Gúgú og gaga ekki vottorð frá gagnrýni

Ef stjórnmálamaður kæmi fram opinberlega og segðist veikur á geði og bæðist af þeim ástæðum undan gagnrýni á störf sín og framgöngu er líklegt að honum yrði að ósk sinni?

Nei, hann yrði beðinn að stíga til hliðar og ná bata fjarri opinberu kastljósi. Þeir sem hefðu samúð með veikindunum myndu óska viðkomandi góðs bata. Aðrir myndu fordæma og kalla það ósvífni að láta eins og opinber játning á geðveiki sé ígildi vottorðs frá gagnrýni.

Opinber persóna á opinberum vettvangi er opinbert mál. Þetta er sjálfur kjarninn í lýðræðisstjórnmálum. Rómverjar kölluðu það res publica - það sem almenningi kemur við.

Opinberar persónur eru þeir sem fyrirferðamiklir eru í opinberri umræðu, til dæmis stjórnmálamenn og fjölmiðlamenn.

Opinberar persónur eiga rétt á sínu einkalífi. En þegar þær stíga fram með einkamál sín og bera þau á götur og torg - tja, þá eru einkamálin orðin opinbert mál.

Opinber geðveiki veitir ekki afslátt frá gagnrýni. Ef svo væri yrði löng biðröð á geðdeild.

 

Elítan þarf loftslagsvá, almenningur ekki

Stór alþjoðleg könnun, þar sem 7 milljónir í 194 ríkjum tóku þátt, sýnir að menntun, heilsugæsla, frelsi frá ofsóknum, jafnrétti og 11 önnur atriði eru heimsalmenningi efst í huga. Loftslagsmál komu síðast.

Valdaelítan, bæði innlend og alþjóðleg, þarf bráðnauðsynlega á loftslagsvá að halda. Frjálslynda alþjóðahyggjan beið skipbrot 2016, Brexit og Trump, og heldur dauðahaldi í síðasta sjensinn til að berjast fyrir upphöfnu markmiði, að forða heiminum frá tortímingu. Bæði er að margvíslega óáran er hægt að skrifa á loftslagsbreytingar, skriðuföll á Íslandi, borgarastyrjöld í Sýrlandi og kulnun kennara í starfi (ok, þetta síðasttalda er líklega ofmælt) og ekki síður að réttlæta margvísleg íþyngjandi lög og reglugerðir um hvað má og hvað ekki.

Loftslagsvá tók við af kjarnorkuvá sem hræðsluáróður til að halda fólki í ótta. Í skemmtilegri samantekt á hræðsluáróðri frá Sameinuðu þjóðunum og öðrum er elsta fyrirsögnin frá 1989 - árið sem Berlínarmúrinn féll. Elítan hugsaði: falli Sovétríkin getum við ekki hrætt fólk með kjarnorkuvetri. Tökum í staðinn kenningu sérvitringa að jörðin sé eins og gróðurhús og gæti kæft allt mannkyn. Sjáum hvort það virki ekki. Ef fólk þumbast við töfrum við fram sextán ár stelpu með fléttur og gerum hana að siðapostula heimsendaspámennsku. Bæði í sovétinu og þriðja ríkinu gerðu sig stúlkur með fléttur. 

Allt gekk þetta eftir. Veruleikinn var annar en sérviskan sagði, engin varð hamfarahlýnunin, og þá dúkkaði upp sænsk Gréta. Hún sigldi Atlantshafið á skútu og gretti sig í New York. En, fyrir utan 15 sekúndur af frægð, gerði Gréta það eitt að undirstrika vísindin á bakvið loftslagsvá sem hjátrú, bábilju. Vísindi sem þurfa spákonur eru trú á staðleysu.

Vísindi eiga að lýsa veruleikanum. Hiti á jörðinni hefur ekki tekið hamfarabreytingum. Það er staðreynd málsins.

 

Aukinn útblástur hjá ríkustu þjóðunum