Trump, Brexit, Katalónía og smávegis Ísland

Almenningur á vesturlöndum sýnir vaxandi óþol gagnvart pólitísku fyrirkomulagi sem varð til í kringum lok seinni heimsstyrjaldar. Fyrirkomulagið má kenna við alþjóðahyggju og byggði á hugmynd um að stór fjölþjóðakerfi leiddu heiminn inn í bjarta og fagra nýja veröld.

Fyrstu áratugina eftir seinna stríð kepptu tvær útgáfur alþjóðahyggju um heimsforræðið. Í einn stað frjálslynd alþjóðahyggja en í annan stað kommúnísk. Eftir innrás Sovétríkjanna inn í Tékkóslóvakíu 1968 missti kommúníska útgáfan aðdráttarafl sitt en þeirri frjálslyndu óx fiskur um hrygg.

Með hruni Berlínarmúrsins 1989 og upplausn Sovétríkjanna í kjölfarið virtist frjálslyndu alþjóðahyggjunni allir vegir færir. Stór fjölþjóðakerfi, t.d. Sameinuðu þjóðirnar, Evrópusambandið, Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn - öll undir forræði vestrænna frjálslyndra þjóða - stefndu heiminum í eina átt.

En það var tálsýn. Síðustu fáein ár sýna ótvírætt að heimsbyggðin ætlar ekki að taka upp samræmt alþjóðlegt göngulag. Úrsögn Breta úr Evrópusambandinu og sigur Trump í bandarísku forsetakosningunum á síðasta ári eru sterkar vísbendingar um að alþjóðahyggja eftirstríðsáranna sé liðin undir lok. Í þessari viku báru Sameinuðu þjóðirnar atkvæði á Bandaríkin, vegna viðurkenningar Trump á Jerúsalem sem höfuðborgar Ísraels, en það hefði verið óhugsandi í gamla fyrirkomulaginu.

Sjálfstæðisbarátta Katalóna er háð undir þeir formerkjum að Katalónar losni undan konungsríkinu Spáni en njóti styrks þeirrar deildar fjölþjóðakerfisins sem kallast Evrópusambandið. En ESB leggst ákveðið og eindregið gegn sjálfstæðistilburðunum enda samband þjóðríkja, þar sem Spánn er öflugur aðildarfélagi.

Jafnvel litla Ísland fer ekki varhluta af pólitískri uppstokkun á vesturlöndum. Í árdaga alþjóðakerfisins sat hér ríkisstjórn, nýsköpunarstjórnin, sem sprakk vegna átaka um hvoru megin hryggjar Ísland ætti að standa í afstöðunni til frjálslynda alþjóðakerfisins annars vegar og hins vegar þess kommúníska.

Allar götur síðan gátu stjórnmálaöflin, sem mynduðu nýsköpunarstjórnina, ekki starfað saman. Þangað til núna, þegar arftakar sósíalista, Vinstri grænir, taka höndum saman við fyrrum höfuðandstæðing, Sjálfstæðisflokkinn.

Þegar alþjóðakerfi líða undir lok tekur við annað fyrirkomulag. Í millitíðinni er óvissa.

 

Sigur fyrir „lýðveldið Katalóníu“