Ísland hélst í byggð, Grænland ekki

Norræn byggð á Grænlandi lagðist af á 15. öld og lauk þar með um 400 ára sögu. Byggð á Íslandi er ekki nema um 200 árum eldri en saga norrænna manna á Grænlandi. Hvers vegna héldu Íslendingar velli en bræður þeirra og systur dóu út á Grænlandi?

Sjaldnast er ein skýring á endalokum siðmenningar. Grænland byggðist á hlýskeiði, líkt og Ísland, en á 13. öld tók að kólna með fyrirbæri sem kallast litla-ísöld og stóð yfir fram á 19. öld. Grænlendingar voru aldrei fleiri en um 2-3 þúsund en talið er að Íslendingar hafi verið um tíu þúsund í lok landnámsaldar.

Í samantekt á heimasíðu Smithsonian-safnsins á rannsóknum á Grænlandsgátunni er dregin upp sú mynd að skipulega hafi fjarað undan byggðinni. Versnandi afkoma, bæði vegna veðurfarsbreytinga og meiri einangrunar, þegar skip hættu að sigla, ásamt fólksfæð hafi gert íslensku Grænlendingum ómögulegt á byggja landið sem bændur. 

Í stað þess að taka upp lífshætti inúíta, gerast veiðimenn og lifa á selkjöti, ákváðu íslensku bændurnir að bregða búi. Ísland, á hinn bóginn, hélst í byggð enda áfram hægt að stunda þar lífshætti er samsvöruðu sjálfsmynd landsmanna: þeir voru bændur.

 

Ráðgátan um norræna byggð á Grænlandi leyst?