Þrír karlar í kjallara og sprenging

Voveiflegur atburður varð í vesturbæ Reykjavíkur í gær. Um tíuleytið að morgni er sprenging í kjallaraíbúð og eldur kviknar. Þrír fullorðnir karlar voru í íbúðinni, einn lést og hinir eru alvarlega slasaðir.

Í fréttum kemur ekki fram hvort karlarnir hafi verið við vinnu i íbúðinni og sprengingin orðið vegna standsetningar hennar. Eða hvort íbúðin hafi verið heimili karlanna þriggja. Þrír karlar heima hjá sér á vinnudegi og úr verður sprenging er ekki daglegt brauð.

Alvarlegur atburður, sprenging, eldsvoði og mannslát í íbúðarhúsnæði, gerir kröfu til fjölmiðla að þeir upplýsi almenning um kringumstæður. Fréttir af atburðinum í vesturbænum eru í skötulíki og bjóða heim hverskyns orðasveimi um að þetta eða hitt liggi að baki.

Morgunblaðið talar um sprengingu, en Vísir skrifar bruni og hjá RÚV heitir það eldsvoði. Sjónvarvottar nærri vettvangi upplýsa um sprengingu og síðan eld. Það skiptir máli. Venjuleg heimilistæki valda ekki sprengingu sem leiðir til eldhafs. Var óvenju mikið um eldsmat í íbúðinni? Hér þarf skýringar. Það virðast samantekin ráð fjölmiðla að upplýsa sem minnst þennan sviplega atburð. Í morgun, daginn eftir atvikið, er enn þögn.

Enginn biður um nafn og kennitölu mannanna en umfjöllun um kringumstæður og sennilegar skýringar á atburðinum eru eðlileg krafa. Ríkið dælir peningum í fjölmiðla en þeir standa sig ekki í stykkinu. 

Fullorðnir karlmenn sem slösuðust í sprengingunni

Þorgerður Katrín færir Ísland nær Evrópustríði

ESB-Evrópa býst við að Úkraína tapi stríðinu við Rússland næstu vikur eða mánuði. Þorgerður Katrín utanríkis sendir Ísland lóðbeint inn í veikburða ESB-Evrópu, sem þarf að glíma við Rússa án stuðnings Bandaríkjanna.

Þýskur fyrrum herforingi, Roland Kather, reglulegur álitsgjafi Die Welt, segir ljóst að Trump ætli ekki í leiðangur með ESB-Evrópu að setja Rússum úrslitakosti og skammt sé í endalokin.

ESB-Evrópa er fangi eigin orðræðu, trúir að Rússland sé í landvinningastríði í vesturátt, Úkraína sé aðeins fyrsti munnbiti bjarnarins í austri. Orðræðan styðst ekki við trúverðugar vísbendingar um að Kremlarbændur ætli sér annað og meira en að sitja yfir hlut Úkraínu - koma í veg fyrir að landið verði Nató-ríki.

Vegna orðræðunnar er stríðsæsingur á meginlandi Evrópu og í Bretlandi. Ráðamenn tala um stórfellda hernaðaruppbygginu næstu ár og áratugi. Það eykur á vanda ESB-Evrópu að skilaboð Trump-stjórnarinnar eru að Bandaríkin ætli sér ekki að sjá um varnir Evrópu, líkt og í kalda stríðinu. Trump stefnir á friðsamleg samskipti við Rússland að loknu Úkraínustríði. ESB-Evrópa er með böggum hildar, þarf að sjá um eigin varnir í fyrsta sinn frá lokum seinna stríðs.

Ljúki Úkraínustríðinu með rússneskum sigri, sem allar líkur eru á, verður ESB-Evrópa í stórkostlegum vanda næstu ár og áratugi - jafnvel þótt Rússar hleypi ekki af einu einasta skoti í vesturátt. Í stórveldapólitík skiptir sköpum ógnin af hernaðarlegri getu andstæðingsins. Í 80 ár hefur Vestur-Evrópa notið bandarískrar herverndar. Ekki lengur. Utanríkispólitík ESB-Evrópu er í uppnámi og verður um langan aldur. Áratugi tekur að byggja upp trúverðugan hernaðarmátt.

Mistök ESB-Evrópu eru þau að ætla sér landvinninga í austri, m.a. með innlimun Úkraínu í ESB, í skjóli bandarísks hernaðarmáttar. Trump-stjórnin vill aftur samstarf við Rússland, ekki freista þess að gera Rússland að vestrænni hjálendu. Gömlu nýlenduveldin á meginlandinu standa nú berskjölduð, hafa engt rússneska björninn til reiði með Bandaríkin sem skálkaskjól.

Í herfræðihugsun sem kallast landapólitík, geó-pólitík á útlensku, er Ísland ekki hluti af Evrópu heldur vesturheimi, Bandaríkjunum og Kanada. Ísland á ekki að tengjast öryggishagsmunum ESB-Evrópu nánari böndum. Okkar þjóðaröryggishagsmunir liggja í vestri, ekki austri. Angist og heimatilbúinn tilvistarótti gömlu nýlenduþjóðanna á meginlandi Evrópu eru ekki okkar mál. 

Löngun ESB-sinna á Íslandi í fyrirmyndarríkið glepur þeim sýn. Utanríkispólitík Íslands á viðsjárverðum tímum þarf að vera edrú, taka mið af pólitískum veruleika, ekki áfengri ímyndun. Þorgerður Katrín utanríkisráðherra er stórhættuleg öryggis- og varnarhagsmunum Íslands. 

EES-ríkin og ESB efla samstarf á sviði öryggismála

Hamas í stað hamfarahlýnunar

Hamfarahlýnun er ekki lengur í tísku hjá góða fólkinu. Ekki voru mótmæli gegn heimshlýnun er árleg söngvakeppni Evrópu var haldin. Ekki koma stjórnmálamenn sér saman um að lýsa yfir neyðarástandi vegna heimshlýnunar. Nei, núna eru hryðjuverkasamtökin Hamas mál málanna hjá góða fólkinu.

