Jóhannes uppljóstrari: þarf að passa mig og vera edrú

Þrír fulltrúar frá embætti héraðssaksóknara fóru nýverið til London og tóku skýrslu af Jóhannesi Stefánssyni uppljóstrara í Namibíumálinu. Málið gengur út á ásakanir Jóhannesar og RSK-miðla að Samherji hafi stundað mútugjafir í Afríkuríkinu um miðjan síðasta áratug. Kveiksþáttur á RÚV í nóvember 2019 hratt málinu af stað. Stundin og Kjarninn, nú Heimildin, fylgdu málinu eftir og, auðvitað, héraðssaksóknari. Skýrslutakan í London gefur til kynna að líði að málalokum, með ákæru eða niðurfellingu.

Namibíumálið stendur og fellur með framburði Jóhannesar Stefánssonar sem var stöðvarstjóri Samherja í Namibíu. Jóhannes er tengdur fjölskylduböndum inn í fyrirtækið. Hann og fyrrum eiginkona Þorsteins Más forstjóra eru systkinabörn. Jóhannes var rekinn frá fyrirtækinu 2016 vegna óreglu. Þremur árum síðar hóf hann samvinnu RSK-miðla um að ásaka Samherja, og í leiðinni sjálfan sig, um mútugjafir þar syðra til að fá veiðirétt i landhelgi Namibíu. Engar sannanir hefur uppljóstrarinn lagt fram, aðeins ásakanir.

RSK-miðlar með ríkisfjölmiðilinn í fararbroddi fela skipulega orðsporið sem fer af Jóhannesi sem ógæfumanni. Nýverið sagði namibískt dagblað að Jóhannes væri eiturlyfjafíkill og ómarktækur eftir því. Tölvupóstur sem Jóhannes skrifaði í október 2014 til vinar síns staðfestir að hann átti bæði í vandræðum með drykkju og efni í nös. Tölvupósturinn hefur ekki birst áður, jafnvel þó blaðamenn RÚV og Heimildarinnar hafi haft hann undir höndum. RSK-miðlar stinga undir stól upplýsingum sem falla ekki að myndinni sem þeir draga upp, að Jóhannes sé trúverðug heimild. Tölvupósturinn er svohljóðandi í heild:

08.10.2014 kl. 09:17, JS: Sælir, hvernig gengur. Búið að vera jákvætt hérna og ljóst að maður þarf að passa sig og vera edrú. Traustið er mikið hérna og menn vilja byggja enn frekari upp í Namibíu. Ingvar talaði við mig um málið í Cape Town og ég sagði honum að ég hafi tekið nokkrar stikkprufur en væri hættur. Væru bara töfftímar sem að maður væri að ganga í gegnum. Hann skildi það vel og ekkert mál.

Jóhannes þarf að passa sig að vera edrú en leyfði sér að taka ,,nokkrar stikkprufur". Slíkar prufur eru duft en ekki drykkur. Samt væri Jóhannes ,,hættur". Hann hætti vitanlega ekki og hélt áfram líferni sem fer ekki saman við heilbrigða dómgreind. DV sagði frá stjórnlausri kókaínneyslu og öðru miður fallegu í aðdraganda þess að Jóhannes keyrði sjálfan sig og Samherja í þrot í Namibíu.

Þrotamaðurinn Jóhannes gerði, þremur árum eftir brottrekstur með skömm, bandalag við Helga Seljan, Þóru Arnórsdóttur, Aðalstein Kjartansson og Þórð Snæ Júlíusson um að þau myndu endurreisa orðspor hans og æru, gera fíkil að uppljóstrara. Í staðinn níddi Jóhannes skóinn af Samherja sem hann fékk vinnu hjá sökum fjölskyldutengsla. Eftir Namibíumálið sneru blaðamennirnir sér að andlega veikri konu og úr varð byrlunar- og símamálið.

Jóhannes er ógæfumaður. Orðin sem eiga við blaðamennina eru ekki prenthæf. 

 

 

Alma, Víðir og borgaraleg Samfylking

Oddvitasæti Samfylkingar í tveim kjördæmum fara til Ölmu landlæknis og Víðis viðbragðsforingja almannavarna. Bæði eru landsþekkt, einkum fyrir að vera tveir þriðju þríeykisins sem meira og minna stjórnaði landinu á tímum farsóttar.

Áður en Alma og Víðir komu fram sem frambjóðendur hafði Kristrún formaður Samfylkingar kynnt kosningastefið ,,stolt þjóð" sem er í anda Miðflokksins.

Stefna, slagorð og mannval Samfylkingar vísar í borgaralega átt. Kristrún formaður leggur sig fram um aðgreiningu frá öðrum vinstriflokkum, aktívisma og upphlaupum. Alma og Víðir eru kerfisfólk og tala fyrir sérfræðiveldi. Kennivaldið sem þau bjóða upp á er ekki jafn óumdeilt og það var fyrir kófið. Vaxandi tortryggni er í garð sérfræðinga og þeir oftar grunaðir um að vera meira haldnir af hugmyndafræði en vísindalegri hlutlægni.

Allt frá stofnun er Sjálfstæðisflokkurinn miðstöð borgaralegra stjórnmála. Þegar mesta fjörið var í vinstrimennskunni, fyrstu árin eftir hrun, urðu kratísk áhrif meira áberandi en eldri speki um lága skatta og taumhald á ríkisafskiptum af lífi borgaranna. Þjóðhyggja lét undan alþjóðahyggju.

