Gamli sáttmáli, EES og Hugvekja Jóns

Gamli sáttmáli á 13. öld markaði endalok íslenska þjóðveldisins sem stóð í yfir 300 ár, frá 930. Útlent vald, norska konungsvaldið og kaþólska kirkjan, komu þjóðveldinu fyrir kattarnef, með aðstoð ófriðar íslensku höfðingjastéttarinnar.

Gamli sáttmáli flutti vald í íslenskum málum til Noregs og síðar til Kaupmannahafnar, þegar Noregur fór undir Danakonung.

600 árum eftir Gamla sáttmála skrifaði Jón Sigurðsson Hugvekju til Íslendinga. Þar útskýrir hann hvers vegna forræði íslenska mála á Íslandi er forsenda velfarnaðar þjóðarinnar.

Björn Bjarnason telur Íslendingum hagfelldara að eiga aðild að EES-samningnum en standa utan samningsins. En EES-samningurinn er að breyttu breytanda Gamli sáttmáli nútímans; flytur vald yfir íslenskum málum til Brussel.

Athugasemdir

[Hörður Þormar, 6.3.2020 kl. 12:14]

Það er nokkuð öruggt að ef Íslendingar hefðu ekki gert Gamla sáttmála og gengist síðar undir Danakonung, þá hefðu Englendingar lagt landið undir sig. Staða Íslands hefði þá orðið svipuð og staða Hjaltlands, Orkneyja og Suðureyja.

Það má því segja að Gamli sáttmáli og Danakonungur hafi bjargað þjóðerni Íslandinga.

Hvort Íslendingar eru nú færir um að bjarga sjálfum sér skal látið ósagt.

[Páll Vilhjálmsson, 6.3.2020 kl. 16:14]

Athyglisverð tilgáta, Hörður. Þjóðverjar og Englendingar efndu til átaka hér á landi á 15. og 16. og alls ekki víst hvor myndi hafa haft betur, að því gefnu að Danir hefðu ekki farið með völdin.

Aftur er vel hugsanleg að án Dana værum við enn kaþólsk, sem að mörgu leyti er huggulegri trúarafstaða en sú lúterska. Að ekki sé talað um að siðaskiptin voru sýnu blóðugri en kristnitakan.