Ísraelar fremja þjóðarmorð í Gasa er viðkvæðið. Þegar Ísrael lét Gasa í hendur araba, árið 2005, voru íbúarnir ein milljón. Tuttugu árum síðar eru þeir tvær milljónir. Fá ef nokkur dæmi eru um jafn öra fólksfjölgun, tvöföldun á 20 árum. Góða fólkið kallar það þjóðarmorð. Stefnið er gamalkunnugt, hvít er gert svart.

Yfirstandandi stríð Ísrael við Hamas, sem fer með yfirráðin á Gasa, hófst með fjöldamorðum Hamas í Ísrael þann 7. október fyrir tveim árum. Bresk þingnefnd fór í saumana á atburðinum og skilaði ítarlegri skýrslu. Stutta útgáfan er að Hamas eru blóðþyrstir villimenn. Ísrael einsetti sér að uppræta samtökin.

Góða fólkið fagnar og fegrar villimennsku eftir að það fékk ekki framgang fyrir loftslagshamfarir af mannavöldum. Gréta Thunbeg, sem í fyrradag boðaði heimsendi vegna hamfarahlýnunar, segir núna að heimur án Hamas sé óbærilegur. Vinstrimenn hér á landi taka undir með ríkisstjórnina í broddi fylkingar. Heimsendaóttinn var rekinn áfram af heimsku sem ýmist er eðlislæg eða valkvæð. Hamasaðdáunin er af sama stofni.

Lítið dæmi um valkvæða heimsku góða fólksins. Dagbjört Hákonardóttir þingmaður Samfylkingar skrifar í miðopnu Morgunblaðsins í gær að hún sé gyðingavinur eftir að hafa séð Schindlers list ellefu ára. En segir síðan

Það er einmitt þess vegna sem mér finnst hafið yfir allan vafa að fordæma framgöngu Ísraela sem hernámsaðila í Palestínu, sem nú tala fyrir þjóðflutningum og nota hungursneyð sem og óhjákvæmilega útbreiðslu smitsjúkdóma sem vopn í hernaðarátökum, samhliða stóraukningu á landhernaði á síðustu dögum. 

Dagbjört nefnir ekki fjöldamorðin 7. október 2003. Þau gerðust ekki í hennar huga. Dagbjört þykist syrgja helförina 80 árum en hún strokar út fjöldamorðin fyrir tveim árum. Þingmaðurinn veit betur en kýs valkvæða heimsku.

Dagbjört bullar um hernám Ísraela í Palestínu. Ísrael lét Gasa í hendur araba fyrir 20 árum. Engu hernámi Ísrael er til að dreifa á Gasa. Fyrir fjöldamorðin réð Hamas lögum og lofum í Gasa, þar var ekkert ísraelskt yfirvald. Sjálft nafnið Palestína, er ekki arabískt að uppruna, heldur heiti sem Rómverjar gáfu landi gyðinga, Júdeu. Nafnið notaði rómverska heimsveldið til að afmá tilkall gyðinga til heimalandsins. Filistear, sem Palestína er nefnd eftir, sátu yfir hlut gyðinga á dögum Simsonar og Delíu. Samkvæmt arfsögninni tortímdi blindaður Simson yfirstétt Filistea einmitt í Gasa. Filistear eru týnd þjóð, voru ekki arabar. Þeir komu seinna til sögunnar og heimta nú í sinn hlut alla Júdeu.

Deilur Ísraela og araba snúast ekki um land. Ef svo væri hefði fyrir löngu verði búið að skipta landinu. Deilan snýst um að meginþorri araba hafnar tilvist Ísraelsríkis. Góða fólkið í vestrinu tekur undir með Hamas og vill tortíma Ísrael. Það er þjóðarmorðið sem að er stefnt. 

Skorar á Netanjahú að opna aftur á mannúðaraðstoð

Ingi Freyr staðfestir sérstakan leka til blaðamanna

Tillaga Guðrúnar Hafsteinsdóttur formanns Sjálfstæðisflokks að rannsaka skuli meðferð upplýsinga ákæruyfirvalda eftir hrun fékk óbeinan rökstuðning í fréttum RÚV í gær. Tillaga Guðrúnar kemur í kjölfar umræðu um gagnalekamálið, sem hófst með frétt Helga Seljan í síðustu viku á RÚV.

Í gær birti Ingi Freyr Vilhjálmsson frétt á RÚV upp úr sama gagnalekanum. Frétt Inga Freys er samhljóða frétt sem hann skrifaði í Stundina fyrir fimm árum - eða árið 2020. Í RÚV-fréttinni í gær viðurkennir Ingi Freyr að hún sé gömul Stundarfrétt:

Áður hefur verið fjallað um þessa upptöku af fundinum með Jónasi í íslenskum fjölmiðli. Það var árið 2020 í Stundinni, nú Heimildinni.

Ingi Freyr skrifaði sjálfur fréttina í Stundina fyrir fimm árum. Þá var hann með gögn úr sama gagnalekanum og Helgi Seljan gerði að stórfrétt fyrir tæpum tveim vikum. Helgi Seljan og Ingi Freyr unnu saman á Stundinni og eru núna samherjar á RÚV. Helstu fréttirnar sem þeir gætu sagt væru af gagnalekanum sjálfum; hver lak og í hvaða tilgangi? En þær fréttir eru ósagðar. Samstarfsfélagarnir koma fram undir þeim formerkjum að þeir þjóni almannahagsmunum. En svo er ekki. Hagsmunir almennings eru að réttarkerfið og fjölmiðlar vinni heiðarlega. Skipulagður leki til valdra blaðamanna um einkahagi fólks er ekki heiðarleg starfsemi, hvorki af hálfu ákæruvalds né RÚV.

Gagnalekinn til Inga Freys fyrir fimm árum og til Helga Seljan nýverið varðar í báðum tilvikum atburði sem eru frá 2012 og eldri. Ekki er hægt að slá föstu að Ingi Freyr hafi fyrir fimm árum verið með sama gagnapakka og Helgi gerði frétt um fyrir hálfum mánuði. Hitt er augljóst að lekinn er með sama uppruna. Aldur gagnanna og persónur og leikendur staðfesta það.

