Nýkristni, fóstureyðingar: tilgáta um heift

Fóstureyðingar eru pólitískt hitamál í Bandaríkjunum af trúarlegum ástæðum öðrum fremur. Guðs útvalda þjóð á rætur í púrítisma sem tekur mannhelgi alvarlega. Hæstiréttur sneri við úrskurði um rétt kvenna til fóstureyðinga frá 1973, sem var tími hippa, frjálsra ásta, eiturlyfja og andófs gegn feðraveldinu.

Bann við fóstureyðingum er kristin hugmynd. Rómverjar höfðu sérstaka öskuhauga fyrir óæskilega nýbura. Í íslenskri heiðni tíðkaðist útburður barna. Eftir kristnitöku lagðist sá siður af.

Kristin mannhelgi er undirstaða vestrænnar stjórnmálamenningar. Í deilunni um fóstureyðingar takast á um rétt konu yfir líkama sínum annars vegar og hins vegar rétt fósturs til lífs.

Eftir seinna stríð dofnuðu kristin gildi samtímis sem veraldleg mannréttindi fengu meira vægi. Veraldleg mannréttindi hvíla á lagabókstafnum einum saman, eru aðskilin frá trúarkenningunni. Mannasetningum má breyta, það leiðir af sjálfu sér. Réttindi sem styðjast við trú, t.d. kristin mannhelgi, eru aftur með innbyggðri seiglu og verður ekki auðveldlega kastað fyrir róða.

Úrskurður hæstaréttar vestan hafs snýst formlega um að fylkin sem mynda Bandaríkin ákveði sjálf staðbundin lög um fóstureyðingar. Í reynd er opnuð ný víglína í menningarstríði íhaldsmanna og frjálslyndra vinstrimanna.

Þótt bandaríska menningarstríðið hafi áhrif á Evrópu, það sást t.d. í Black Lives Matter, er harla ólíklegt að umræða um rétt kvenna þar vestra til fóstureyðinga skipti sem slík meginmáli í Evrópu. Engu að síður lögðust menn í gamla heiminum á árarnar og reru undir orðræðunni. Jafnvel á friðsæla Fróni kastast í kekki milli manna.

Nýkristni er pólitísk hugmyndafræði sem fléttar saman púrítanisma, félagslegri og efnahagslegri íhaldssemi, einstaklings- og þjóðhyggju. Í Bandaríkjunum eru menn kjörnir forsetar út á þessa hugmyndafræði, yngstu dæmin eru Reagan 1980 og Trump 2016.

Ákefð Evrópumanna að taka þátt í bandarísku umræðunni um fóstureyðingar stafar líklega af þeim grun að úrslit deilunnar hafi stórpólitísk áhrif á vesturlöndum almennt og langt út fyrir deiluefnið sjálft.

Tilfallandi spurn er hvort trúarlegir tímar séu á næsta leiti.   

Sviptingar í bandarísku réttarkerfi