Vöxtur Miðflokksins síðustu misseri stafar ekki síst af óánægðum sjálfstæðismönnum sem lýsa stuðningi við Sigmund Davíð í skoðanakönnunum. Þjóðleg ára Miðflokksins er nokkuð heilsteyptari en flokksins sem kennir sig við sjálfstæði. Andspyrna gegn falsvísindum um manngert veður og transfáránleika, að hægt sé að fæðast í röngu kyni, er einnig meiri í Miðflokki en værukærum Sjálfstæðisflokki.

Er Samfylking Kristrúnar tekur snarpa hægribeygju er tvennt í stöðunni. Að aðgerðin lukkist og Samfylking hirði fylgi af Sjálfstæðisflokki og Miðflokki og standi með pálmann í höndunum eftir kosningar. Hitt er mögulegt að borgaralegu flokkarnir nái vopnum sínum og Samfylkingin tapi fylgi til vinstri. Hvort heldur sem verður má tæplega gera ráð fyrir öðru en þriggja flokka stjórn. Borgaraleg Samfylking reisir ekki víggirðingu gegn hægri stjórn. Þvert á móti.

 

 

Víðir verði oddviti Samfylkingar í Suðurkjördæmi

Byrlunar- og símamálið felldi Helga Seljan

Vorið 2021 er Páli skipstjóra Steingrímssyni var byrlað og síma hans stolið til afritunar á Efstaleiti var Helgi Seljan fréttamaður á RÚV undir ritstjórn Þóru Arnórsdóttur á Kveik. Helgi gat lítt haft sig i frammi, nýbúinn að fá úrskurð siðanefndar RÚV um alvarlegt brot á siðareglum.

Helgi vann á bakvið tjöldin vorið 2021. Handtökin voru nokkur þessa maídaga á Glæpaleiti. Sími skipstjórans var kominn í hús og afritaður. Eftir var að fara í gegnum efnið og finna eitthvað til að festa hendur á. Helgi er þekkur fyrir skapandi blaðamennsku s.s. að skálda skjöl, eins og hann gerði í Seðlabankamálinu. Líklega er það hann fremur en Þóra sem bjó til ,,skæruliðadeild Samherja." Tvær samstofna fréttir voru skrifaðar á Efstaleiti og birtust samtímis lítt breyttar í Stundinni og Kjarnanum 21. maí 2021. Allt samkvæmt skipulagi.

Hagur Helga versnaði á RÚV er leið á árið 2021. Lögreglurannsókn var hafin á byrlunar- og símamálinu. Um miðjan október mætti Helgi úrvinda í föstudagsþátt Gísla Marteins á RÚV og sagðist hafa orðið að leggjast inn á geðdeild. Tíu dögum fyrir þáttinn var fyrsta yfirheyrslan yfir andlega veikri konu sem játaði að byrla og stela í þágu blaðamanna. RÚV var tilbúið með stiklu um bágborið ástand Helga til skapa samúðarbylgju með Don Kíkóta íslenskrar blaðamennsku. Stiklan fór ekki í umferð. Hvort tilfallandi blogg um leikritið hafði áhrif skal ósagt. Hitt er vitað að bloggið fór verulega illa í mannskapinn á Glæpaleiti sem kröfðust aðgerða gegn höfundi.

Um áramótin 2021/2022 var Helga gert að axla sín skinn á ríkismiðlinum. Stefán útvarpsstjóri taldi ekki óhætt að hafa lengur innanbúðar blaðamanninn sem sérhæfði sig í slagsmálum við vindmyllur norðlenskar. Stefán var raunarlegur í orðum í kveðjuskyni og sagði í Fréttablaðinu:

Hvað Helga Seljan varðar sérstaklega þá er það sigur fyrir íslenska þjóð og blaðamennsku að þessi öflugi blaðamaður haldi áfram sínum störfum.

Rúmu ári síðar er Stefán losaði sig við Þóru Arnórsdóttur ritstjóra Kveiks og yfirmann Helga voru engir gullhamrar slegnir, kveðjan fyrir 25 ára starf var snubbótt fréttatilkynning. Á árinu sem leið á milli brotthvarfs Helga og Arnórsdóttur áttaði útvarpsstjóri sig á að byrlunar- og símamálið gæti orðið honum sjálfum að falli.

Helgi fór á Stundina sem sameinaðist Kjarnanum undir nafni Heimildar. Þá voru komnir í eina sæng skæruliðamiðlarnir í þjónustu RÚV. Heimildina skorti trúverðugleika með fjóra sakborninga innanborðs og náði sér ekki á strik.

Í sumar reyndi Þórður Snær, fyrrum ritstjóri Kjarnans, að sölsa undir sig Heimildina. Hann tapaði í valdabaráttu hluthafa og sækist nú eftir þingsæti á lista Samfylkingar.. Tilfallandi bloggaði í ágúst með fyrirsögninni ,,Þórður Snær tapar valdabaráttu, dagar Helga taldir". Niðurlag bloggsins:

Þórður Snær og Kjarnaliðið varð undir. Frekari tíðinda er að vænta af lífróðri Heimildarinnar. Komist fleyið í var verður Helgi Seljan ekki í áhöfninni. 

Ráðandi hluthafar á Heimildinni biðu eftir hentugu tækifæri að láta róa blaðamannariddarann sjónumhrygga. Tækifærið kom í gær er Helgi og Aðalsteinn Kjartansson birtu í Heimildinni langa umfjöllun um 1500 sms-skeyti í Namibíumálinu en vitnuðu ekki í eitt einasta þeirra. Don Kíkóti og skjaldsveinninn töpuðu strax í fyrirsögn og inngangi enn einni orustunni við norðlenskar vindmyllur.  