Tilfallandi gerði á laugardag grein fyrir samvinnu sérstaks saksóknara, nú héraðssaksóknara, við ákveðna blaðamenn sem tengjast RÚV í nútíð eða fortíð. Ingi Freyr var með sérstaka tengingu við embættið þar sem bróðir hans, Finnur Þór Vilhjálmsson, var saksóknari. Ingi Freyr undirbjó sem blaðamaður Namibíumálið í hendur bróður síns, sem rannsakaði til sakfellingar en varð frá að hverfa er upp komst um bræður í glæpum. Einn saksótti en hinn skrifaði sakfellandi fréttir. Fyrir tveim árum var samvinna bræðranna sett í samhengi:

Ef svona aðferðum væri beitt í viðskiptalífinu yrði það óðara kallað spilling, - og hún af alvarlegra taginu þar sem í hlut á opinber embættismaður. En það virðist ekki tiltökumál þótt bræður véli um stöðu einstaklinga í opinberum málum, þar sem ríkir hagsmunir annars bróðurins eru að hinn finni sök sem ákært verði fyrir.

Ingi Freyr hafði aðgang fyrir fimm árum að sama gagnalekanum og samstarfsfélagi hans, Helgi Seljan. Þegar Helgi birti sína stórfrétt fyrir tæpum hálfum mánuði sagði hann gögnin ,,geta valdið öðrum skaða." En það er einmitt rauði þráðurinn í starfi Inga Freys, Helga og félaga á Glæpaleiti, að valda skaða. Namibíumálið er þannig vaxið, byrlunar- og símamálið sömuleiðis.

Rannsóknanefndin sem formaður Sjálfstæðisflokksins vill að upplýsi gagnalekamálið og meðferð opinberra aðila, handhafa ákæruvalds, á persónuupplýsingum verður að skoða rækilega samskiptin við fjölmiðla og þá einkum RÚV. 

 

 

 

 

 

Vill nefnd til að fjalla um sérstakan saksóknara

Logi, eiginkonan og RÚV

Í viðtengdri frétt segir Logi Einarsson fjölmiðlaráðherra að hann ætli ekki að skipta sér af fréttaumfjöllun RÚV. Enginn hefur beðið Loga að skipta sér af fréttum RÚV. Ingibjörg Isaksen, þingmaður Framsóknarflokksins spurði aftur Loga hvort sjálfsagt væri að RÚV höndlaði með stolin gögn í gagnalekamálinu. Svar Loga er útúrsnúningur, fréttir eru eitt, stolin gögn annað. 

Tvö RÚV-mál eru til meðferðar hjá þingnefndum alþingis. Gagnalekamálið er annað en hitt er byrlunar- og símamálið. Páll skipstjóri Steingrímsson óskaði atbeina stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar alþingis að upplýsa aðkomu RÚV að byrlun skipstjórans og stuldi á símtæki hans.

Logi fjölmiðlaráðherra og yfirmaður RÚV er þar í athyglisverðri stöðu. Eiginkona hans, Arnbjörg Sigurðardóttir dómari við héraðsdóm Norðurlands eystra á aðkomu að byrlunar- og símamálinu. Einn sakborninga, Aðalsteinn Kjartansson blaðamaður, kærði til dómstóla að hann skyldi boðaður í skýrslutöku lögreglu. Arnbjörg dæmdi Aðalsteini í vil en landsréttur ómerkti dóm eiginkonu fjölmiðlaráðherra. Þegar Páll skipstjóri kærði að lögregla hætti rannsókn á málinu, hvað blaðamenn varðar, kom fram aðild Arnbjargar dómara og var hún ekki fagleg. Tilfallandi fjallaði í haust um kæru skipstjórans:

Ítarleg greinargerð fylgir kæru skipstjórans til ríkissaksóknara. Þar eru m.a. ný gögn sem varpa ljósi á tengingar milli sakborninga og forystu Samfylkingarinnar. Einn sakborninga, Aðalsteinn Kjartansson, var á lista flokksins í Suðvesturkjördæmi kosningarnar 2009. Aðalsteinn kærði til dómstóla er hann var boðaður í skýrslutöku hjá lögreglu í byrjun árs 2022. Héraðsdómur Norðurlands eystra tók kæruna fyrir. Dómarinn var Arnbjörg Sigurðardóttir, eiginkona Loga Einarssonar þingmanns og þá formanns Samfylkingar. Í gögnum með kæru skipstjórans er yfirlýsing vitnis sem segist hafa heyrt Arnbjörgu dómara ræða mál Aðalstein tveim vikum áður en það kom fyrir héraðsdóm. Í yfirlýsingunni segir að Arnbjörg

hafði fyrir 2. vikum áður fjallað um þetta mál á kaffistofu dómsins. Lýsti hún [Arnbjörg] sinni skoðun að lögreglan hefði ekki átt að boða sóknaraðila [Aðalstein] í skýrslutöku sem sakborning.

Almennt gildir að dómarar eigi ekki að taka afstöðu fyrr en þeir hafa kynnt sér dómsskjöl. Samfylkingarréttlæti er af öðrum toga, þar skiptir flokksskírteini meira máli en sannleikur, lög og réttur. Arnbjörg dæmdi Aðalsteini í vil, enda búin að ákveða það fyrirfram á kaffistofuspjalli. Landsréttur ómerkti úrskurð samfylkingardómarans og dæmdi að Aðalsteini væri skylt að mæta í skýrslutöku lögreglu.

Lögin í landinu og túlkun dómstóla er að blaðamenn og fjölmiðlar eigi að svara til saka líkt og aðrir einstaklingar og lögaðilar þegar rökstuddur grunur vaknar um afbrot. Tilraun samfylkingarhjónanna, Arnbjargar og Loga, til að undanskilja blaðamenn og fjölmiðla frá meginreglum réttarríkisins er í senn lögleysa og siðleysi. Í byrlunar- og símamálinu er Logi bullandi vanhæfur að tjá sig um RÚV og hlutdeild ríkisfjölmiðilsins. Hjónasængin er ekki vettvangurinn til að ákveða sekt eða sýknu í réttarríkinu.

