Samstaða bankastjóranna: Kenna krónunni um væntanlegar ófarir

Bankarnir eru í óða önn að undirbúa afsakanir fyrir hluthafa sína, sem fá minni arð en oft áður, og viðskiptavini, sem eru blóðmjólkaðir eins og venjulega, vegna þess að þeir hafa lesið skriftina á veggnum og vita að næstu misserin verða erfið. Hlutabréfamarkaðir eru á rússíbanaferð, erlend áhættuþóknun vegna íslensku bankanna hækkar, yfirtökur og endursölur á félögum eru skorður settar.

Áhættusækni íslensku bankanna gerir þá berskjaldaða gagnvart óvæntum dýfum á einstökum mörkuðum og alþjóðlegu efnahagslífi. Í umræðu fjármálafjölmiðla er gert ráð fyrir að yfirstandandi erfiðleikar í alþjóðlegu hagkerfi eigi eftir að dragast á langinn. Það eru slæm tíðindi fyrir íslensku bankana enda hátt spenntur boginn.

Bankastjórar stóru bankanna hafa myndað með sér samstöðu að erfiðleikarnir framundan séu gjaldmiðlinum að kenna. Stjórarnir í Glitni, Kaupþingi og Landsbankanum koma mæðulegir fram í fjölmiðlum og stynja  þungan undan krónunni og flökti hennar.

Krónan hefur verið óstöðug allt frá því að horfið var frá fastgengisstefnu fyrir áratugum síðan. Það hefur beinlínis verið hennar hlutverk að vera sveigjanleg, eða óstöðug, til að aðlaga íslenskt efnahagslíf að alþjóðlegum sveiflum. Bankarnir hafa margfaldað stærð sína og fært út kvíarnar með óstöðuga krónu að bakhjarli.

Bankamenn ætla að selja þjóðinni þá falsmynd að krónan sé sökudólgurinn til að afsaka rauðu tölurnar í ársfjórðungsskýrslum sínum næstu misserin.

Í stjórnmálaumræðunni er Samfylkingin þess albúin að taka þátt í blekkingarleiknum. Viðskiptaráðherra, Björgvin G. Sigurðsson, vill fórna krónunni til að koma Íslandi í Evrópusambandið. Tilgangurinn helgar meðalið hjá tækifærisstjórnmálunum sem tröllríða húsum Samfylkingarinnar.

Tíu pottþéttar ástæður fyrir inngöngu í Evrópusambandið

Eiríkur Bergmann Einarsson forstöðumaður Evrópufræðasetursins á Bifröst sagði í hádegisfréttum RÚV að ef Ísland gengi í Evrópusambandið yrði auðveldara að versla á netinu. Hér er restin af topp tíu listanum fyrir inngöngu.

2. Við fáum betra veður ef við göngum í ESB.
3. Við yngjumst við að ganga í ESB.
4. ESB-aðild gerir okkur hamingjusamari.
5. Í ESB yrðum við stórveldi á heimsvísu.
6. Með okkur í ESB myndi hægja á hlýnun andrúmsloftsins.
7. Ef við göngum í ESB verða fjöllin blárri og mennirnir meiri.
8. Innganga okkar í ESB myndi tryggja KR Íslandsmeistaratitilinn.
9. Unglingabólurnar yrðu ekki vandamál ef aðeins Ísland væri í ESB.
10. Íslendingar verða fallegri þegar þeir ganga í ESB.

 

Gott fyrir Kaupþing, gott fyrir Ísland

Sigurður Einarsson stjórnarformaður Kaupþings á að baki farsælan feril sem bankamaður. Undir hans stjórn hefur bankinn margfaldað stærð sína á tiltölulega fáum árum. Velgengni Sigurðar og Kaupþings hefur stigið stjórnarformanninum til höfuðs og hann gerir ekki lengur greinarmun á hagsmunum bankans og lýðveldisins.

Sigurður vill ganga í Evrópusambandið og taka upp evru vegna þess að það þjónar hagsmunum Kaupþings. Í viðtölum við fjölmiðla lítilsvirðir hann krónuna og segir hana engum til gagns og fáum til ánægju.

