Sá norski

Tvö sjónarhorn eru á innsetningu Sveins Haraldar Eygarðs í embætti bankastjóra Seðlabanka Íslands. Annars vegar að hann sé redding bráðabirgðastjórnar sem gaf sig á vald múgæsingar er krafðist Davíðsfórnar vegna bankahrunsins. Í anda þessa sjónarhorns ætti maður að hafa allt á hornum sér vegna Sveins norska, og taka undir æmt um stjórnarskrárbrot og kæru til umboðsmanns.

Hins vegar má líta á ný lög um Seðlabanka og ráðningu Sveins Haraldar sem orðinn hlut og gefa sér að nýr Seðlabankastjóri sé hinn vænsti maður er ber enga sök á aðdraganda ráðningarinnar. Sveinn Haraldur er fagmaður og kemur frá þeirri frændþjóð sem maður lítur eiginlega ekki á sem útlendinga.

Við ættum að gefa Sveini Haraldi vinnufrið og tækifæri til að sanna sig. Biðjum hann samt að tala heldur norsku en ensku.

Nýr seðlabankastjóri settur

Brussel ákveður uppskrift að brauði

Þýskir bakarar eru í uppnámi vegna reglugerðar Evrópusambandsins um salt í brauði. Samkvæmt Brussel er leyfilegt magn salts í brauði eitt gramm á móti hundrað grömmum hveitis. Þýskir bakarar hafa að iðulega eitt komma fimm gramm salt á hvert hundrað hveitis og því sekir menn samkvæmt Brusselákvæðum.

International Hearld Tribune fjallar um málið og segir sérstakt að þýskir setji sig í mót Brusselvaldinu þar sem Þjóðverjar hafa löngum verið hvað leiðitamastir sambandinu enda notið trúnaðar þar á bæ. Þegar þýskir fýla grön er fokið í flest skjól fyrir miðstjórnarvaldið tvítyngdri Belgíu. 

Framkvæmdastjórnin er með böggum hildar enda stutt síðan hún þurfti að setja í pappírstætarann heilar hundrað blaðsíðna reglugerð um áferð og yfirbragð ávaxta, samkvæmt Hearald Tribune. 

Skrifstofurnar í Brussel eru stútfullar af fólki sem veit hvað er Evrópubúum fyrir bestu. 

Valdrýmið

Valdrými spannar vald í samfélaginu, hvort heldur það heitir auðvald, stjórnmálavald, fjölmiðlavald eða ríkisvald. Rýmið er ekki föst stærð heldur vex eða skreppur saman eftir kringumstæðum. Eftir því sem valdrýmið vex þrengist hagur einstaklingsins. Valdrými í vexti kaffærir frjálsa hugsun og þrengir athafnafrelsið.

Nær alla þess öld hefur valdrýmið verið í þenslu. Í orði kveðnu réð hér stefna einstaklingsfrelsis en í reynd óx valdrýmið á kostnað einstaklingsins. Valdrýmið býr til stórar einingar, hvort sem um er að ræða banka, fjölmiðla eða önnur fyrirtæki. Eignarhaldsfélög eru einkennandi fyrir stórt valdrými.

Eftir bankahrunið hefur valdrýmið skroppið saman. Vegna þess að valdrýmið lagðist eins og mara á samfélagið er fólk áttavillt, líkt og þegar það kemur úr myrkrinu í dagsbirtu.

Sumarið er komið.

Þýskt evrukvalræði

Þjóðverjar eru lánveitendur evrulanda til þrautavara án þess að það sé nokkurs staðar skrifað á bók. Þvert á móti er klausa í Maastrict-sáttmálanum um að evruþjóðir beri ábyrgð eigin ríkisfjármálum. Írland er á leiðinni í efnahagsræsið, Grikkland er næst í röðinni og ekki langt fyrir aftan eru Spánn og Ítalía. Allt evrulönd.

Í Þýskalandi eru skiptar skoðanir. Fjármálaráðherrann, Peer Steinbrück, lætur hafa eftir sér að þýski ríkiskassinn verði að hjálpa evruþjóðum í neyð og nefnir Írland sérstaklega. Otmar Issing, fyrrum aðalhagfræðingur Evópska Seðlabankans, segir það hörmulega hugmynd að veita afslátt af Maastrict-sáttmálanum. Issing telur það grafa undan ábyrgri fjármálastjórn ef óreiðuríkjum verið bjargað, þar með sé myntbandalagið í hættu.

Í stöðunni eru tveir kostir og báðir vondir. Annað hvort að leyfa óreiðuríkjunum að sökkva dýpra og vona að botninum verði náð áður en samfélagsgerðin hrekkur í sundur eða að dæla peningum í efnahagskerfi viðkomandi ríkja og veðja á að þýskir vasar séu nógu djúpir til að fjármagna útgerðina. Ef Þjóðverjar bjarga Írum munu Grikkir krefjast hins sama.