Varhugavert að hafa áhrif á fréttaumfjöllun RÚV

Sérstakur, RÚV og vinstrimenn

Sérstakur saksóknari, nú héraðssaksóknari, er eftirlætisstofnun vinstrimanna - á eftir RÚV. Í gagnalekamálinu var hugmyndin að RÚV aðstoðaði héraðssaksóknara að koma höggi á Jón Óttar Ólafsson, fyrrum starfsmann embættisins. Hvorki RÚV né héraðssaksóknari sáu fyrir ormagryfjuna sem opnaðist.

Lög um sérstakan saksóknara voru samþykkt í desember 2008, tveim mánuðum eftir hrunið. Embættið var stofnað til að rannsaka og ákæra auðgunarbrot í aðdraganda bankahrunsins. Eins og nærri má geta voru fyrst og fremst til rannsóknar stjórnendur, sterkefnaðir og hreinir og klárir auðmenn. Jenný Stefanía Jensdóttir tók saman árið 2017 hrunmál í réttarkerfinu og virðast einir 60 til 70 einstaklingar hafa fengið dóma, sumir fleiri en einn. Í byrjun árs 2016 tekur embætti héraðssaksóknara við af sérstökum saksóknara með manni og mús.

Allt frá stofnun embættis sérstaks saksóknara er náið samspil milli embættisins og fjölmiðla, einkum RÚV. Síðustu daga hafa verið tíunduð dæmi um sviðssetningar. Embættið lét RÚV vita hvenær sakborningar yrðu leiddir fyrir dómara. Við það fékkst myndefni af sakamönnum í fréttatíma RÚV. Tilfallandi nefndi dæmi í gær um beinlínusamband milli embættisins og Inga Freys Vilhjálmssonar blaðamanns, þá á DV, síðar Stundin/Heimildin og nú á RÚV. Einar Sveinsson, sem er vitni en ekki sakborningur, mætir í skýrslutöku 22. febrúar 2010, og það er komin frétt tveim dögum síðar til að gera hann tortryggilegan. Finnur Þór Vilhjálmsson, saksóknari hjá sérstökum/héraðssaksóknara, fór fyrir 12 ára rannsókn Sjólaskipa. Ingi Freyr bróðir hans skrifaði sakfellandi fréttir. Málarekstri var hætt, enda engar sakir. Ingi Freyr skrifaði ekki síðustu fréttina, um að Sjólamálið hafi verið fellt niður. Dæmin eru fleiri af samkrulli ákæruvalds og dagskrárvalds fjölmiðla. Markmiðið var og er pólitískt, að hafa áhrif á samfélagið með ákærum og sakfellandi fréttum.

Almennt er ekki bein fréttaútsending af störfum lögreglu- og ákæruvalds. Kemur margt til, en fyrst og fremst þó réttaröryggi borgaranna. Sérstakur hafði annan hátt á og lak skipulega upplýsingum til fjölmiðla sem skrifuðu sakfellandi fréttir. Til þess var leikurinn gerður, að búa til sekt í umræðunni. Það eykur líkurnar á sakfellingu fyrir dómi. Samkvæmt samantekt Jennýjar Stefaníu hér að ofan var árangurshlutfall sérstaks saksóknara um 50 prósent fyrir héraðsdómi. Það þýðir að önnur hver saksókn var röng af hálfu sérstaks, sýknað var í málinu. Nærri má geta hvort ekki hafi hjálpað til, aukið líkurnar á sakfellingu, ef fjölmiðlar fóru hamförum í aðdraganda réttarhalda og birtu sakfellandi fréttir. Vinstrimenn í sjálfboðavinnu á samfélagsmiðlum sáu um fréttadreifingu. Á alþingi kyrjuðu vinstrimenn sönginn um að sakamenn mættu ekki ganga lausir.

Þegar leið nærri lokum síðasta áratugar var orðið fátt um hrunmál enda áratugur frá gjaldþrotum bankanna. En embættið var enn til, hét nú héraðssaksóknari, og samstarfið við valda fjölmiðla vinstrimanna stóð styrkum fótum. RÚV bjó til nýtt mál handa embættinu sem reyndist ábatasamt fyrir báða aðila, ríkisfjölmiðilinn og ákæruvaldið, en er skýrt dæmi um misbeitingu ákæruvalds og dagskrárvalds ríkisfjölmiðilsins. Namibíumálið hófst í nóvember 2019. Tilfallandi rakti samstarfið:

Í bókinni Ekkert að fela, sem er um Namibíumálið, segir í eftirmála að þegar leið á ,,verkefnið var ákveðið að dagblaðið Stundin yrði hluti af fjölmiðlabandalaginu í birtingunni og blaðamaðurinn Ingi Freyr Vilhjálmsson var kallaður til..."

Verkefnið, sem vísað er til, eru ásakanir Jóhannesar Stefánssonar uppljóstrara og RSK-miðla (RÚV, Stundarinnar og Kjarnans) um að Samherji hafi stundað stórfelldar mútugreiðslur í Namibíu.

Verkefnið hófst haustið 2018 með fundi Helga Seljan fréttamanns RÚV og Jóhannesar fyrir milligöngu Kristins Hrafnssonar. Í rúmt ár var unnið að málinu. Ingi Freyr hafði verið málsaðili í marga mánuði þegar fréttaskýringarþátturinn Kveikur opinberaði Namibíumálið í nóvember 2019.

Í beinu framhaldi fékk Finnur Þór saksóknari hjá embætti héraðssaksóknari Namibíumálið til rannsóknar með fingraförnum bróður síns Inga Freys og fjölmiðlabandalagsins, RSK-miðla.