Einangrunin uppi á Íslandi og íslenska krónan gagnaðist Sigurði ágætlega þegar hann lagði grunninn að sínu veldi og bankans. Til skamms tíma fékk Sigurður ekki nóg af krónum og skenkti sér svo ríkulega úr kistu bankans að hann var gerður afturreka með fjöldamótmælum.

Sigurður Einarsson hefur viljugur tekið að sér að vera andlit græðgisvæðingar Íslands. Í útlöndum lyfta menn brúnum þegar launakjör Sigurðar eru til umfjöllunar.

Sjálftektarárátta Sigurðar nær nýjum hæðum þegar hann pantar inngöngu í Evrópusambandið.

Iðnbyltingin var kannski menningarbylting

Ekki tækninýjungar heldur hljóðlátar samfélagsbreytingar, sem fólust m.a. í því að börnum ríkra foreldra fjölgaði hlutfallslega, eru aðalforsendurnar fyrir iðnbyltingunni samkvæmt nýrri bók eftir hagfræðinginn Gregory Clark. Kenning Clark er á skjön við viðteknar hugmyndir um upphaf iðnbyltingarinnar.

Iðnbyltingin er tímasett í lok 18du aldar í Englandi og barst þaðan til Evrópu og Bandaríkjanna á 19du öld. Byltingin gjörbreytti lífsháttum fólks og lagði grunn að vestrænum samfélögum eins og þau eru í dag.

Tæknilegar nýjungar og breyting á stofnunum samfélagsins eru taldar helstu forsendur fyrir iðnbyltingunni. Í bókinni Farwell to alms tekur Clark annan pól í hæðina og leggur fram skýringu sem mun gjörbreyta skilningi okkar á tilurð nútímasamfélagins, þ.e. ef kenningin fær hljómgrunn.

Meðal heimilda Clark eru erfðaskrár efnaðra Englendinga. Hann telur sig geta sýnt fram á að börnum ríkra foreldra hafi frá miðöldum fjölgað hlutfallslega sem leiddi til þess að eiginleikar eins og ráðdeild, sjálfsagi og vinnusemi fluttust til neðri laga samfélagsins. Siðir og hættir efnafólks hafi kynslóð fram af kynslóð eflt sjálfsbjargarviðleitni æ stærri þjóðfélagshópa oplægt akurinn fyrir iðnbyltinguna.

Í kenningu Clark er afstaða til samfélagsþróunar sem er á hliðargötu félagslegs darwinisma. Af þeirri ástæðu einni má búast við líflegri ef ekki hatrammi umræðu um bókina Farwell to Alms.

Samkvæmt höfðatölu er lýðveldið Ísland ekki mögulegt

Staðlar og viðmið stýra heimssýn okkar í æ ríkara mæli. Viðmið eins og þjóðartekjur á mann, hlutfall þjóðartekna til heilbrigðismála og menntamála og tekjudreifing segja til um hvort þjóðir búi, hlutfallslega vel að merkja, við velmegun eða örbirgð. Íslendingar taka þátt í þessum samanburði, enda teljum við okkur þjóð meðal þjóða.

Ísland skorar hátt á öllum þeim mælikvörðum sem notaðir eru til að flokka þjóðir. En það er vandamál við þessar mælingar þótt við ræðum það sárasjaldan. Útlendingar eiga það til að benda okkur á vandann. Í fróðlegu viðtali Arthúrs Björgvins Bollasonar við þýska blaðamanninn Henryk M. Broder í sunnudagsblaði Morgunblaðsins hittir sá þýski naglann á höfuðið.

Samkvæmt öllum grundvallarreglum rökfræði, stærðfræði, félagsfræði og sálfræði er samfélag eins og Ísland ekki fræðilegur möguleiki.

Eyland fjarri alfaraleið með 300 þúsund íbúa á að ekki að geta haldið uppi samfélagi eins og því íslenska. En raunin er sú að við gerum það og þá er spurningin hvernig er það hægt?