 

Helgi hættur hjá Heimildinni

Lögbrot er ekki einkamál blaðamanna

Sex sakborningar í byrlunar- og símamálinu staðhæfa að vitneskja um alvarleg brot á hegningarlögum, byrlun og stuldur, sé einkamál blaðamanna. Lögbrot, samkvæmt skilgreiningu, getur ekki verið einkamál. Lögin eru umferðareglur samfélagsins. Þeir sem segjast óbundnir landslögum lýsa yfir fjandskap við almannahagsmuni.

Ríkir almannahagsmunir eru að lögbrot séu upplýst. Löggjafinn kveður skýrt á um hver eigi að upplýsa lögbrot í landinu. Meginhlutverk lögreglu eru skv. lögreglulögum:

a. að gæta almannaöryggis og halda uppi lögum og reglu, leitast við að tryggja réttaröryggi borgaranna og vernda eignarrétt, opinbera hagsmuni og hvers konar lögmæta starfsemi,

b. að stemma stigu við afbrotum og koma í veg fyrir athafnir sem raska öryggi borgaranna og ríkisins,

c. að vinna að uppljóstran brota, stöðva ólögmæta háttsemi og fylgja málum eftir í samræmi við það sem mælt er fyrir um í lögum um meðferð sakamála eða öðrum lögum,

Lögreglan bar skýlausa skyldu að rannsaka og upplýsa byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar, stuld á símtæki hans og brot á friðhelgi. Vörn sakborningana sex er að þeir hafi fulla heimild til að eiga beina eða óbeina aðild að byrlun, þjófnaði og brot á friðhelgi. Málsvörnin á sér enga stoð í lögum. Enn síður í almennu siðferði. Ef almenningur myndi haga sér eins og blaðamennirnir sex ríkti hér óöld með lögleysu og siðleysi. Maður væri manni úlfur.  

Annað haldreipi blaðamanna er að atlagan að skipstjóranum hafi skilað upplýsingum sem ættu erindi til almennings. RÚV fékk fyrsta aðgang að gögnum skipstjórans. Síminn var afritaður á Efstaleiti. En RÚV frumbirti enga frétt úr síma skipstjórans; það gerðu aftur Stundin og Kjarninn, samkvæmt samræmdri tímasetningu þann 21. maí 2021. Ef RÚV taldi fréttirnar mikilvægar í þágu almannahagsmuna hefði ríkisfjölmiðillinn vitanlega birt þær.

Fréttirnar í Stundinni og Kjarnanum eru samstofna, fjalla um meinta skæruliðadeild Samherja. Í fréttunum tveim er ekki sagt frá neinum lögbrotum heldur spjalli vinnufélaga um ómerkilega fjölmiðla sem voru í herferð gegn vinnuveitanda þeirra, Samherja. Páll skipstjóri og spjallvinir frömdu enga glæpi. Það telst ekki til afbrota að gagnrýna fjölmiðla, hvort heldur í einkasamtölum eða á opinberum vettvangi. 

Til að ná í fréttirnar um samræður Páls og vinnufélaga voru framdir glæpir, byrlun og gagnastuldur. Hvernig getur nokkur maður með réttu ráði réttlætt að glæpir séu framdir til að ná í slúður?

Ef allt væri eðlilegt í fjölmiðlun og blaðamennsku hér á landi hefðu fjölmiðlar sjálfir upplýst byrlunar- og símamálið. Það er í þeirra þágu að almenningur glati ekki tiltrúnni á fjölmiðla. En það er öðru nær. Blaðamenn og fjölmiðlar ýmist studdu sakborninga eða sáu í gegnum fingur sér, gerðu ekkert til að upplýsa almenning um hvernig væri komið fyrir blaðamennsku á RÚV.

Sá sem ber mesta ábyrgð á stuðningi og meðvirkri þögn með sakborningum er Stefán Eiríksson útvarpsstjóri. Hann viðurkenndi óbeint að maðkur væri í RÚV-mysunni, losaði sig við Helga Seljan, sem er tengdur málinu en ekki sakborningur, og síðar Þóru Arnórsdóttur, sem veitti stolnum síma skipstjórans viðtöku. En Stefán lyfti ekki litla fingri til að upplýsa málið, gerði enga innanhússrannsókn og bar opinberlega blak af sakborningum.

Stefán telur hæfileg verðlaun fyrir frammistöðuna að hann fái önnur fimm ár til að stýra ríkisfjölmiðlinum sem sagði sig frá landslögum og almennu siðferði. Lengi getur vont versnað.

 

 

Þóra og Aðalsteinn með lögmann í viðtal á Vísi

Tveir sakborninganna í byrlunar- og símamálinu, Þóra Arnórsdóttir og Aðalsteinn Kjartansson, mættu með lögmann Blaðamannafélags Íslands sér til halds og trausts í pallborðumræðu á Vísi í gær. Fréttamaðurinn, Hallgerður Kolbrún, afsakaði að brotaþolinn í málinu, Páll skipstjóri Steingrímsson, væri ekki á staðnum en sagði að honum yrði síðar boðið viðtal.

