Lóðsinn úr hruni kveður, uppskriftin að næsta forseta

Ólafur Ragnar Grímsson lóðsaði þjóðina úr hruni. Bæði með beinum hætti, með því að vísa Icesave-lögum vinstristjórnar Jóhönnu Sig. í þjóðaratkvæði, og óbeinum hætti með varnaðarorðum gegn ESB-aðild og ótímabærri uppstokkun stjórnarskrárinnar.

Ólafur Ragnar Grímsson var ekki alla sína tíð réttur maður á réttum stað. En þegar á reyndi, í upplausninni eftir hrun, var Ólafur Ragnar þjóðinni ómetanlegur.

Ákvörðun Ólafs Ragnars að sækjast ekki eftir endurkjöri, þótt hann mætti vera öruggur með árangur, gerir val á næsta forseta einfaldara. Hver sem það verður mun viðkomandi ekki reyna að fara í skó Ólafs Ragnars. Það yrði einfaldlega hallærisútgáfa.

Uppskriftin að næsta forseta lýðveldisins er að hann sé Ekki-Ólafur Ragnar.

 

Býður sig ekki fram til endurkjörs

Eftir guð er maðurinn tilviljun

,,Af himnum ofan" er forsíðuefni Der Spiegel með undirtitli: ,,Er guð misskilningur? Og maðurinn aðeins tilviljun?"

Guð í vestrænni menningu er persónulegur valkostur hvers og eins. Fólki er frjálst að trúa hverju það vill og æ ákveðnari aðskilnaður er á milli hins veraldlega, sem er opinbert og til umræðu hjá almenningi, annars vegar og hins vegar trúar, sem er einkamál og ekki rædd nema til að ítreka að hún eigi ekkert erindi í opinbera umræðu.

Önnur samfélög, t.d. múslímsk, eru með guð sinn í hávegum og setja trúarsetningar iðulega ofar mannasetningum. Sharía-lög múslíma eru í vestrænum augum barbarismi frá miðöldum.

Okkur hættir til að gleyma að ekki fyrir löngu var guð miðlægur í menningunni. Borgir voru skipulagðar frá dögum Rómverja með ráðhús, þar sem veraldlega valdið sat og tilbeiðsluhús, fyrir þann guð sem átti upp á pallborðið á hverjum tíma. Á miðöldum urðu þessi tilbeiðsluhús kristnar kirkjur. Vestræn eingyðistrú var fremur blóðug lengi framan af, þar sem margar ólíkar skoðanir voru á ,,réttri" trú. Þeir máttu gjalda fyrir með lífi sínu sem voru þar á röngunni.

Trú, eðli málsins samkvæmt, er forskrift að jarðnesku lífi. Þeir sem trúa sækja mikilvægustu rök sín í jarðvistinni til hins yfirnáttúrulega.

Trúarbrögð sem standa okkur nærri, ásatrú og kristni, geyma frásagnir um tilurð heimsins. Trú er samkvæmt því markhyggja, með upphaf og endalok. Trúmaðurinn staðsetur sig í þessari frásögn og er með annað augað á eilífðinni í amstri dagsins.

Án trúar er maðurinn tilviljun. Hann á enga frásögn um upphafið, aðeins vísindalegar tilgátur um hvernig líklegt er að líf hafi kviknað í fyrndinni og það þróast til okkar daga. Án trúar er ekkert markmið. Vísindin eru ekki með neinar skýringar um endalokin.

Meginvandi trúleysis er þó ekki skortur á tilgangi. Hvert og eitt okkar getur fundið sinn tilgang eða sleppt því. Stóri vandinn er sá að ef maðurinn er tilviljun getur hann sem tegund ekki gert tilkall til að vera neitt sérstakur. Tilviljun réttlætir ekki tilvist mannsins. En það er á grunni slíkrar réttlætingar sem við komum okkur upp siðum og lögum sem stýra samfélaginu. Eftir því sem veraldarhyggjunni vex ásmegin verður berari tilviljunin sem tilvist okkar er. Og eftir því erfiðara að réttlæta siði og lög sem samfélagið hvílir á.

Gleðilegt nýtt ár.