Hvor leiðin sem verður farin er víst að hertari reglur verða innleiddar á evrusvæðið um ríkisfjármál. Það litla svigrúm sem evruþjóðir höfðu í ríkisfjármálum mun hverfa. Víðtækara og dýpra evrusamstarf eykur aðskilnað hagstjórnar og pólitísks valds í þeim þjóðríkjum sem hafa evru fyrir mynt.

Kröfur um aukinn pólitískan samruna hljóta að koma í kjölfarið. Það væri í stíl við þróun Evrópusambandsins, kreppur eru nýttar til að ná næsta samrunaáfanga. Aðferðafræðin gefur sér að þjóðríki álfunnar hafi víð kok til að gleypa æ meiri valdasamþjöppun í Brussel. Að því kemur að valdaframsalið stendur í einhverjum.

Haturspólitík hefnir sín

Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur snýst um að koma Davíð Oddssyni úr Seðlabankanum. Jóhanna og félagar veðja á að andstyggð þjóðarinnar á fyrrum formanni Sjálfstæðisflokksins sé slík að almenningur muni verðlauna stjórnarflokkunum embættismissi Davíðs. Dómgreindarleysi Jóhönnu og meðráðherra verður þeim að fjörtjóni. Fólk vill stjórn sem leggur til atlögu við efnahagsmál og kortleggur hvernig við náum landi í gegnum brotsjó kreppunnar.

Stjórnarflokkarnir áttu að pakka Seðlabankafrumvarpinu inn í almennar aðgerðir til að rétta af þjóðarskútuna. En heiftin út í Davíð var slík að ríkisstjórnin bæði tilkynnti það sem sitt fyrsta verk væri að losna við Seðlabankastjórn og sjálf skrifaði Jóhanna bréf sem bað um afsögn bankastjórnarinnar.

Uppákoman í dag, þegar þingfundum er frestað trekk í trekk til að þjarka við framsóknarmenn um afdrif Seðlabankafrumvarps, festir í minni helsta tilgang ríkisstjórnarinnar: Flæmum Davíð úr embætti.

Heiftin sem lýsir sér í framgöngu ríkisstjórnarinnar er ótrúlega vitlaus pólitík. 

 

Lausn ekki fundin

Cosser og þýsk arabaviðskipti

Það eru engin líkindi fyrir því að Steve Cosser geri tilboð í Árvakur fyrir eigin peninga. Ástrali með enga tengingu við Ísland dúkkar ekki upp og gerir tilboð í íslenska útgáfu. Ekki frekar en að þýski bankinn sem keypti hlut í Búnaðarbankanum með framsóknarklíkunni hafi verið í raunverulegum viðskiptaerindum á Íslandi. Cosser er að stunda arabaviðskipti í takt við Kaupþingsreddinguna hálftíma fyrir hrun.

Íslandsbanki er í opinberri eigu og hulduviðskipti við lepp eru ekki það sem nýja Ísland þarf á að halda. Ríkisstjórnin ber ábyrgð á því að fíflagangurinn haldi ekki áfram. Viðskiptaviðrinin og leppar þeirra eiga ekki að eiga neina aðkomu að íslensku samfélagi.

Cosser ræðir við Fréttablaðsmenn

Hvort kemur á undan, morðið eða samsærið?

Guðni Elísson skrifar grein í Lesbók Morgunblaðsins í dag og leggur út af brottrekstri tveggja blaðamanna Morgunblaðsins, Þresti Helgasyni og Höllu Gunnarsdóttur. Á Guðna er að skilja að Þröstur og Halla misstu vinnuna að kröfu forystu Sjálfstæðisflokksins. Málflutningur Guðna er langsóttur.

Morgunblaðið berst fyrir lífi sínu. Útgáfufélagið er komið í eigu Íslandsbanka sem leitar að kaupendum. Niðurskurður er á öllum deildum blaðsins og margir hafa misst vinnuna síðustu vikur og mánuði.

Ef Sjálfstæðisflokkurinn hefði þau tök á Morgunblaðinu sem Guðni vill vera að láta er ólíklegt að núverandi ritstjóri, Ólafur Þ. Stephensen, hefði fengið starfið. Ólafur er ákafur Evrópusambandssinni og málflutningur hans ekki beint í anda forystu flokksins.

Fyrirsögn á pistli Guðna, Andrúmsloft morðsins, er sótt í ummæli ættuð úr kalda stríðinu. Stjórnmálabarátta þess tíma var að sönnu óvægin. Enginn var þó myrtur, svo vitað sé. Guðni líkir stöðu opinberrar umræðu í dag við kaldastríðstímann en það er óravegur á milli. Stjórnmálaflokkarnir höfðu heljartök samfélaginu á tímum kalda stríðsins. Í dag eru aðstæður allar aðrar og fleiri sem um véla. Ótti og atvinnumissir eru ekki nægilegar forsendur fyrir samlíkingunni. Ótti er stundum annað orð yfir hugleysi og atvinnumissir verður þegar ekki eru til peningar að borga laun.

Samsærið kemur á undan morðinu. Ekki öfugt.