Sakborningarnir tveir vildu ekki ræða hvernig það atvikaðist að á meðan skipstjórinn lá milli heims og helju á Landsspítala 4. til 6. maí 2021 rataði sími hans inn á RÚV á Efstaleiti. Þáverandi eiginkona skipstjórans hefur játað að byrla honum, stela símanum og afhenda Þóru símann. Síminn var afritaður á Efstaleiti og honum skilað til eiginkonunnar daginn eftir. Engar fréttir birtust í RÚV með vísun í efni ganga frá Páli skipstjóra. En þann 21. maí, tæpum þrem vikum eftir byrlun, stuld og afritun, birtust samræmdar fréttir samtímis í Stundinni og Kjarnanum, sem síðar sameinuðust og heita Heimildin.

Aðalsteinn var undirmaður Þóru á Kveik þangað til þrem dögum fyrir byrlun. Páli var byrlað kvöldið 3. maí á Akureyri og fluttur daginn eftir á gjörgæslu gamla Borgarspítala í Fossvoginum, gengt RÚV. Í hádeginu 30. apríl skipti Aðalsteinn um vinnustað, fór af RÚV á Stundina, sem systir hans Ingibjörg ritstýrði. Hann er skráður höfundur fréttarinnar um skæruliðadeild Samherja, sem birtist í Stundinni morguninn 21. maí. Sama morgun birti Kjarninn sömu frétt og var hún merkt Þórði Snæ ritstjóra, nú þingmannsefni Samfylkingar, og Arnari Þór Ingólfssyni. Hvers vegna að nota tvo fjölmiðla til að birta frétt sem RÚV var með?

Í pallborðinu á Vísi í gær ræddu Aðalsteinn og Þóra ekkert um það sérkennilega vinnulag þriggja fjölmiðla að fá í hús gögn á einum fjölmiðli en senda efni til birtingar á tvo aðra. Engir fjölmiðlar á vesturlöndum vinna fréttir með þessum hætti. Ófrávíkjanleg regla er að fjölmiðill, er fær efni talið hæft til birtingar, segi fréttina sjálfur en flytji hana ekki til annarra fjölmiðla. Burtséð frá byrlun, þjófnaði og afritun er leynimakk RSK-miðla staðfesting á siðlausu vinnulagi.

Aðalsteinn neitaði í gær að hafa fengið upplýsingar úr sima skipstjórans. En hann getur ekki sagt hvar hann fékk upplýsingarnar, ber við vernd heimildarmanna. Einkagögn Páls skipstjóra, s.s. samtöl við samstarfsmenn,  eru hvergi til nema hjá honum sjálfum. Þáverandi eiginkona skipstjórans kunni leyninúmerið til að opna símann. Það þurfti aðeins að afrita. Þegar konan mætti á Efstaleiti var búið að kaupa Samsung-síma, samskonar og skipstjórans. Afritunarsíminn hafði númerið 680 2140. Símanúmer Páls var 680 214X. Blaðamennirnir vissu með fyrirvara að sími skipstjórans væri væntanlegur.

Aðalsteinn fékk upplýsingarnar, og sjálfsagt fréttina meira og minna tilbúna, frá Efstaleiti til að birta í Stundinni undir eigin nafni - og fá verðlaun fyrir. Gögnin komu úr síma skipstjórans, um það er engum blöðum að fletta. Til staðfestingar eru tvö símtöl. Aðalsteinn hringdi í Pál skipstjóra daginn fyrir birtingu fréttarinnar á Stundinni. Þórður Snær á Kjarnanum gerði slíkt hið sama. Ellefu mínútur eru á milli símtalanna. Ef ekki var um einkagögn skipstjórans að ræða hvers vegna hringdu blaðamennirnir báðir í hann? 

Flólki Ásgeirsson lögmaður Blaðamannafélags Íslands var á pallborðinu með sakborningunum í gær. Flóki hefur einnig mætt með Aðalsteini í skýrslutöku hjá lögreglu. Með því að hafa lögmann með sér í pallborðið auglýstu sakborningarnir að þeir treystu sér ekki til að ræða byrlunar- og símamálið á forsendum blaðamennsku. Starfandi blaðamenn tóku málstað sakborninganna fyrst eftir að byrlunar- og símamálið komst á dagskrá. Síðan hefur jafnt og þétt kvarnast undan stuðningi við sakborninga. Starfandi blaðamenn vita hvernig kaupin gerast á eyrinni. Vinnubrögð sakborninga eru einsdæmi og algerlega á skjön við siðareglur, að ekki sé talað um landslög.

Byrlunar- og símamálið var fellt niður af hálfu lögreglu með sakfellandi yfirlýsingu. Skipstjórinn kærir niðurfellinguna til ríkissaksóknara. Burtséð frá niðurstöðu ríkissaksóknara er skipstjórinn með sterkar forsendur til að höfða einkamál á hendur blaðamönnum. Leyniaðgerð RSK-miðla staðfestir að blaðamenn höfðu ásetning að brjóta á friðhelgi skipstjórans. Málsvörnin, að gögnin hefðu átt erindi til almennings, stenst ekki þar sem RÚV vann fréttaefnið en birti ekkert, heldur sendi þýfið á Stundina og Kjarnann til birtingar.

 

 

 

 

 

 

Sakborningur á lista Samfylkingar?

Þórður Snær Júlíusson fyrrum ritstjóri Heimildarinnar og áður Kjarnans sækist eftir þingmennsku hjá Samfylkingunni. Þórður Snær er sakborningur í byrlunar- og símamálinu. Lögreglan felldi niður rannsóknina í lok síðasta mánaðar. Páll skipstjóri Steingrímsson kærir niðurfellinguna til ríkissaksóknara, samkvæmt frétt á Vísi. Kæran felur í sér að Þórður Snær er áfram sakborningur, ásamt fimm öðrum blaðamönnum, á meðan málið er á borði ríkissaksóknara.