Blaðamenn bjuggu til sögu um mútugreiðslur Samherja í Namibíu. Það vantaði bara eitt. Gögn sem staðfestu söguna. Jóhannes uppljóstrari lagði ekki fram nein gögn sem renndu stoðum undir vitnisburðinn. Sjálfur er uppljóstrarinn uppfullur af hatri á fyrrum vinnuveitanda og haldinn ranghugmyndum sem hann rakti til ótæpilegar vímuefnaneyslu.

Jóhannes er svo léleg heimild að vitnisburður hans er hvorki tækur í dómssal á Íslandi né í Namibíu.

Til að rannsaka Namibíumálið fékk héraðssaksóknari 200 milljónir króna aukafjárveitingu. RÚV sagði sigri hrósandi í byrjun árs 2020 að fjárveitingin væri Efstaleiti að þakka:

Héraðssaksóknari og skattayfirvöld fá 200 milljóna aukafjárveitingu úr ríkissjóði til að sinna peningaþvættisvörnum, skattrannsóknum og skattaeftirliti á þessu ári. Þetta kemur fram í tilkynningu frá fjármálaráðuneytinu sem birt var í morgun. Ákvörðunin kemur í framhaldi af yfirlýsingu stjórnvalda frá 19. nóvember „um aðgerðir til að auka traust á íslensku atvinnulífi“, eins og það var orðað. Sú yfirlýsing var send eftir umfjöllun Kveiks og fleiri fjölmiðla um Samherjamálið.

Fyrir tæpum þremur árum sagði RÚV, og hafði eftir héraðssaksóknara, að málið væri að klárast. Aldeilis ekki, Namibíumálið verður sex ára í haust. Síðustu fréttir af einu heimild héraðssaksóknara í Namibíumálinu, Jóhannesi Stefánssyni uppljóstrara, eru þær að við skýrslutöku i London á síðasta ári kunni hann ekki kennitölu sína.

Jón Óttar Ólafsson, fyrrum starfsmaður sérstaks, tengist Namibíumálinu. Vegna vinnu Jóns Óttars fyrir Samherja gerði héraðssaksóknari hann að sakborningi. Ekki er gefið upp hvað það er sem Jón Óttar á að hafa brotið af sér. Fyrir nokkrum vikum kærði Jón Óttar embættið, sagði það vanhæft að fjalla um sig þar sem embættið hafði kært hann fyrir 13 árum en sú kæra var felld niður af ríkissaksóknara.

Héraðssaksóknari sá sér leik á borði og fékk Helga Seljan og RÚV með sér í lið að ganga milli bols og höfuðs á trúverðugleika Jóns Óttars - fyrst hann væri með múður um vanhæfi embættisins. Út á þetta gengur gagnalekamálið, eða átti að ganga. En það reyndust alltof margar beinagrindur í skjalaskápum héraðssaksóknara til að gagnalekafrétt RÚV-Helga yrði keypt á nafnvirði. Orðspor RÚV er i tætlum vegna byrlunar- og símamálsins, sem er óbeint framhald af Namibíumálinu. Af hálfu ríkisfjölmiðilsins var hugmyndin með gangalekamálinu að komast aftur á beinu brautina frá eftirhruninu; verða boðberi afhjúpana á spillingu.

Gagnalekamálið fléttar saman örlögum tveggja lykilstofnana í pólitískri orðræðu vinstrimanna frá hruni, héraðssaksóknara og RÚV. Tilgangurinn var að endurreisa orðspor RÚV annars vegar og hins vegar bjarga héraðssaksóknara úr snöru Namibíumálsins. En það fór á annan veg en ætlað var. Hvorki RÚV né héraðssaksóknari ríða feitum hesti frá gagnalekamálinu.

Trúverðugleikahrun þessara stofnana kemur á versta tíma fyrir vinstrimenn. Stærsta mál vinstristjórnar Kristrúnar er tvöföldun veiðigjalda. Málið höktir og skröltir á alþingi enda réttlætt og rekið af einum aðalleikaranum í Namibíumálinu og byrlunar- og símamálinu, Þórði Snæ Júlíussyni framkvæmdastjóra þingflokks Samfylkingar. Hann var sem ritstjóri Kjarnans og Heimildarinnar miðlægur að draga upp þá mynd af sjávarútveginum að þar véluðu um glæpamenn. Sjálfur vildi Þórður Snær verða þingmaður við síðustu kosningar en var afhjúpaður sem netníðingur í Spursmálum Morgunblaðsins.

Með Namibíumálinu átti að gera útgerðina að bankakerfinu rétt fyrir hrun. Lykilstofnanir, sem urðu voldugar eftir hrun, héraðssaksóknari og RÚV, plægðu akurinn fyrir eiturfræ vinstrimanna. Uppskeran átti að verða tvöföldun skatts á grunnatvinnuveg þjóðarinnar. 

 

 

 

 

 

Óljóst hvað yfirstjórnin vissi

Sérstakur njósnaði um Einar Sveinsson og lak í Inga Frey

Embætti sérstaks saksóknara, nú héraðssaksóknari, njósnaði um Einar Sveinsson fjárfesti, þótt hann væri aðeins vitni í sakamáli. Ásamt njósnum var upplýsingum lekið í Inga Frey Vilhjálmsson blaðamann til að hann skrifaði sakfellandi fréttir.

Einar Sveinsson fjárfestir er föðurbróðir Bjarna Benediktssonar fyrrum formanns Sjálfstæðisflokksins. Sakamálið sem um ræðir, kennt við Vafning, var notað af fjölmiðlum og vinstrimönnum til að klekkja á Bjarna árin eftir hrun. Málinu lauk með sýknu í hæstarétti.

Þrátt fyrir að vera aðeins vitni í málinu, en ekki sakborningur, var sími Einars Sveinssonar hleraður. Í tilfelli Einars var gengið lengra og staðsetningarbúnaður virkjaður til að fylgjast með ferðum hans. Njósnirnar stóðu yfir á fyrri hluta árs 2010 - en meint afbrot, Vafningsmálið, var þá orðið meira en tveggja ára gamalt. Ári síðar varð Einar þess áskynja að hann hafði verið hleraður. Hann frétti að símtöl hans við eiginkonu voru spiluð í yfirheyrslum á vegum sérstaks saksóknara.

