Er til elíta á Íslandi?

Stutta svarið er nei. Með elítu er átt við valdastétt sem í krafti fjármagns og stjórnmála situr yfir hlut alls almennings. Auðugir Íslendingar eru ekki nægilega samstæður hópur til að teljast ein stétt. Stjórnmálavöld eru dreifð, samanber reglulega endurnýjun á alþingi undanfarnar kosningar. Launajöfnður vinnur gegn myndun elítu.

Langa svarið er já, á Íslandi er oft ráðandi elíta. Á hverjum tíma ná laustengd bandalög forræði yfir samfélaginu og skapa sér aðstöðu til að maka krókinn. Þeir sem standa utan ráðandi afla, elítunnar, eru út í kuldanum.

Sökum þess að bandalögin eru laustengd og innan þeirra rúmast ólíkir aðilar s.s. efnamenn, sérfræðingar, stjórnmálamenn, fulltrúar hagsmunasamtaka, fjölmiðlamenn, þá er elítan hverju sinni lítt sjáanleg.

Við sérstakar aðstæður eru birtuskilyrðin í samfélaginu þannig að elítan er vel sýnileg. Í aðdraganda hrunsins, tímabil sem kennt er við útrás, var elítan yfirþyrmandi. Útrásarelítan var skipuð eigendum og stjórnendum banka og smásöluverslunar (Baugur). Pólitískur armur þessarar elítu var Samfylkingin og Baugsmiðlar sáu um að miðla heimsmynd í takt við hagsmuni ráðandi afla.

Útrásarelítan varð gjaldþrota við hrunið. Pólitískt vörumerki hennar, Samfylkingin, er aðeins á lífi að nafninu til og Baugsmiðlar ekki svipur hjá sjón.

Hver er þá elítan í dag? Úti í samfélaginu eru margvíslegir kraftar að störfum. Um tíma leit út fyrir að verkalýðshreyfingin í samvinnu við Samtök atvinnulífsins yrði í gegnum lífeyrissjóðina næsta elíta. Lífeyrðissjóðirnir eiga stóra hluti í stærstu fyrirtækjum landsins. En til að verða elíta þarf bæði tök á stjórnmálum og fjölmiðlum. Lífeyrissjóðaöflin virðast ekki koma sér upp stjórnmálaflokki og fjölmiðlum.

Þegar Píratar sigldu með himinskautum í skoðanakönnunum með 40 prósent fylgi var hætta á að undir merkjum þeirra yrði til laustengt bandalag nýrrar elítu. RÚV meldaði sig sem fjölmiðill Pírata-elítunnar. En Píratar voru of veruleikafirrtir til að verða að elítu. (Sem segir nokkra sögu um greindarstigið á Efstaleiti).

Niðurstaðan er að á Íslandi í dag er engin ráðandi elíta. Enn er unnið úr hruninu og ekkert bandalag náð þeim tökum á samfélaginu að hægt sé að tala um eina elítu.

 

 

 

 

Athugasemdir

[Jón Þórhallsson, 21.1.2017 kl. 14:45]

Þetta er ágætis spurning.

Hvernig er elítufólk skilgreint?

Verða t.d. allir Hákólakennarar, biskup, lögreglutoppar og Alþingismenn

sjálfkrafa "Elítu-fólk?".

Verður fólk að vera meðlimir í einhverskonar leynireglum                       eins og frímúrurum eða Oddfellow?

[Helga Kristjánsdóttir, 21.1.2017 kl. 15:17]

Elíta þarf að koma sér upp fjölmiðli og hafa tök á stjórnmálum,myndi ég líkt og Páll álíta...

[Jón Þórhallsson, 21.1.2017 kl. 15:39]

Fyrst væri ágætt ef að einhver myndi skilgreina hvað menn þurfa að kunna og geta gert til að verða ELÍTU-FÓLK:

Gætum við talað um margar elítur?

Ríkis-elítuna (fræða-samfélagið?).

Einkareknar elítur (gamli kolkrabbin, stöð 2 ofl?).

Kristnar elítur (Þjóðkirkjan?).

Kaþólskar elítur?

RÍKIÐ   gæti nýtt RUV miklu meira og betur í sérhæfðum sjónvarpsþáttum frekar en að sýna stöðugt boltaleiki og glæpaþætti sem að einkastöðvarnar gætu tekið að sér að sýn.

[Ragnhildur Kolka, 21.1.2017 kl. 16:32]

Ríkið má mín vegna hætta að sýna boltaleiki, en umfram allt á það að halda áfram að sýna glæpaþætti. Góðir glæpaþættir þjálfa heilann; leyfa áhorfandanum að spreyta sig á að leysa gátuna eða finna morðingjann (?). Vel gerðir glæpaþættir hafa sérstöðu í sjónvarpsgerð hvað varðar að halda áhorfandanum virkum meðan á sýningu stendur.

[Ómar Ragnarsson, 21.1.2017 kl. 16:43]

Gunnar Helgi Kristinsson sagði í viðtali við DV að hann teldi að "elítan" ætti ein að fást við að ákveða hvernig stjórnarskrá Íslands væri. 

Hann sagði þetta svo ákveðið og skýrt að það var sett í fyrirsögn og hann er greinilega gallharður á því að þessi "elíta" sé til og að kjarni hennar séu háskólaprófessorar. 

[Jón Þórhallsson, 21.1.2017 kl. 17:04]

Hugsanlega væri best ef að einhverjir 2-3 lagaprófessorar settu saman sína drauma stjórnarskrá hver í sínu horni og síðan gæti verið fróðlegt  að skoða hvar þá greindi á í sínum útfærslum.

Einnig teldi ég að það mætti spara mikinn tíma og vinnu með því að "taka ljósrit af frönsku STJÓRNARSKRÁNNI" ef að svo mætti komast að orði

(með smávægilegum breytingum) 

=Að kjósa pólitískan forseta á Bessastaði sem að myndi axla raunverulega ábyrgð á sinni þjóð.

[Ómar Ragnarsson, 21.1.2017 kl. 20:15]

Áður en stjórnlagaráð hóf starf sitt fékk það í hendur meira en 800 blaðsíðna verk nefndar sem háskólaprófessorar sátu í og settu í skýrslunni fram sínar hugmyndir um útfærslu stjórnarskrárinnar. 

[Helga Kristjánsdóttir, 22.1.2017 kl. 11:55]

Élítan Já.