Í niðurfellingu málsins sagði m.a. í yfirlýsingu lögreglunnar:

Þar er afstaða Lögreglustjóraembættisins á Norðurlandi eystra að allir sakborningar í málinu gætu hafa sýnt af sér atferli sem getur flokkast undir brot á framangreindum ákvæðum. [...] Það er mat Lögreglustjóraembættisins á Norðurlandi eystra að ekki hafi tekist að sanna hver afritaði símann, hvernig og hver afhenti öðrum upplýsingar um einkamálefni brotaþola.

Lögreglan telur sig hafa sönnun fyrir glæpum, byrlun Páls skipstjóra, stuldi á síma hans, afritun og ólöglega dreifingu á einkagögnum. Sakborningarnir sem hópur eru að öllum líkindum sekir en ekki tókst að heimfæra afbrot á einstaklinga. Þáverandi eiginkona skipstjórans hefur gengist við byrlun og símastuldi. Blaðamennirnir sex hafa neitað að tjá sig málsatvik í skýrslutöku lögreglu. Sími skipstjórans var afritaður á RÚV en fréttir með vísun í einkagögn Páls birtust í Stundinni og Kjarnanum, - ekki á RÚV. Áður en skipstjóranum var byrlað hafði Þóra Arnórsdóttir ritstjóri Kveiks á RÚV keypt síma til að afrita símtæki skipstjórans.

Ítarleg greinargerð fylgir kæru skipstjórans til ríkissaksóknara. Þar eru m.a. ný gögn sem varpa ljósi á tengingar milli sakborninga og forystu Samfylkingarinnar. Einn sakborninga, Aðalsteinn Kjartansson, var á lista flokksins í Suðvesturkjördæmi kosningarnar 2009. Aðalsteinn kærði til dómstóla er hann var boðaður í skýrslutöku hjá lögreglu í byrjun árs 2022. Héraðsdómur Norðurlands eystra tók kæruna fyrir. Dómarinn var Arnbjörg Sigurðardóttir, eiginkona Loga Einarssonar þingmanns og þá formanns Samfylkingar. Í gögnum með kæru skipstjórans er yfirlýsing vitnis sem segist hafa heyrt Arnbjörgu dómara ræða mál Aðalstein tveim vikum áður en það kom fyrir héraðsdóm. Í yfirlýsingunni segir að Arnbjörg

hafði fyrir 2. vikum áður fjallað um þetta mál á kaffistofu dómsins. Lýsti hún [Arnbjörg] sinni skoðun að lögreglan hefði ekki átt að boða sóknaraðila [Aðalstein] í skýrslutöku sem sakborning.

Almennt gildir að dómarar eigi ekki að taka afstöðu fyrr en þeir hafa kynnt sér dómsskjöl. Samfylkingarréttlæti er af öðrum toga, þar skiptir flokksskírteini meira máli en sannleikur, lög og réttur. Arnbjörg dæmdi Aðalsteini í vil, enda búin að ákveða það fyrirfram á kaffistofuspjalli. Landsréttur ómerkti úrskurð samfylkingardómarans og dæmdi að Aðalsteini væri skylt að mæta í skýrslutöku lögreglu.

Dæmið af Arnbjörgu flokksdómara sýnir að samfylkingarsiðferði hefur grafið um sig í réttarkerfinu. Verði Þórði Snæ úthlutað líklegu þingsæti á framboðslista Samfylkingar er ástæða til að óttast um grunnstoðir réttarríkisins. 

 

Namibíugildra Helga Seljan fimm ára

Í dag eru fimm ár síðan Helgi Seljan á RÚV spennti Namibíugildruna fyrir Samherja. Jóhannes Stefánsson, sem var rekinn frá Samherja árið 2016, var kominn á mála hjá RÚV að segja þá sögu að Samherji hafði mútað namibískum embættis- og stjórnmálamönnum.

Áður en Jóhannes gerði viðskiptasamning við RÚV hafði hann reynt að selja sögu sína öðrum fjölmiðlum, en ekki orðið ágengt. Helgi Seljan og RÚV voru í hefndarhug þar sem norðlenska útgerðin hafði flengt ríkisfjölmiðilinn í seðlabankamálinu - skáldaðar ásakanir um gjaldeyrismisferli.

Þann 15. október 2019 sendir Helgi Seljan tölvupóst á Þorstein Má forstjóra Samherja. Vert er að líta á tölvupóstinn í heild:

Sæll Þorsteinn, Á næstunni ætlum við í Kveik okkur að fjalla um þróunaraðstoð Íslendinga í sjávarútvegi og aukin umsvif íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja erlendis. Við viljum þess vegna óska eftir viðtali við við þig um efnið. Viljum vera tímanlega í því þar sem við vitum að þú ert upptekinn. Áttu lausan klukkutíma ca fyrir okkur eftir 25. október? Með kveðju, Helgi Seljan.

Takið eftir falsinu strax í fyrstu setningu. Helgi segist ætla að fjalla um ,,þróunaraðstoð" og ,,umsvif" íslenskra útgerða erlendis. Helgi ætlaði vitanlega ekki að fjalla um neitt slíkt heldur ásakanir Jóhannesar Stefánssonar um mútur í Namibíu. Þetta er sama brellan og Kveikur/RÚV notaði á skátana í síðustu viku og tilfallandi sagði frá. Fá viðtal undir fölskum forsendum. Viðtalið er síðan notað til að undirbyggja ásakanir án gagna. Helgi er hættur á RÚV en siðleysið er enn æðst boðorða á Efstaleiti.