Einar fól lögmanni sínum, Valtý Sigurðssyni, að afla upplýsinga um tildrög hlerunar. Saksóknari, sem fer með lögregluvald, þarf dómsúrskurð fyrir hlerun. Valtýr fékk upplýsingar og skrifaði embætti sérstaks saksóknara bréf í október 2011. Þar segir m.a.:

Með því að heimila upplýsingar um úr hvaða endurvarpa (BASE-stöðvar) í fjarskiptakerfum hringt var úr og í símanúmer í eigu umbjóðanda míns var sömuleiðis unnt að staðsetja hann með töluverðri nákvæmni þegar símtölin áttu sér stað. Gerðar eru alvarlegar athugasemdir við þessa upplýsingaöflun og látinn í ljós efi um að hún standist skilyrði 1. mgr. 83. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Verður ekki með nokkrum móti séð þörf á því að fylgjast með ferðum umbjóðanda míns og að slíkar upplýsingar geti skipt nokkru fyrir rannsókn málsins.

Fátt var um svör hjá embætti sérstaks saksóknara, önnur en þau að embættið taldi hlerun og eftirlit með ferðum Einars skipta máli fyrir rannsókn málsins. Valtýr spurði um starfsreglur embættisins hvað hleranir varðar. Hann fékk þau svör að engar vinnureglur væru um hleranir hjá embættinu, aðeins stuðst við fyrirmæli laga. Eins og nærri má geta eru þau fyrirmæli almenns eðlis.

Ásamt því að hlera Einar og skrá ferðir hans gerði embætti sérstaks saksóknara sér far um að fóðra fjölmiðla með neikvæðum fréttum. Þannig var Einar boðaður til skýrslutöku hjá embættinu 22. febrúar 2010. Tveim dögum síðar birtist ítarleg frétt í DV eftir blaðamanninn Inga Frey Vilhjálmsson þar sem nafnlausir heimildarmenn tilgreina skýrslutöku Einars. Grímur Grímsson núverandi þingmaður Viðreisnar var einn fjórmenningana sem yfirheyrðu Einar. Þá var líklega byrjaður hjá embættinu Finnur Þór Vilhjálmsson, bróðir Inga Freys. Bræðurnir áttu síðar eftir að gera garðinn frægan í Namibíumálinu og byrlunar- og símamálinu. Tilfallandi fjallaði um bræðralag saksóknara og blaðamanns og spurði:

Hvað með yfirmann Finns Þórs, Ólaf Þór Hauksson héraðssaksóknara? Er honum umhugað að gera embættið að leikhúsi fáránleikans? Þegar bræður, annar saksóknari en hinn sakborningur, véla um mannréttindi annarra í einkaþágu er tómt mál að tala um réttarríki. Hvar er fullorðna fólkið í réttarkerfinu?

Sigurður G. Guðjónsson lögmaður gerði aðför saksóknara að Einari að umræðuefni í Þjóðmálum. Tilefnið er upplýsingar um gagnaleka frá embætti sérstaks saksóknara. Persónuupplýsingum Einars hefur verið dreift um víðan völl í samspili tveggja opinberra stofnana, héraðssaksóknara og RÚV. Sigurður telur ótækt að héraðssaksóknari sitji áfram embættið líkt og ekkert hafi í skorist. Lögmaðurinn er ekki einn um þá skoðun.

Stríð framhald af pólitík, vígafriður í Úkraínu

Úkraínustríðið á sér nokkur pólitísk ártöl: 2008, þegar Úkraínu var boðin Nató-aðild; 2014, stjórnarbylting í Kænugarði og innlimun Rússa á Krím; 2014/2015 Minsk-samkomulag sem fór í hundana. Pólitíkinni lauk í febrúar 2022 með innrás Rússa í Úkraínu. Í dag hittast fulltrúar stríðandi fylkinga í Miklagarði, Tyrklandi. Fyrir tveim árum, um miðjan apríl 2022, var á sama stað ræddur friður en kom fyrir lítið.

Pólitíkin kemur fyrst aftur til sögunnar af alvöru er stríðsaðilar draga sama lærdóm af stöðunni á vígvellinum. Það gera þeir ekki í bráð. Rússar eru á sigurbraut, hægri að vísu, leggja undir sig að jafnaði tíu ferkílómetra af úkraínsku landi daglega. Stundum meira en sjaldan minna. Úkraína er landmesta þjóðríki Evrópu, á eftir Rússlandi, og á nægt land að tapa í mánuði og ár án þess að bíða lægri hlut í stríðinu sjálfu.

Þrennt annað, sem þarf í hernaðinn, er Úkraínu áhyggjuefni. Í fyrsta lagi mannskapur, sífellt erfiðara er að manna herinn. Í öðru lagi vestrænn stuðningur, sem fer dvínandi. Í þriðja lagi þolinmæði úkraínsk almennings. Á meðan Úkraínuher er á undanhaldi gengur á allt þrennt. 

Ólíklegt er að stríðsgæfan snúist Úkraínu í vil. Enn ólíklegra er að Rússar gerist stríðsþreyttir. Í rúman áratug, frá innlimun Krímskaga 2014, búa Rússar við alþjóðlegar viðskiptaþvinganir. Vextir eru háir, um 20 prósent, og dýrtíð er í landinu, verðbólga nær tíu prósentum. Þeir sem heimsækja Rússland segja þá sögu að daglegt líf gangi sinn vanagang. Ekki verður annað ráðið en að stríðsaðgerðir í Úkraínu njóti almenns stuðnings. Ólíkt Úkraínu er Rússland ekki í vandkvæðum að manna herinn. Rússar eru yfir 140 milljón manna þjóð. Fyrir stríð taldi Úkraína um 40 milljónir. Reikningsdæmið er ekki flókið.

