Upphlaupsmálin grafa undan Samfylkingunni

Samfylkingin mælist með 20 prósent fylgi þrem mánuðum fyrir kosningar. Í síðustu þingkosningum fékk flokkurinn yfir 30 prósent fylgi en er núna með sama fylgi og Vinstri grænir sem fengu innan við 10 prósent fyrir fjórum árum. Ólíkur skriðþungi vinstriflokkanna sýnir að Vinstri grænir eru trúverðugri stjórnanandstöðuflokkur en Samfylkingin.

Aukinn áhugi á umhverfisvernd og andóf gegn stjóriðju er vatn á myllu Vinstri grænna á meðan Samfylkingin hefur verið tvíátta í málaflokknum. Það getur þó tæplega verið nema hluti skýringarinnar.

Vandi Samfylkingarinnar er ekki nýtilkominn heldur hefur hann fylgt flokknum frá stofnun. Flokkurinn var stofnaður af Alþýðubandalagi (mínus þá sem fóru í Vinstri græna), Alþýðuflokki og Kvennalista. Í aðdraganda var það gefið, en lítið sem ekkert rætt, að flokkurinn yrði evrópsk-norrænn jafnaðarmannaflokkur. Uppskriftin var of almenn til að gagnast og tók ekki mið af aðstæðum.

Ólíkt Norðurlandaþjóðum komu Íslendingar sér ekki upp öflugum jafnaðarmannaflokki á síðustu öld. Stærsti vinstriflokkurinn var Alþýðubandalagið og forverar þess á meðan Alþýðuflokkurinn var minnsti flokkurinn í fjórflokkakerfinu. Stærsta verkefni jafnaðarmannaflokka í Evrópu, uppbyggin velferðarþjóðfélagsins, komst í framkvæmd á Íslandi án atbeina öflugs jafnaðarmannaflokks.

Þegar Samfylkingin var stofnuð beið hennar ekkert verðugt verkefni sem gat skilgreint erindi flokksins til almennings. Til að standa undir nafni þurfti flokkurinn að búa sér til málefnastöðu sem væri sæmandi breiðfylkingu vinstrimanna. Það var ekki gert heldur stillti flokkurinn sér upp sem mótvægi og valkosti við Sjálfstæðisflokkinn og var nánast sjálfkrafa í andstöðu við hvaðeina sem Sjálfstæðisflokkurinn var fylgjandi.

Andstöðupólík af þessu tagi getur þjónað smáflokki sem leggur áherslu á sérstöðu en aðferðin er vonlaus fyrir flokk sem vill vinna fjöldafylgi ólíkra þjóðfélagshópa. Samfylkingin fékk á sig yfirbragð upphlaupsflokks sem engan veginn var í samræmi við yfirlýstan tilgang flokksins um að vera ábyrgt stjórnmálaafl.

Kvótakerfið á síðasta kjörtímabili, fjölmiðlafrumvarpið fyrr á þessu kjörtímabili, málþófið síðustu daga um Ríkisútvarpið ohf. og rokur um Evrópusambandsaðild eru allt dæmi um upphlaupsmál sem Samfylkingin hefur staðið fyrir ein sér eða með öðrum. Það er varla tilviljun að Vinstri grænir guldu þess ekki í skoðanakönnun Fréttablaðsins að hafa tekið þátt málþófi síðustu daga með Samfylkingunni.

Almenningur gerir einfaldlega þær kröfur til Samfylkingarinnar að hún hagi sér í samræmi markmið sitt um að vera breiðfylking frjálslyndra vinstrimanna og refsar flokknum fyrir hviklynda tækifærismennsku.

Til þessa dags hefur Samfylkingin ekki staðið undir væntingum. Sá sem þetta skrifar var félagi í Samfylkingunni frá stofnun en hefur nú sagt sig úr flokknum og þakkar hér með samstarfið.