa, sorrí enginn hlekkur) er grein um félagslegan darwinisma. Útgangspunkturinn er að kenning Darwins geti skýrt fjarska margt í mannheimum þótt hún hafi verið skrifuð útfrá hugmyndinni um náttúruval. Fyrir utan afstæði auðs er eitt annað atriði í greininni sem á sérstakt erindi við okkur og þá einkum ríkisvaldið og skilanefndir bankanna.

Með tilraunum hafa hagfræðingar sýnt fram á að fólk er tilbúið að fórna persónulegum ávinningi fyrir réttlæti. Í okkar samhengi þýðir það að fólk vill fremur tapa fjármunum en að skúrkarnir sleppi.

Og var hvar er þá betra að vera en á Íslandi utan ESB þar sem fólk verður ríkari í kreppu og réttlætið sigrar ranglætið?

Lettland í rusli, þökk sé ESB

Í skýrslu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins segir að Lettland fái neyðaraðstoð frá sjóðnum í kjölfar inngöngu í Evrópusambandið sem hafi leikið hagkerfi landsins grátt. Lettland fær hærra lánshlutfall (1,200) en Ísland (1,1900) frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum. Kreppan í Lettaland verður lengri og dýpri en á Íslandi, samkvæmt spá sjóðsins.

Í skýrslu sjóðsins segir að lánið sem var samþykkt á Þorláksmessu sé aðeins fimmtungur af lánsþörf Letta. Greining sjóðsins á stöðu Letta er athyglisverð en þar er lóðbeint samband milli inngöngu Letta í Evrópusambandið og hagkerfis á heljarþröm.

Eins og á Ísland var alþjóðleg lánsfjárkreppa upphaf vandræðanna. Síðan segir

These pressures have come at a time of growing concern over the sustainability of Latvia's external debt and increasing vulnerabilities associated with the unsustainable credit and growth boom that followed Latvia's accession to the EU. Very high wage growth in recent years, far outstripping productivity gains, have severely undermined Latvia's competitiveness and contributed to large external imbalances.

Á mannamáli þýðir þetta að Lettar fóru á fjárfestingarfyllerí í kjölfar inngöngu í Evrópusambandið og nú er komið að skuldadögum.

Í ljósi þessarar greiningar verður skiljanlegt hvers vegna íslensku fjármálafurstarnir og handbendi þeirra vilja inn í Evrópusambandið. Í stað þess að glíma við timburmennina eftir bankahrunið er um að gera að komast á nýtt fyllerí.

 

Hér er greining IMF á Lettlandi.

 

Hér greiningin á Íslandi.

Gjaldþrot Baugs yrði góð landkynning

Útrásin kostaði íslenskan almenning stórfé og glatað orðspor. Lengri tíma mun taka að vinna tilbaka orðspor þjóðarinnar en peningana. Til að sannfæra útlendinga að við erum þjóð sem veit muninn á réttu og röngu þurfum við að keyra útrásarfyrirtæknin í gjaldþrot og setja forráðamenn fyrirtækjanna í aðra vinnu en að sýsla með fjármuni. Bankarnir eru farnir í þrot og bankastjórarnir sleikja sárin í skúmaskotum.

Ásamt fjármálafyrirtækjum er Baugur andlit útrásarinnar. Í Danmörku brenndi Baugur upp orðstír Íslands með fíflalegu dagblaðsævintýri kenndu við Nyhedsavisen og gerði Íslendinga að hrokafullum hálfbjánum með kaupum á þekktum verslunum í höfuðborg Danaveldis. Þær verslanir hafa ekki skilað arði í áravís en Baugur þóttist kunna það - en kann auðvitað ekki annað en að taka snúninga með ódýr lán.

Bretar horfðu upp á Baug kaupa verslunarkeðjur í nafni íslenska viðskiptamódelsins sem átti að sigra heiminn. Aftur var það græðgisgíruð fíflska sem réð för; ódýr lán og nokkrir snúningar. Sóðaskapur Baugs í Bretlandi byrjaði með gjaldþroti MK One og heldur áfram með Whittard. Tíu prósentin í Woolworths eru lítil varða á stuttri en skammarlegri sögu.

Baugur hefur ekki keypt eitt einasta fyrirtæki hér heima eða erlendis og selt það aftur með hagnaði. Nema auðvitað Sterling flugfélagið sem Baugur, Pálmi í Fons og FL-group keyptu og seldu sín á milli með milljarða hagnaði í hvert sinn. Hreinn Loftsson stjórnarmaður í Baugi nefndi það „raunveruleg viðskipti" þegar hann keypti sorpútgáfuna DV af Jóni Ásgeiri Jóhannessyni aðaleiganda Baugs. Þar með viðurkenndi Hreinn óbeint að öll önnur viðskipti Baugs væru sýndarviðskipti.

