Fjórmenningarklíkan á Glæpaleiti

Fjórir starfsmenn RÚV véluðu helst með stolin gögn Páls skipstjóra Steingrímssonar. Fimmti starfsmaðurinn, tæknimaður, er í aukahlutverki. Sá sjötti er utanaðkomandi, verktakinn sem sá um stuldinn og byrlaði Páli eitur.

Síma Páls var stolið aðfaranótt þriðjudagsins 4. maí eftir að hann veiktist skyndilega á Akureyri. Á Efstaleiti voru gerðar ráðstafanir föstudaginn 30. apríl, 4 dögum fyrr. Aðalsteinn Kjartansson blaðamaður á Kveik, fréttarskýringarþætti RÚV, var fluttur yfir á Stundina, sem systir hans stýrir og er eigandi.

Fyrir hádegi 30. apríl var Aðalsteinn starfsmaður RÚV en eftir hádegi var hann orðinn blaðamaður á Stundinni. Eftir hádegi var Aðalsteinn enn á launaskrá RÚV en í vinnu hjá Stundinni. Tilgangurinn með þessum æfingum var að fela aðild RÚV að væntanlegu fréttaefni sem yrði fengið með glæpsamlegum hætti. Hér er þrátt fyrir allt um ríkisfjölmiðil að ræða sem á að heita vandur að virðingu sinni.

Næsti yfirmaður Aðalsteins er Þóra Arnórsdóttir ritstjóri Kveiks. Aðalsteinn var hægri hönd Helga Seljan í Namibíumálinu gegn Samherja sem hófst í nóvember 2019. Yfirmaður þremenninganna er Rakel Þorbergsdóttir fréttastjóri.

Verktakinn á Akureyri hafði beinan aðgang að Páli skipstjóra. Lögreglurannsókn leiðir í ljós hvort RÚV-arar höfðu samband við verktakann að fyrra bragði eða hvort Efstaleiti gekk að tilboði. Allt er á huldu um umbun verktakans, eins og gefur að skilja.

Skipulagið fól í sér að verktakinn stæli símanum og kæmi tækinu á Efstaleiti þar sem snjallsíminn yrði afritaður. Verktakinn skyldi skila símanum aftur til Páls sem átti að vera grunlaus þangað til hann yrði þýfgaður daginn fyrir birtingu ,,fréttaskýringa" í Stundinni og Kjarnanum um aðild að svokallaðri skæruliðadeild Samherja.

Páll skipstjóri þurfti að vera óvígur í 48 klukkustundir til að ráðrúm gæfist að stela símanum á Akureyri, afrita í Reykjavík og skila tilbaka norður. RÚV-arar máttu vita að fullfrískur karlmaður verður ekki meðvitundarlaus í tvo sólarhringa án þess að ,,fá hjálp" til þess. Páll veiktist svo heiftarlega að hann var fluttur með sjúkraflugi suður í gjörgæslu, líklega án símans sem ferðaðist á almennu farrými. Þegar skipstjórinn komst vonum seinna til meðvitundar var búið að skila snjallsímanum.

Úr gögnunum var vinsað á Efstaleiti. Hluti gagnanna fór til Stundarinnar þar sem Aðalsteinn vann úr þeim. Annar hluti fór á Kjarnann, til Þórðar Snæs Júlíussonar ritstjóra. Sá sem deildi út gögnunum til samstarfsmiðlanna hlaut að gerþekkja málið. Böndin berast að Helga Seljan sem varð að fara huldu höfði með nýfallinn siðadóm á herðum sér. Helgi vappaði milli deilda þessa vordaga og lét lítið fyrir sér fara opinberlega.

Unnið var úr gögnunum í 17 daga. Daginn fyrir birtingu höfðu Aðalsteinn og Þórður Snær samband við málsaðila til að fá viðbrögð. Með svona skömmum fyrirvara var ekki hægt að bregðast við af hálfu Páls og annarra Samherjamanna t.d. með lögbanni.

Aðalsteinn birti sína frétt kl. sex að morgni 21. maí en Þórður Snær Kjarnafréttina tveim klukkustundum síðar, kl. 07:52. Birtingatími er samræmdur af miðstöðinni á Efstaleiti til að fá hámarksathygli. Fréttastofan RÚV var virkjuð í framhaldi til að endurbirta valda stubba úr Stundinni og Kjarnanum. Með þessu var enn reynt að hylja slóðina og láta líta svo út að Stundin og Kjarninn hefðu fyrir tilviljun og án vitundar RÚV fengið gögn af himnum ofan. Fólk trúir almennt því sem Efstaleiti ber á borð.

Klíkunni urðu á þrenn afdrifarík mistök, eins og rakið hefur verið.

Nú dregur að lokakafla sögunnar. Boðað er að niðurstaða lögreglurannsóknar liggi fyrir í næstu viku. Þaðan fer málið til ákæruvaldsins.

Pálsmál Steingrímssonar er með tvær hliðar. Önnur er lagaleg og fær réttarfarslega meðferð. Hin er siðferðileg og fjölmiðlapólitísk. Aldrei í sögu vestrænnar fjölmiðlunar, og allra síst þegar í hlut á ríkisfjölmiðill, hefur það gerst að almennur borgari verður fyrir skipulagðri lífshættulegri atlögu og þjófnaði til að fjölmiðill fái fréttaefni. Að slíkt skuli gerast á Íslandi segir þá sögu að ríkisfjölmiðillinn líkist fremur skipulögðum glæpasamtökum en fréttamiðli. Hvernig gat það gerst að glæpaiðja varð ráðandi ritstjórnarstefna RÚV?

Efstaleiti sagði sigri hrósandi 27. maí að Skæruliðadeild Samherja er ekki þáttur á Netflix. Rétt er það. Ekkert merkilegt er að starfsmenn komi fyrirtæki sínu til varnar þegar ósvífin fjölmiðlaherferð herjar á lifibrauðið.

Fjórmenningarklíkan á Glæpaleiti stendur aftur á barmi heimsfrægðar og gæti orðið sjónvarpsefni. Þegar erlendir fjölmiðlar sannfrétta að útvarpsstjóri er fyrrverandi lögreglustjóri er einboðið að úr verði svört kómedía. Glæpakvendin tvö, fréttahvolpar á Deild og Stund ásamt löggunni utangátta. Sennilega kaupir RÚV ekki sýningarréttinn. Ef gamla gufan verður þá enn í rekstri. 

Verðandi menntamálaráðherra, sem fær Pálsmál RÚV í fangið, er vorkunn.