Þorsteinn Már hafnaði boði Helga um viðtal. Svaraði hálftíma eftir tölvupóstinn frá RÚV og sagði: 

Sæll Helgi Þakka þér fyrir tölvupóstinn og erindið. Þín umfjöllun um málefni Samherja í gegn um tíðina hefur ekki verið á þann veg að ég sjái ástæðu til að fara í viðtal til þín. Kveðja Þorsteinn Már

 

Þann 15. október 2019 var verið að leggja lokahönd á sviðsetningu Kveiksþáttar í nóvember þar sem Jóhannes var í aðalhlutverki. Helgu og RÚV vildu fá Þorstein Má í leikritið til að gera það trúverðugra.

Veruleg vinna var lögð í sviðsetninguna. Ingi Freyr Vilhjálmsson, þá blaðamaður á Stundinni, nú á RÚV, var í slagtogi með Helga. Bróðir hans, Finnur Þór Vilhjálmsson, var saksóknari hjá héraðssaksóknara. Áður en Kveiksþátturinn var frumsýndur um miðjan nóvember var búið að undirstinga embætti héraðssaksóknara að hefja sakamálarannsókn í kjölfar þáttarins. Tilgangurinn var sá sami og með beiðni um viðtal við Þorstein Má, að auka trúverðugleikann. Ásakanir Jóhannesar og RÚV fá sjálfkrafa lögmæti með opinberri sakamálarannsókn.

Héraðssaksóknari lét Helga Seljan hafa sig að ginningarfífli, líkt og Seðlabanki Íslands áður - Þorsteinn Már vissi á hinn bóginn hvað klukkan sló. Kannski er hann skáti.

Í fimm ár hefur héraðssaksóknari rannsakað Namibíumálið. Ekki hefur fundist arða af mútugjöfum til namibískra embættismanna. Þá ályktun má draga af ítarlegri rannsókn skattayfirvalda á fjárreiðum Samherja 2012-2018 sem lauk í janúar 2023. Enginn var ákærður. Ef mútugjafir hefðu fundist hefði verið ákært.

Í síðasta mánuði fóru fulltrúar héraðssaksóknara til útlanda og tóku skýrslu af Jóhannesi Stefánssyni sem dvelur fjarri íslenskri lögsögu. Jóhannes kýs útlönd sem dvalarstað á meðan ekki liggur fyrir hvort hann verði ákærður.

Til að koma höggi á Samherja haustið 2019 varð Jóhannes að játa á sig sakir. Í frétt RÚV upp úr Kveiksþættinum er haft eftir Jóhannesi:

Ég braut lög fyrir hönd Samherja þegar ég var þarna. Ég var maðurinn til að ná í kvótana og hafa tengingarnar og svoleiðis og svo er ég bara með ordur frá hærra settum mönnum.

Sá hængur er á ásökunum Jóhannesar er að ekki einn einasti tölvupóstur eða annað ritað orð frá starfstíma hans í Namibíu staðfestir að hann hafi fengið fyrirskipun, ,,ordru", að múta namibískum valdamönnum. Jóhannes spann upp þá sögu fyrir verkkaupa, RÚV. Ef til væri tölvupóstur eða skriflegur texti er styddi orð Jóhannesar hefði fyrir lifandi löngu verið búið að birta upplýsingarnar á RÚV og samstarfsmiðlum, Stundinni og Kjarnanum, sem nú heita Heimildin.

Erlendir blaðamenn hafa staðfest að Jóhannes er einn til frásagnar um meintar mútur. RSK-blaðamenn fengu danskan blaðamann, Lasse Skytt, til að setja saman frétt sem átti að réttlæta Namibíumálið. Fréttin birtist í norsku útgáfunni Aftenposten Innsikt í febrúar 2023. Eftir athugun baðst Tine Skarland ritstjóri Aftenposten Innsikt afsökunar að hafa birt samsuðuna og sagði m.a.

Greinin hafði að geyma fjölda staðhæfinga og ekki kom nægilega vel fram að umræddar staðhæfingarnar væru einhliða frásögn uppljóstrarans Jóhannesar Stefánssonar af málsatvikum.

RÚV keypti þjónustu Jóhannesar að segja fleipur sem féll að fordómum blaðamanna. Fleiprið er ekki stutt neinum gögnum en samt tókst að endurselja það héraðssaksóknara sem hefur nú í fimm ár rannsakað fjöðrina sem varð að fimm hænum.

Namibíumálið hófst haustið 2019 og valdefldi blaðamenn RSK-miðla. Ekki síst voru það þingmenn vinstriflokkanna og áhrifamenn í þeirra röðum sem töluðu upp meintar afhjúpanir í Kveiksþættinum. Hálfu öðru ári síðar, vorið 2021, skipulögðu RSK-liðar og hrintu í framkvæmd byrlunar- og símamálinu. Siðlausir gerast stórtækari er líður á starfsferilinn. Heppnist þeim eitt óhæfuverk verður það næsta hálfu ósvífnara. Nú stefnir einn RSK-blaðamanna á þingmennsku - fyrir Samfylkinguna, auðvitað.

