Kreppa í hagtölum og kreppa í samfélagi

Í síðustu viku sögðu erlendir fjölmiðlar að engilsaxnesku þjónustuhagkerfin í Bretlandi og Bandaríkjunum myndu fara verr úr kreppunni en framleiðsluhagkerfin í Þýskalandi og Frakklandi. Undir helgina birtust nýjar tölur um samdrátt þýska hagkerfisins á síðasta ársfjórðungi, sem var meiri en búist var við eða rúm átta prósent reiknað á árið. Óðara varð fjölmiðlaumfjöllunin á þann veg að Meginlandsevrópa yrði harðar úti en Bretland og Bandaríkin.

Og kreppan færðist austur á bóginn; mest lesna frétt Daily Telegraph í gær var útskýring á því að Austur-Evrópa væri að hruni komin.

Hér á Íslandi gerist það að Tryggvi Þór Herbertsson prófessor í hagfræði kemur í Kastljós og segir skuldir ríkissjóðs aðeins tæpir 500 milljarðar kr. á meðan aðrir hafa klifað á yfir 2000 milljarða kr. skuld. Menn eru sammála um það eitt að þarna skilji á milli feigs og ófeigs. Við getum lifað við skuldastöðuna sem Tryggvi leggur á borðið en ekki hana fjórfalda eða fimmfalda.

Viðbrögðin við útreikningum Tryggva voru forundran. „Ég bara fatta ekki þennan djók. Bara alls ekki," skrifar Pétur Tyrfingsson í bloggi og í athugasemdum er sömu tilfinningu lýst.

Í Háskólabíó kemur annar hagfræðingur og leggur upp stærri og rosalegri tölur. Þriðji hagfræðingurinn, sem situr í stól viðskiptaráðherra, segir tölur Tryggva of lágar.

Leggjum hagfræði og tölur til hliðar í bili, og gerum það með góðri samvisku þar sem hagfræðingar eru jafn ósammála og raun ber vitni.

Á Íslandi eyddist bankakerfið á einu augabragði. Daginn eftir héldu sömu bankar, þ.e. sama starfsfólk í sama húsnæði, að sinna bankastarfsemi. Hlutabréfamilljarðar gufuðu upp og peningamarkaðsreikningar rýrnuðu um 20 til 40 prósent. Uppsagnir í fjármálafyrirtækjum komu í kjölfarið, enda hlutabréfamilljarðar farnir, og byggingariðnaðurinn varð fyrir snöggum samdrætti þar sem hann byggir jú fyrir framtíðina og hún var allt í einu orðin kolsvört. Fasteignasala dróst saman og fólk hætti að kaupa bíla. Krónan féll.

Hagkerfið brást eðlilega við bankahruninu. Almenningur brást líka rétt við; barði potta og pönnur og fékk nýja ríkisstjórn og kosningar í vor.

Eftir hrunið höfum við gert allt rétt og þess vegna verður allt í sóma á Íslandi upp úr miðju ári, bæði í hagkerfi og mannlífi.

Í Evrópu er ekki eins víst að allt verði með felldu. Þeir sem skrifa um hagkerfin þar óttast að efnahagskreppan leysi úr læðingi átök innan ríkja og milli þjóðríkja sem hægt var að sópa undir teppið í góðæri en verður ekki falið í hallæri.