Skilanefndir bankanna eiga að vinna í þágu þjóðarinnar sem á bankana. Það er í þágu þjóðarinnar að Baugur fari í gjaldþrot.

 

Gleðileg jól

Hausatalning upphlaupsmanna

Eftir nokkrar vikur, þegar jafnvel krónískir bölsýnismenn geta ekki annað en viðurkennt að efnahagshrunið var orðum aukið, fer fram hausatalning upphlaupsmanna. Hausarnir sem þarf að finna eru þeir sem vildu í örvæntingu fleygja krónunni og selja Íslandi Brusselvaldinu í hendur. Upphlaupsmenn þarf að nefna og muna. Þjóðin þarf að varast þá og koma í veg fyrir að þeir setjist á þing og í ábyrgðastöður.

Efnahagshrun er afsætt. Þjóð sem glímir við samdrátt þjóðartekna, fallandi gengi gjaldmiðils og vaxandi atvinnuleysi er í vanda. Mat á stöðu viðkomandi þjóðar er einkum háð tveim þáttum. Annars vegar hvernig nágrannaþjóðir standa sig og hins vegar hver staðan var fyrir kreppu. Þjóð með háar þjóðartekjur á mann hefur borð fyrir báru sem þjóð með lágar þjóðartekjur hefur ekki. Þjóðartekjur á mann á Íslandi voru 40,400 dollarar árið 2007. Meðaltalið fyrir Evrópusambandsþjóðir var 32,700 dollarar, um fimmtungi lægra en hér á landi.

Tökum Bretland sem dæmi. Þjóðartekjur á mann þar í landi voru 35, 000 dollarar. Gjaldmiðill Breta hefur fallið verulega undanfarið. Á hálfu öðru ári hefur pundið fallið um 25 prósent gagnvart dollar, 30 prósent á móti evru og heil 45 prósent andspænis japönsku yeni. Hressileg lækkun pundsins hefur hvorki leitt til upphlaups stjórnmálamanna né í almennri umræðu. Bretar eru giska kátir með pundið sitt.

Atvinnuleysi er sex prósent og fer hækkandi í Bretlandi. Handan við sundið gera Írar ráð fyrir 12 prósent atvinnuleysi.

Fyrir tveim árum kostaði breskt pund 142 íslenskar krónur. Í dag kostar pundið 181 krónu. Munurinn er liðlega 27 prósent. Evran kostaði fyrir tveim árum 95 krónur en í dag 171 krónu og er það 80 prósent munur. Dollarinn hefur hækkað um 70 prósent á tveim árum.

Þróun gjaldmiðla er háð mörgum þáttum og engin leið er að spá fyrir um hana. Roger Bootledálkahöfundur á Daily Telegraph vísar í rannsókn á vegum Englandsbanka sem sagði að engin vísindi gætu sagt til um með neinni vissu hvernig gjaldmiðlar þróuðust.

Íslenska krónan tekur knappari dýfur en flestir aðrir gjaldmiðlar. En það er ekki vegna þess að krónan sem mynt sé illa af guði gerð. Krónan er gjaldmiðill í efnahagskerfi sem fer í gegnum sveiflur. Sumir vilja kenna krónunni um sveiflurnar en það er ekki trúverðugur málflutningur að láta að því liggja að annar gjaldmiðill myndi gera íslenskt efnahagslíf stöðugt. Skörin færist upp á bekkinn þegar talsmenn kauphallarfyrirtækja gera atlögu að krónunni. Eða er íslenskur hlutabréfamarkaður ekki dálítið sveiflukenndur?

Örvæntingin sem greip marga í kjölfar bankahrunsins líður hjá. Krónan nær sér á strik og efnahagslífið sömuleiðis. Evrópusinnar og hælbítar krónunnar munu standa berstrípaðir, rúnir trausti og tiltrú sem maklegt er.

 

Pólitísk nauðsyn gjaldþrota

Rekstur og fyrirtæki útrásarvíkinga eiga að fara í gjaldþrot, sé hægt að koma því við. Jafnvel þótt fjármunir tapist er gjaldþrot betra en afsláttur á skuldum. Ríkisstjórnin er í þann veginn að leggja drápsklyfjar skattahækkana á almenning og draga úr almannaþjónustu. Ef almenningur horfir upp á að auðmennirnir sem sliguðu þjóðarbúið fái afslátt af skuldum er engin leið fyrir ríkisstjórnina að ná sáttum við þjóðina. Ríkisstjórnin stóð sig illa í aðdraganda bankahrunsins. Eftir hrunið er spurt um réttlæti. Takist ríkisstjórninni ekki að standa vörð um réttláta málsmeðferð er fokið í flest skjól.