 

Bjarni leiðtogi, Kristrún kynnir stolta þjóð

Ákvörðun Bjarna Ben. að rjúfa þing og boða til kosninga sýnir áræðinn leiðtoga. Varfærinn kostur var að sitja af sér þingveturinn í gíslingu Vinstri grænna. Rétt áður en aðventuglugginn lokaðist - ekki er kosið í desember nema í neyð - tilkynnir Bjarni stjórnarslit og boðar til kosninga síðasta laugardaginn í nóvember. 

Útlendinga- og efnahagsmál á breiðum grunni verða kosningamálin, sagði forsætisráðherra efnislega á blaðamannafundi þar sem hann kynnti stjórnarslitin. Leiðtogahæfni Bjarna kom fram er hann útskýrði málefnalega og háttvíst að með Vinstri græna í ríkisstjórn yrði ekki komist lengra í málaflokkum sem skiptu þjóðina máli. Svanhof og skæruliðarnir áttu sinn tíma en nú skyldi látið gott heita.

Vinstri grænir gortuðu sig af nætursímtölum við lögreglu til að halda landamærunum opnum og þar með óheftum straumi útlendinga í bithaga íslenskrar velferðar. Eitt er að ráðherra hringi að nóttu í embættismenn er heyra ekki undir hann. Að hreykja sér af er annað og fyrirlitlegra. 

Í viðtali strax eftir tilkynningu Bjarna staðfesti Kristrún formaður Samfylkingar kosningamálin. ,,Sterk vel­ferð, stolt þjóð," sagði Kristrún í viðtali við Morgunblaðið og endurtók á Vísi. Velferð byggir á sterkri efnahagsstjórnun. Stolt þjóð í eigin landi var viðkvæðið í sjálfstæðisbaráttunni á síðustu öld. Þjóðhyggjutónn formanns Samfylkingar sýnir að hann keppir við Miðflokkinn um æ stærri kjósendahóp er geldur varhug við opnum landamærum.

Vinstriflokkur sem talar um stolta þjóð í frjálsu landi er nýmæli í seinni tíma pólitískri orðræðu. Dæmi úr Þjóðviljanum um miðja síðustu öld með áþekkum áherslum. Þar er harmað að ,,hin stolta söguþjóð skuli áfram vera í vinnumennsku hjá annarri þjóð í sínu eigin landi." Þjóðhyggja á vinstri vængnum átti heimilisfesti í Alþýðubandalaginu. Kratar voru dansklundaðir fram að lýðveldisstofnun en brusselrófur um aldamótin. Komið er annað og þjóðlegra hljóð í kratastrokkinn. Stolt þjóð er viðbragð Kristrúnar við hræringum í þjóðarvitundinni sem hún vill ekki að Samfylkingin fari á mis við.

Nú falla vötn öll til Dýrafjarðar.

 

 

 

 

Ríkisstjórnin sprungin

Skátar afhjúpa spillta blaðamennsku Kveiks/RÚV

Kveikur á RÚV vann að fréttaatlögu að skátahreyfingunni en skátar urðu fyrri til og afhjúpuðu Kveik. Afhjúpun á spilltri blaðamennsku Kveiks-fréttamanna er lærdómsrík fyrir félagasamtök sem verða skotmark ósvífnasta fjölmiðils landsins.

Fréttamenn Kveiks höfðu samband við Bandalag íslenskra skáta fyrir tæpri viku undir því yfirskini að ræða alheimsmót skáta í Suður-Kóreu í fyrrasumar. Mótið misheppnaðist og kom margt til og um það fréttir í ágúst í fyrra. Kveiks-menn óskuðu eftir viðtali á fölskum forsendu, að ræða alheimsmótið fyrir rúmu ári. Skátahöfðingi mætti í viðtalið en þá kom á daginn að helstu spurningar Kveiks-fréttamanns snerust um fjármál. Bandalag skáta sendi frá sér yfirlýsingu áður en Kveikur birti sína frétt:

Það var ljóst þegar viðtalið hófst að ekki átti að ræða ferðina sjálfa heldur eingöngu fjárhagsuppgjör hennar. Það var einnig ljóst af eðli spurninga að kasta ætti rýrð á heilindi skátahöfðingja...

Kveikur fær viðtal á fölskum forsendum. Þannig vinna ekki heiðarlegir blaðamenn. Heiðarlegir blaðamenn gefa upp hvað þeir vilja ræða og hvers vegna. Kveiksmenn stunda það aftur að ljúga sig inn á vammlausa. Fá viðtal með blekkingu, taka svo viðtalið og klippa til þannig að hvítt verður svart. Áður en Kveiks-menn mæta í viðtal eru þeir búnir að ákveða fréttina, niðurstöðuna í málinu. Fréttaatlagan er skipulögð fyrirfram.

Nú mál vel vera að eitthvað sé málum blandið í fjármálum skátanna, tilfallandi hefur engar forsendur til að kveða upp úr um hvort svo sé eða ekki. Af yfirlýsingu skátanna má ráða einhver óánægja sé innan hreyfingarinnar. Í frétt RÚV frá í vor er sagt frá foreldrum sem bera sig illa vegna fjárhagslegs uppgjörs ferðarinnar til Suður-Kóreu.

Það þekkist í mörgum félagsskap, og er alsiða í starfi stjórnmálaflokka, að fjölmiðlar eru notaðir í togstreitu um völd og áhrif. Einhver með aðgengi að blaðamanni selur sína útgáfu af málatilbúnaði og fjölmiðillinn birtir gagnrýnislaust. Eyru fýsir illt að heyra, segir orðskviðan.