Úkraínustríðinu lýkur, þótt enginn viti hvenær. Stríðslokin verða vígafriður, Rússum hagfelldari en Úkraínumönnum. Er frá líður verður spurt hvort stríðið hafi verið virði mannslífanna sem týndust og eyðileggingarinnar sem við blasir. Í Rússlandi verður svarið já, en nei í Úkraínu. Rússar líta á stríðið sem tilvistarógn við þjóðríkið; Úkraínumenn vita að átökin snúast um aðild landsins að Nató og Evrópusambandinu. Kjarni og froða eru ekki sami hluturinn. 

Pútín mætir ekki

Helgi Seljan og Þórður Snær: félagar í fréttahönnun

Helgi Seljan á RÚV hannaði í síðustu viku frétt um gagnaleka frá embætti héraðssaksóknara. Í fréttahönnun Helga er aðeins hálf sagan sögð og farið með ósannindi, t.d. sagt að gögnum hafi verið stolið af PPP, fyrirtækis tveggja fyrrum starfsmanna embættisins, þegar í reynd var um að ræða vinnugögn sem PPP hafði samkvæmt samningi við embættið.

Í viðtengdri frétt segir af fréttahönnun Þórðar Snæs, sem ekki er lengur blaðamaður, heldur framkvæmdastjóri þingflokks Samfylkingar. Fréttahönnun Þórðar Snæs gengur út á þingmenn Samfylkingar mæti ekki á vettvang Spursmála á Morgunblaðinu. Eins og kemur fram í innslaginu var Þórður Snær afhjúpaður sem netníðingur í Spursmálum. Til að hefna sín kemur framkvæmdastjóri Samfylkingar í veg fyrir að þingmenn flokksins tali við kjósendur í Spursmálum.

Fréttahönnun er ekki að segja fréttir heldur stjórna frásögninni. Það er gert með ýmsu móti. Í tilfelli Helga að segja aðeins hálfa söguna og krydda hana með ósannindum. Þórður Snær stýrir aðgangi að heimildum, þ.e. þingmönnum Samfylkingar - í umboði Kristrúnar formanns.

Þeir Helgi og Þórður Snær eru félagar og nánir samstarfsmenn. Þórður Snær, þá ritstjóri Heimildarinnar, valdi að hafa Helga með sér í landsrétt til að fagna væntum sigri í dómsmáli gegn tilfallandi bloggara fyrir tæpu ári. Hjákátleg viðbrögð þeirra við dómsuppsögu rötuðu í tilfallandi annál:

Við dómsuppsögu landsréttar í Kópavogi í gær gerðist skondið atvik. Tilfallandi var ekki á staðnum en fékk þær fréttir frá tíðindamanni að Þórður Snær og Helgi Seljan rannsóknaritstjóri Heimildarinnar hefðu mætt með ljósmyndara til að skrásetja sögulegan atburð. En þegar þeim varð ljóst að dómurinn sýknaði bloggara hurfu þeir á braut með slíku írafári að hastað var á þá af dómverði er gætir formreglna í réttarsal.

Dómsmálið í fyrra stafaði af byrlunar- og símamálinu. Þórður Snær stefndi tilfallandi fyrir að skrifa um málið - það mátti aðeins segja frá því eftir forskrift fréttahönnunar Helga og Dodda. Báðir eru þeir flæktir í málið, Þórður Snær var sakborningur. Þeir leita allra ráða að þvo hendur sína af málinu en tekst það jafnan illa. Um síðustu áramót voru félagarnir mættir í viðtal hjá trúgjörnum sænskum blaðamanni og sögðu sínar farir ekki sléttar í samskiptum við réttvísina á Íslandi. Tilfallandi fjallaði vitanlega um fréttahönnun á sakleysi Knoll og Tott, afsakið, Helga og Dodda.

Í sænska viðtalinu segir Helgi að ofsóknir Samherja gegn sér hafi náð slíkum hæðum að hann gat ekki heimsótt kaffihús án þess að hitta þar fyrir útsendara útgerðarinnar. Hér vísar Helgi til Jóns Óttars Ólafssonar, PPP-manninn sem Helgi gerði að aðalnúmerinu i gagnalekamálinu. Eftir að Helgi hóf fréttahönnun Namibíumálsins, í nóvember 2019, fékk Samherji Jón Óttar til liðs við sig. Jón Óttar var í viðtali hjá Frosta Logasyni í Brotkasti í gær og rifjar upp fund þeirra í kaffihúsinu á Skólavörðustíg. Það var Helgi sem boðaði til fundarins. Helgi bað um fund með Jóni Óttari á kaffihúsi en segir í viðtali við sænskan útvarpsmann að Jón Óttar hafi setið fyrir sér.

Í huga Helga stundaði Jón Óttar ofsóknir á hendur sér og kærði hann til lögreglu fyrir umsáturseinelti. Til að sýna fram á eineltið lagði Helgi fram símann sinn til lögreglu sem sönnunargagn. En þá var hann búinn að eyða hluta samskiptanna. Jón Óttar segir frá því í viðtalinu á Brotkasti að hann hafi haft varann á sér gagnvart Helga og afritaði öll sms-samskipti þeirra. Þau gögn lagði hann fram eftir kæru Helga. Málinu var vísað frá af hálfu lögreglu, sem sá í gegnum fréttahönnun Helga er reyndi að klína afbroti á saklausan mann.

Helgi lærði eitt í kærumálinu gegn Jóni Óttari 2020. Er hann lagði fram einkasíma sinn sem sönnunargagn afritaði lögreglan símtækið í heilu lagi. Sniðugt að komast yfir síma og afrita, það er gnótt efni í fréttahönnun, er hugrenning sem varð að veruleika.  Ári síðar, vorið 2021, var Páli skipstjóra Steingrímssyni byrlað norður á Akureyri og flogið með hann suður. Á meðan skipstjórinn var meðvitundarlaus í öndunarvél á Borgarspítalanum í Fossvogi var farið með síma hans yfir götuna á Efstaleiti, höfuðstöðvar RÚV. Þar var sími skipstjórans afritaður í heilu lagi. Upp úr síma skipstjórans var hönnuð frétt um skæruliðadeild Samherja. Fréttin var skrifuð á RÚV í tveim útgáfum, önnur birtist á Stundinni en hin á Kjarnanum, undir ritstjórn Þórðar Snæs Júlíussonar. 