Enginn veit svarið við þeirri spurningu og verður aldrei hægt að svara henni til fullnustu. Við ættum þó að geta nálgast spurninguna og velt fyrir okkur líklegum svörum. En það er snúið og okkur hættir til að fyllast sjálfshóli þegar við leitum skýringa.

Jafnvel þegar tiltölulega afmörkuð svið þjóðlífsins eru athuguð er tilhneiging til að grípa til fremur ósannfærandi og merkingarsnauðra yfirlýsinga. Dæmi: Ástæðan fyrir velgengni kaupsýslumanna í útrásinni er víkingaeðlið.

Það er æskilegt að leggja rækt við málefnalega umræðu um þjóðfélagið sem gengnar kynslóðir lögðu grunn að. Í skjóli skynsamlegra skýringa á stöðu okkar, hvernig við höfum náð þessum árangri og hvað við þurfum að gera til að viðhalda og ef til vill bæta stöðuna, þrífast úrtölumenn sem segja Íslendinga svo litla, smáa og volaða að þeir verði að segja sig til sveitar hjá framandi þjóðasamtökum.

Hér er vitanlega átt við talsmenn aðildar Íslands að Evrópusambandinu.

 

DV í þjónustu Bónuss svertir mannorð bæjarstjóra

Bónus er lágvöruverslun Baugs og hefur verið á hrakhólum á Seltjarnarnesi undanfarin misseri. Verslunin er í bráðabirgðahúsnæði á Hrólfskálamel þar sem íbúðabyggð er fyrirhuguð. Baugsmenn hafa sótt fast að byggja á Nesinu en komið með kröfur, til dæmis um landfyllingu, sem ekki hafa fengið hljómgrunn í bæjarstjórn.

Í þessu ljósi verður að skoða tilburði DV í síðustu viku að sverta mannorð Jónmundar Guðmarssonar bæjarstjóra Seltirninga. Miðvikudaginn 29. ágúst birtist forsíðuuppsláttur DV, sem er í eigu Baugs, þar sem Jónmundur er sakaður um að sinna ekki starfinu. Ónafngreindir „lykilstarfsmenn" bæjarfélagsins eru m.a. hafðir fyrir ásökunum um að skipulagsmál séu í ólestri vegna slakrar frammistöðu bæjarstjóra. Vitnað er í ónafngreinda heimildamenn í bæjarstjórnarhópi sjálfstæðismanna sem vilja reka bæjarstjórann. Nafnlausar heimildir í fleirtölu er aðferð sóðablaðamennskunnar til að koma ásökunum opinberlega á framfæri.

Það er ekki tilviljun að DV tilgreinir skipulagsmálin. Eigandi DV, Baugur, krefst þess að byggja meira og stærra en vilji er til meðal almennings á Seltjarnarnesi. Kosningar, skoðanakannanir og opinberar umræður hafa í tvo áratugi staðfest að Seltirningar telja Nesið svo gott sem fullbyggt. Bæjarstjóri sem stendur í ístaðinu gagnvart kröfum um stórfelldar byggingaframkvæmdir vinnur í þágu bæjarbúa.

Forsíðufrétt DV er til marks um að Baugsmenn telja bæjarstjórann standa höllum fæti og er atlagan hugsuð til koma honum frá, væntanlega til að fá auðsveipari mann í staðinn. Baugsmenn hafa áður sýnt að þegar mútur eða hótanir duga ekki til að menn lúti vilja samsteypunnar er gripið til þess ráðs að vega að æru einstaklinga.

Í Baugslandi er engu eirt.

Sagan skrifuð á Fenway Park

Kastarinn og nýliðinn Clay Buchholz hjá Red Sox skrifaði nafn sitt feitu letri í sögubækurnar í gær þegar hann átti stórleik gegn Baltimore Orioles. Enginn kylfara Orieols náði að slá sig í höfn gegn Buchholz, sem var að spila sinn annan leik fyrir Red Sox. Það gerist á um fimm ára fresti að nýliða tekst að ná leik án hlaups í höfn. Á tímabilinu frá 1900 til dagsins í dag - meira en hundrað ár - hefur aðeins 21 nýliði náð þessum árangri.