Ráðlegging til lesenda er að gjalda varhug við fréttum þar sem óánægjan er nafnlaus. Í frétt RÚV frá í vor er fyrirsögnin ,,Ólga meðal foreldra eftir misheppnað alheimsmót skáta." En það er ekki eitt einasta foreldri sem kemur fram undir nafni í fréttinni. Nafnlausar ásakanir eru ótrúverðugar, iðulega slúður sem gengur manna á milli. Er óánægða foreldrið kannski kverúlant sem á bróðir á RÚV?

Kveikur á RÚV er með alræmt orðspor fyrir siðlausa blaðamennsku. Aðrir fjölmiðlar eru farnir að átta sig á að vinnulagið á Efstaleiti heldur ekki máli. Vísir fjallar um skátana sem afhjúpuðu Kveik á RÚV. Skátarnir sýna fordæmi sem ætti að vera til eftirbreytni félagasamtaka er fá loðið og lúmskt símtal frá Efstaleiti um að mæta í viðtal.

Tilfallandi þekkir lítið sem  ekkert til skátahreyfingarinnar. Rámar þó í að kjörorð þeirra sé Ávallt viðbúinn. Virðast þar standa undir kjörorðinu, skátarnir, þótt það sé fremur hugsað sem vísun í óblíða náttúru en ósvífna blaðamennsku.

  

Krísa Sjálfstæðisflokksins fundar á Selfossi

Katrín Jakobsdóttir er banamein ríkisstjórnarinnar. Nánar sagt brotthvarf Katrínar úr forsæti í forsetaframboð í apríl í ár. Ekki var hægt að slíta stjórnarsamstarfinu þótt Katrín stefndi á Bessastaði. Það hefði eyðilagt fyrir Kötu spöku. Kom þó fyrir lítið, samfylkingarfylgið sá til þess að formaður Vinstri grænna hreppti ekki æðsta embættið. Bloggari skrifaði í apríl um eftirmann Katrínar:

Svandís er skæruliðapólitíkus, íslensk útgáfa Úlriku Meinhof. Djúpheimskur orðavaðall helst í hendur við óstjórnlega löngun að sprengja allt í tætlur, þó í óeiginlegri merkingu hjá Svanhof.

Til að reyna á þolrif sjálfstæðismanna gerði Svandís út Guðmund Inga að hringja um nótt í dómsmálaráðherra til að halda áfram innstreymi hælisleitenda. Strategía Vinstri grænna fyrir kosningar liggur fyrir. Þeir keppa við Sósíalistaflokkinn um að ná fimm prósent fylgi og lafa á þingi. Gera Íslandi illt og fá atkvæði út á það, er mottóið.

Sjálfstæðisflokkurinn á ýmsa mótleiki við skæruhernaði Vinstri grænna. Sitjandi ríkisstjórn er í raun starfsstjórn. Það má fá brýn þingmál samþykkt án atbeina Svanhof og félaga. Frá og með áramótum ætti ekki að sýna neina miskunn, kosningar verða hvort eð er í vor. Það tekur ekki að sprengja dautt ríkisstjórnarsamstarf í febrúar. Samspil með stjórnarandstöðu einangrar Vinstri græna á þingi.

Krísa Sjálfstæðisflokksins er ekki Vinstri grænir. Ekkert fylgi seytlar á milli flokkanna. Krísa móðurflokks íslenskra stjórnmála er Miðflokkurinn sem heldur flokksstjórnarfund á Selfossi í dag.

Sjálfstæðisflokkurinn mælist með 14 prósent fylgi en Miðflokkurinn 19. Víst eru mælingar eitt og kosningar annað. En skriftin er á veggnum. Án Miðflokks væri Sjálfstæðisflokkur tuttugu prósent eða þar yfir, hægrimenn ættu engan valkost.

Innanflokkspólitík Sjálfstæðisflokks hverfist um baráttu Gulla-armsins að halda sínum manni lifandi sem valkosti við Bjarna Ben. Gulli skoraði Bjarna á hólm fyrir tveim árum og gjörtapaði, 60/40. Eftir það átti vitanlega annað tveggja að gerast, að Gulli axlaði sín skinn sjálfviljugur eða Bjarni sparkaði honum úr pólitík. Hvorugt gerðist. Gulli er líkið í forystulestinni og verður uppvakningur hverfi Bjarni á brott eins og búist er við. Borgfirskur draugur veit ekki á kosningasigur.

Innanmein og óvissa um formennsku eru þó ekki helstu vandræði móðurflokksins. Algjört skilningsleysi á hvert pólitískir vindar blása er höfuðástæða fyrir lítilli tiltrú almennings. Þar er Þórdís Kolbrún í sérflokki. Hún hóf einkastríð gegn Pútín Rússlandsforseta með því að tilkynna lokun íslenska sendiráðsins sem hefndaraðgerð fyrir úkraínska ástvini. Ekkert norrænt ríki lét sér til hugar koma að smána með viðlíka hætti rússneskt þjóðarstolt. Í dag berst Þordís Kolbrún eins og ljón fyrir bókun 35. Hjörtur Guðmundsson, fótgönguliði í flokknum og sérfræðingur í ESB-málefnum, er svo margbúinn að slátra Þórdísarrökum fyrir bókun 35, að ekki einu sinni henglarnir eru eftir.

Miðflokksmenn geta átt náðugan dag á Selfossi og gert vel við sig í mat og drykk. Ráðherrar Sjálfstæðisflokksins útvega Miðflokknum kjósendur með einkaflippi á kostnað almannahags.

 

Fundi lokið í Valhöll