Félagarnir í fréttahönnun, Helgi og Þórður Snær, eru í reglulegu sambandi. Fréttahönnun Helga um gagnalekamálið er gerð með vitund og vilja Þórðar Snæs. Fréttahönnunin kemur dómsmálaráðherra, Þorbjörgu Sigríði úr Viðreisn, í stórkostleg vandræði. Tvær stofnanir dómsmálaráðherra, embætti héraðssaksóknara og ríkissaksóknara, leika á reiðiskjálfi vegna málsins. Ekki er þetta í fyrsta sinn sem Helgi og Doddi eiga samstarf til að gera óskunda í ríkisstjórninni, sem annar þeirra gefur sig út fyrir að þjóna. Fals og fréttahönnun eru tvær hliðar á sömu myntinni. Fréttahönnun Helga um Ásthildi Lóu barnamálaráðherra fyrir skemmstu er sama marki brennd, gerð í samráði við Þórð Snæ, og leiddi til afsagnar ráðherra Flokks fólksins. Það er ósagða sagan í aðförinni að Ásthildi Lóu. Þórður Snær er helsti trúnaðarmaður Kristrúnar forsætisráðherra. Í ríkisstjórninni eru allir bestu vinir. En sumir vinirnir stinga aðra í bakið.  

Hefndarleiðangur Þórðar Snæs?

Óttinn við Glæpaleiti: ólík meðferð á Útvarpi Sögu og RÚV

Útvarp Saga segist hafa fengið sömu gögn og Helgi Seljan á RÚV gerði frétt um og varðar gagnaleka frá embætti héraðssaksóknara, áður sérstöku saksóknara. Um er að ræða gögn úr rannsóknum hrunmála 13 ára og eldri.

Nú er ekki hægt að fullyrða að um sömu gögn sé að ræða en þau eru í öllu falli sambærileg, samkvæmt frásögn Útvarps Sögu. Viðbrögð lögreglu við ólögmætum gögnum í húsakynnum Útvarps Sögu voru harkaleg. Í frétt á Útvarpi Sögu er sagt

að lögreglan framkvæmdi ólögmæta húsleit á Útvarpi Sögu á sínum tíma án húsleitarheimildar eftir að stöðin birti lítinn hluta af þeim gögnum sem vörpuðu ljósi á spillingu tengda bankahruninu 2008. Allar tölvur stöðvarinnar voru afritaðar og lagt hald á tölvubúnað. Tölvunum var skilað eftir nokkurt þref því lögreglan neitaði því að hafa tölvubúnaðinn undir höndum. Þegar tölvunum var loks skilað kom í ljós að gögn voru horfin sem tengdust spillingu í banka og fjármálakerfinu. Útvarp Saga kærði heimildarlausa húsleit og var þeirri kæru vísað frá og síðan var kært til ríkissaksóknara sem svaraði ekki erindi Útvarps Sögu.

Í báðum tilfellum er um að ræða fjölmiðla, ólíka að stærð og umfangi, en engu að síður fjölmiðla og þeir eru jafnir að lögum. Útvarp Saga er með gögn undir höndum úr hrunmálum, sem lögregla telur illa fengin. Lögreglan gerir húsrannsókn og haldleggur ,,allar tölvur stöðvarinnar." Ekkert slíkt gerist í tilfelli RÚV. Hver er munurinn? Jú, RÚV er ríki í ríkinu en Útvarp saga lítill einkarekinn miðill.

Í viðtengdri frétt segir frá bréfi dómsmálaráðherra til héraðssaksóknara þar sem óskað er eftir upplýsingum um meðferð gagna embættisins. Mun fjölmiðlaráðherra, Logi Einarsson, senda bréf á Stefán Eiríksson útvarpsstjóra og spyrja hvernig háttar með viðtöku RÚV á stolnum gögnum? Nei, vitanlega ekki. Verður gerð húsrannsókn á RÚV til að upplýsa hver gögnin eru og hvaðan þau eru fengin? Nei, ekki þegar RÚV á hlut að máli. Önnur sjónarmið gilda um RÚV en Útvarp Sögu þótt sama meinta afbrotið sé til rannsóknar.

Gagnalekamálið er 13 ára gamalt. Málið snýst um gögn sem urðu til hjá sérstöku saksóknara vegna hrunmála og hvað varð um þau. Yngra og mun alvarlegra mál er byrlunar- og símamálið. Það hófst vorið 2021 og er enn í rannsókn.

Páli skipstjóra Steingrímssyni var byrlað 3. maí 2021. Ítrekað varð að gefa honum rafstuð um nóttina til að hann héldist á lífi. Á meðan hann var í gjörgæslu var síma hans stolið til afritunar á RÚV. Undirbúningur var að málinu af hálfu RÚV; á Efstaleiti beið sími samskonar og skipstjórans. Fréttir með vísun í efni símans birtust ekki á ríkismiðlinum heldur voru þær fluttar með leynd yfir á Stundina og Kjarnann til birtingar. Samráð og skipulag um ólögmæta háttsemi, byrlun og gagnastuld, liggur fyrir.

Gerði lögreglan húsleit á Efstaleiti? Var afritunarsíminn haldlagður? Tölvur starfsmanna? Nei, alvarlegur glæpur var framinn, en tekið var með silkihönskum á aðgerðamiðstöðinni, RÚV.

Óttinn við Glæpaleiti skapar tvöfeldni í réttarríkinu. Við grun um lögbrot er einn mælikvarði lagður á einkarekna fjölmiðla, eins og Útvarp Sögu, en allt annar á RÚV. Ríkisfjölmiðillinn fær í friði að höndla með stolin gögn, jafnvel þótt byrlun sé undanfari þjófnaðar. Fréttamenn RÚV ganga á lagið, telja sér óhætt að brjóta landslög. Er það svona samfélag sem við viljum búa í? 

 

  

Þorbjörg óskar eftir upplýsingum um gagnastuld