RÚV í pólitísku hagfræðiflippi

Hagfræði, sérstaklega íslenska útgáfan, er akademískt rusl. Ekki nóg með að velflestir íslenskir hagfræðingar væru undirlægjur útrásarinnar heldur voru þeir fræðingar sem voru í vinnu hjá háskólum uppteknir við að klæða bankabullið í fræðibúning en gleymdu öllu því sem heitir gagnrýni og heilbrigð skynsemi. Íslenskir hagfræðingar eru rúnir trausti og ættu áður en þeir æmta að útskýra hvar þeir voru  þegar útrásin stóð yfir.

Og þá gerist að Sjónvarpsfréttir RÚV draga upp á dekk hagfræðing sem álitsgjafa um mál sem hann hefur sannanlega enga fræðilega þekkingu á, sum sé alþjóðasamskiptum. Í kvöld var fyrsta frétt í Sjónvarpsfréttum bullsaga frá Gylfa Zoëga hagfræðingi um svartar framtíðarhorfur Íslands. Rökin voru m.a. þau að ótilgreindir samningamenn Íslands væru of harðir í horn að taka fyrir útlendinga.

Hvað gengur fréttastofu Sjónvarps til með að flytja hálfkveðnar vísur í fréttaformi? Og hvað veit hagfræðingur um diplómatíu? 

Furðufréttir af þessu tagi eru ekki til þess fallnar að upplýsa eitt eða neitt heldur skapa óróa og óvissu. Hverra erinda gengur fréttastofa Sjónvarps?

Gylfi Zoëga: Svartar horfur á Íslandi

Stjórnmálatýpan

Gunnar Svavarsson er ekki stjórnmálatýpa. Úr fjarlægð kemur hann fyrir sem vænn maður sem hvorki hefur tilburði til sýndarmennsku né haldinn stigahvöt sem hvorttveggja eru nauðsynlegir eiginleikar stjórnmálamanna.

Til að virka sem stjórnmálamenn þarf fólk að bera sjálfið sitt utaná sér og stöðugt fægja það enda stjórnmálamaðurinn í vinnunni alla daga árið um kring. Þeir sem ekki eru fyrir sýndarmennsku þurf að tileinka sér hana til að þrífast í pólitík. Stigahvötin er félagsleg þörf til að skora stig, þ.e. hækka í áliti á kostnað annarra.

Gunnar sækist ekki eftir endurkjöri

Evrópskt Þýskaland eða þýsk Evrópa

Evrópusambandinu og forverum var ætlað að Evrópuvæða Þýskaland, til að forða álfunni frá þýsku forræði sem náði hátindi með þriðja ríki Hitlers. Markmið fjölþjóðsambandsins er að flétta hagsmuni aðildarríkja saman til að friðurinn rofni ekki líkt og hann gerði 1914 - 1918 og aftur 1939 - 1945. Síðasta stórverkefni Evrópusambandsins, myntbandalagið, stendur á tíu ára afmæli sínu frammi fyrir áraun sem gæti breytt þróun sambandsins.

Myntbandalagið er ekki með sameiginlegan bakhjarl ríkiskassa Evrópusambandsríkja. Evrópski seðlabankinn í Frankfurt er meira í ætt við fjármálaeftirlit með útgáfuheimildir á peningamagn. Ríkin sextán sem nota evru reka hver um sig sinn ríkissjóð. Reglur kenndar við Maastrict mæla fyrir um leyfilegan halla á ríkissjóði aðildarlanda (þrjú prósent) og önnur vikmörk í ríkisfjármálum (skuldir ekki yfir 60 prósent af þjóðarframleiðslu).

Stóru ríkin, Þýskaland og Frakkland, brutu reglurnar árið 2005 og komust upp með það. Brot þeirra var þó smámunir miðað við holskefluna sem dynur yfir efnahagskerfi evrulanda. Írar stefna í 12-14 prósent halla á ríkissjóði með skuldir vel yfir 100 prósent af þjóðarframleiðslu.

Írar verða prófsteinn á það hvernig myntbandalagið bregst við óvenjulegum aðstæðum. Vitanlega er marklaust að sekta Íra. Annað hvort er að leyfa Írum að dingla eða skera þá úr snörunni. Aðeins eitt ríki hefur efni á að fjármagna björgunarleiðangur til Írlands.

Þýskaland hefur hingað til neitað að ljá máls á að niðurgreiða óreiðuþjóðir. Að kröfu Þjóðverja hafa vextir á evrusvæðinu verið hærri en víðast annar staðar, einkum upp á síðkastið, enda þýskir minnugir afdrifa Weimarlýðveldisins sem fuðraði upp á verðbólgubáli millistríðsáranna.

Efnahagskreppan er líklega orðin það djúp að lækkun stýrivaxta í Evrópu, úr tveim prósentum niður í núll komma eitthvað, mun litlu breyta. Evrópski seðlabankinn þarf sennilega að kaupa ógrynni af ríkisverðbréfum Íra og annarra sem höllum fæti standa s.s. Spánverja.

Þjóðverjar munu standa undir þessum útgjöldum og þeir vilja fá eitthvað fyrir sinn snúð.