Humarinn, Peterson og Rousseau

Humarinn er 350 milljón ára gamalt krabbadýr með samfélagsskipan töluvert eldri en maðurinn, homo sapiens, sem aðeins er 200 þúsund ára tegund. Á þessum forsendum byggir einn þekktasti pólitíski hugsuður samtímans, Jordan Peterson, volduga kenningu um að líffræði trompi félagsleg og pólitísk úrræði.

Á seinni tíð er ráðandi kennisetning, einkum í vinstripólitík, að samfélög séu skipulögð á félagslegum forsendum en ekki líffræðilegum. Peterson kippir fótunum undan gervallri vinstripólitík síðustu 200 ára með sögunni af krabbadýrinu, sem vel að merkja er undirbyggð með vísindalegum rannsóknum. Það er ekki hægt að ýkja þær menningarpólitísku hamfarir sem leiða af kenningu Peterson - verði hún tekin góð og gild.

Kenningin um félagslega skipun samfélagsins, sem er ær og kýr vinstrimanna, er ættuð úr upplýsingunni á 18. öld, forvera frönsku byltingarinnar. Franski samfélagsrýnirinn, Jean-Jacques Rousseau, skrifaði hana inn í bókina Samfélagssáttmálinn. (Sem, innan sviga, er með sterkustu upphafssetningu nokkurs bókmenntaverks, á eftir Biblíunni; Maðurinn er fæddur frjáls, en er hvarvetna í hlekkjum).

Rousseau orðar kenninguna um félagsskipun mannfélagsins á eftirfarandi hátt:

Samfélagsskipan á ekki að skilja sem valdaskipulag, hún er heilagur réttur, sem allur annar réttur hvílir á. Samfélagsskipanin kemur ekki frá náttúrunni, svo hún hlýtur að vera byggð á samkomulagi.

Humarinn, myndi Peterson segja, les hvorki bækur né pælir hann í siðaboðum. Samfélag krabbadýrsins er skipulagt með valdi sem byggir á líffræðilegri þróun og kemur pólitík ekkert við.

Peterson boðar pólitísk pólskipti, ekkert minna. Kennisetningar upplýsingarinnar fara út um gluggann. Stofustássið verður járnhörð kenning um takmörk pólitísks frjálslyndis.

 

 

 

 

 

Athugasemdir

[Guðmundur Jónsson, 13.5.2018 kl. 14:54]

Ég held að þú sért að leggja Peterson orð í munn þegar þú segir að kenning hans í sé á þann veg að líffræði (serotonin hækkar með velgengni) trompi félagsleg og pólitísk úrræði. Ég skil hann  þannig að lífræðin er hlut af þessu og ekki sé hægt eða rökrétt að líta framhjá því eins og gert er í pólitíkum réttrúnaði. 

[Páll Vilhjálmsson, 13.5.2018 kl. 15:06]

Ef sá skilningur er lagður í ,,úrræði" sbr. hér að ofan, að líffræði komi í veg fyrir að samfélagið velji á milli ólíkra pólitískra kosta, þá er um oftúlkun af minni hálfu að ræða. 

En ef við skiljum ,,úrræði" á þann veg að þau eru takmörkuð af harðari og ósveigjanlegri líffræðilegum veruleika en margur vill vera láta þá held ég að Peterson yrði sammála. 

Eins og gefur að skilja átti ég við ,,úrræði" í seinni skilningnum.