Virðing kennarastarfsins

Fyrir nokkrum árum átti höfundur dreng í grunnskóla í höfuðborginni. Einn daginn kom drengurinn snemma heim venju fremur. Skólanum hafði verið lokað vegna óspekta nemenda í unglingadeild sem höfðu notað afganginn af gamlárskvöldspúðrinu í skólanum. Boðað var til foreldrafundar þar sem skólastjórnendur gerðu grein fyrir atvikum.

Skólastjórinn sagði að til hefði staðið að reka tímabundið úr skóla þá nemendur sem hefðu verið staðnir að verki. Foreldrar viðkomandi nemenda skárust í leikinn og krörfðust þess að ekki yrði gripið til slíkra ráðstafana. Það koma á daginn að stjórnendum var ekki stætt á því að víkja nemendum úr skóla, jafnvel ekki tímabundið.

Formaður foreldrafélags skólans, virðulegur lögmaður, steig í pontu og sagðist hafa komið í skólann daginn þegar allt var í hers höndum og reynt að ræða við ódælu nemendurna. Þeir höfðu á takteinum sjónarmið um rétt sinn gagnvart skólanum en vildu lítið ræða um skyldur sínar og ábyrgð.

Skólinn virtist hafa fá ráð til glíma við óspektirnar og foreldrar höfðu, sumir hverjir, á orði á fundinum að illa væri komið fyrir skólastarfi þegar ekki þyrfti meira til að spilla reglulegri starfsemi skólans.

Í huga höfundar kristallaðist virðingarleysið fyrir skólastarfi í þessari uppákomu. Fáeinir baldnir unglingar lömuðu skólastarfið og skólastjórnendur stóðu hjá úrræðalausir.

Virðingarleysið á sér margar skýringar og hefur verið lengi að grafa um sig. Fram eftir síðustu öld var kennsla eftirsótt starf. Starfsöryggi kennara var tryggt, launin í góðu meðallagi og tvísetning skóla gaf færi á drjúgri aukavinnu. Þegar leið að lokum aldarinnar var hins vegar svo komið að erfitt var að manna stöður vegna lágra launa. Réttindalaust fólk var ráðið til kennslu og það þóttu fréttir væri skóli fullmannaður kennurum.

Fjármunir voru settir í byggingar til að einsetja skólana en minna var hugað að innihaldinu. Uppeldishlutverk skólans varð veigameira eftir því sem félagslegum úrræðum var í auknum mæli fundinn staður í skólum.

Þar sem áður stóðu myndugir kennarar var komið örvæntingarfullt fólk sem ýmist var hæðst að fyrir að vera svo vitlaust að leggja fyrir sig kennslu eða spottað fyrir styttri vinnudag og lengra frí en á almennum vinnumarkaði.

Kennarar geta ekki brotist úr herkvínni með einu áhlaupi. Vandinn er of margslunginn og rótfastur til að hægt sé að vinna á honum bug í einu vetfangi.

Leiðin fyrir kennara til að endurreisa virðingu kennarastarfsins er að gera menntun barna að baráttumáli sínu. Með menntun í forgrunni er hægt að endurskoða ýmsa skýrsluvinnu sem núna er á herðum kennara. Það ber að aðskilja félagslega þjónustu sem hæfilegt þykir að veitt sé innan skóla frá reglulegri kennslu. Alþjóðlegur samanburður á stöðu barna í einstökum námsgreinum gefur færi á að setja sér tiltekin markmið. Kröfur um að kennarar taki meistarapróf eru tilefni til að stokka upp endurmenntunarþáttinn. Fleira þarf að koma til og ættu kennarar manna best að vita hvar skórinn kreppir að.

Kennarar hafa það í hendi sér að leggja að baki niðurlægingartímabil síðustu áratuga og hefja markvissa vinnu til að endurheimta þann sess sem kennarastarfinu ber í þjóðfélaginu.