Aðeins þeir allra bestu ná hafnarlausum leik. Í ár eru það Mark Buherle hjá Chicago White Sox og Justin Verlander hjá Detriot Tigers. Og svo Buchholz. Hann kastaði 115 sinnum loturnar níu og er það 21 kasti meira en hann hafði áður leikið í neðri deildum í ár.

Fagnaðarlátunum ætlaði aldrei að linna á Fenway Park í gær, það er ekki oft sem áhorfendur sjá sögulegan viðburð af þessu tagi. Red Sox unnu 10 - 0. Þeir sigruðu Orioles aftur í dag, 3 - 2, og hafa sex leiki á Yankees sem töpuðu fyrir Tampa Bay í dag.

Fallandi gengi 365

Eins og það væri ekki nógu slæmt að einn reyndasti fréttamaður Stöðvar 2 hætti með látum í vikulok þá lækkaði gengi 365 hf. um 3,6 prósent í Kauphöllinni á föstudag. Frá áramótum hefur gengi fjölmiðlafyrirtækisins sem Baugur stjórnar lækkað um 45 prósent. Ekkert hlutafélag hefur lækkað jafn mikið. Jón Ásgeir Jóhannesson stjórnarformaður 365 stendur frammi fyrir þrem kostum.

Á stuttum starfstíma 365 hf. hafa ekki skipst á skin og skúrir, heldur staðið yfir samfellt skúraveður sem er um það bil að sökkva þessu fjölmiðlaflaggskipi Baugs. Fjölmiðlamenn hafa hætt hjá fyrirtækinu, s.s. Páll Magnússon, Egill Helgason og núna fyrir helgi Þóra Kristín Ásgeirsdóttir. Baugur hefur þurft að kaupa út stóra hluthafa sem hafa verið óánægðir með þróun mála. Fokk með útgáfutitla, samanber DV sem fór úr 365 hf. yfir í einkahlutafélag Jóns Ásgeirs, hefur grafið undan trúverðugleika félagsins á markaði.

Brestir í trúverðugleika 365 urðu sýnilegir um miðjan nýliðinn mánuð þegar tilkynnt var um kostunaraðila ensku knattspyrnunnar. Baugsfélögin Teymi, 10 - 11 og Vörður eru kostunaraðilar ásamt Icelandic Express, sem er í eigu helsta viðskiptafélaga Jóns Ásgeirs, Pálma Haraldssonar. Aðrir höfðu ekki áhuga að kenna sig við enska boltann hjá 365.

Það kostaði um milljarð króna að kaupa enska boltann á uppboði og ávinningur af fjárfestingunni er hæpinn, svo ekki sé meira sagt. Knattspyrnuáhugamenn hafa í þúsundavís gefist upp á verðskrá 365 og horfa á enska boltann á Sky eða sleppa honum alveg.

Kostir stjórnarformannsins Jóns Ásgeirs eru þrír. Í fyrsta lagi að afskrá félagið af hlutabréfamarkaði og sameina það útgáfufélagi Jóns Ásgeirs sem gefur m.a. út DV og nokkur tímarit. Þá væri slæmt gengi ekki jafn augljóst og með niðurskurði kannski hægt að hægja á blæðingunni. Umræða um þessa leið komst svo langt í sumar að sérstök fréttatilkynning birtist frá 365 um að félagið yrði ekki afskráð.

Í öðru lagi er hægt að leita eftir sameiningu sjónvarpsrekstursins við Skjá einn. Á liðnum vetri stóðu margir starfsmenn 365 í þeirri trú að það yrði gert. Síminn/Skjár einn reyndist hins vegar ekki hafa áhuga. Núna þegar gengi 365 hefur lækkað um helming gæti orðið breyting þar á. Prenthluti 365 yrði þá líklega sameinaður einkahlutafélagi Jóns Ásgeirs.

Þriðja leiðin er að halda útgerðinni óbreyttri og láta önnur Baugsfyrirtæki létta undir með auglýsingum og kostunarsamningum. Spurningin er hve lengi það getur gengið.