Samhengi auðmannauppgjörs og fjármála heimilanna

Ríkisstjórnin hefur nokkrar vikur, í mesta lagi fáeina mánuði, að finna taktinn eftir ESB-umsóknarfokkið og Icesave-klúðrið. Tvíþættur vandi blasir við ríkisstjórninni. Í fyrsta lagi hvernig hún stendur að uppgjörinu við útrásina og í öðru lagi stórfelldur samdráttur í ríkisútgjöldum.

Ríkisstjórnin verður að standa að pólitísku uppgjöri við útrásina, sem er annað og meira en að skipa nefndir eða ráða saksóknara. Pólitískt uppgjör felur í sér greiningu á hruninu og aðgerðum gegn þeim sem helsta ábyrgð bera. Aðgerðir gegn auðmönnum, félögum þeirra og fyrirgreiðslu hjá ríkisbönkum, eru forgangsmál. Ríkisstjórnin á að gefa út línu um að eignarhaldsfélög séu ekki á vetur setjandi. Einnig á að koma í veg fyrir bankafyrirgreiðslu til auðmannanna sem settu íslenskt atvinnulíf á kúpuna.

Heimilin líða þegar fyrir samdráttinn og munu finna fyrir auknum álögum og hörðum vetri. Ef þjóðin fær ekki sannfæringum fyrir því að ríkisstjórnin standi sig í uppgjöri við útrásina verður erfitt fyrir stjórnvöld að fá fólk í lið með sér.

Eftirútrásarsamfélagið

Eftirútrásarsamfélagið verður íhaldssamara en þjóðfélag útrásarinnar. Þjóðin brenndi sig illilega á gönuhlaupi ungra manna og ævintýramennsku í útlöndum. Samfélagið leitar að týndum gildum sem einu sinni voru í hávegum en var fórnað fyrir skjótfenginn gróða. Ráðdeild, sparsemi og ábyrgð munu þykja góð latína á ný. Græðgi, munaðarlíf og sérgæska verða litin hornauga.

Fólk velur innlent fremur en útlent, markaðsvæðing víkur fyrir samfélagsvæðingu, varkárni kemur í stað áhættu.

Eftirspurn verður eftir ábyrgum stjórnmálamönnum. Grilluflokkar, Samfylkingin, verða að jaðarhópi með sérmál eins og inngöngu í Evrópusambandið á dagskrá.

Miklamótsögn hagfræðinnar; kreppan að hefjast eða ljúka?

Síðustu vikur hafa helstu verðbréfavísitölur austan hafs og vestan hækkað. Dregið hefur úr samdrætti stórra og smárra hagkerfa. Grænir sprotar hagvaxtar eru sagðir sýnilegir. Peningaflæðisstefna helstu seðlabanka heims virðist hafa náð þeim árangri að koma í veg fyrir verðhjöðnunarsamdrátt og kreppu.

Allmargir hagfræðingar og fjármálaskýrendur vara við væntanlegum hörmungum. Þeir segja að hlutabréfahækkun síðustu vikna gefi falsvonir um að samdrátturinn sé að baki. Í haust og vetur, þegar peningaflæði seðlabankanna hjaðnar, skellur á ný lánakreppa sem kæfir sprotana er nú sjást.

Ambrose Evans-Pritchard skrifar um hvers sé að vænta í hagkerfum heimsins næstu misserin. Félagi hans hjá Telegraph, Edmund Conway, útskýrir hvers vegna mótsögnin milli þess sem menn þykjast sjá í dag og hins sem líklegt er að gerist; hagfræðin er að taka hamskiptum. Viðtekin sannindi um hæfni markaðarins til að hámarka verðmæti eru undir ágjöf án þess að nýtt samkomulag hafi myndast eymdarfræðinni, eins og hagfræðin var uppnefnd fyrir margt löngu. 

Efnahagspakki handa ruglfólkinu

Flöt niðurfærsla á skuldum um 20 prósent væri efnahagsaðgerð í þágu ruglfólksins sem keypti sér 300 - 500 fermetra húsnæði á 90 prósent lánum og 10 m.kr. bíla á myntkörfuláni. Ef við niðurgreiðum ruglið einu sinni kemur sama fólkið eftir tvö ár og vill meira. Stjórnmálamenn verða að hafa bein í nefinu til að segja satt. Það er ekki til ein einföld efnahagsaðgerð sem leiðréttir ruglið. Í skjóli útrásarinnar fóru á stjá allskyns ranghugmyndir um að fólk gæti endalaust tekið stór lán á lágum vöxtum til að fjármagna fíflagang.

Sértækar lausnir fyrir fólk sem kom inn á húsnæðismarkaðinn á þeim tíma þegar húsnæðisverð var í toppi eiga að vera fyrir hendi. Fyrir þá sem skrúfuðu neysluna upp úr öllu valdi á að vera í boði sálfræðiþjónusta og námskeið í lífsleikni.

Landráðakommúnismi Moggans

Ekki má að milli sjá hvort er meira út á þekju í sunnudagsmogga, Kolbrún Berþórsdóttir með brusselskt landráðahjal eða Hannes Hólmsteinn Gissurarson sem skrifar grein um kommúnismann er gæti hafa verið sniðug 1969 en hefur takmarkaða skírskotun til samtímans. Afleiðing hrunsins er jafnslæm fyrir Mogga og Sjálfstæðisflokkinn og birtist hjá hvorumtveggja sem afneitun. Í stað þess að horfast í augu við hrunið og frjálshyggjuna sem lagði grunninn að útrásarbiluninni þyrlar Moggaflokkurinn upp moldviðri þar sem Evrópuslepju og kommúnistahræðslu er maukað saman.

Á leiðaraopnunni í dag er sauðaskriftin greinilegust. Lesendur blaðsins gátu áður átt von á sæmilega skrifuðu Reykjavíkurbréfi um málefni líðandi stundar. Þruglið í dag gengur útá að Morgunblaðið hafi staðið vaktina og andæft bókhaldsleikfimi bankanna. Rétt er að Morgunblað Styrmis Gunnarssonar ritstjóra stóð upp í hárinu á útrásarauðmönnum við lítinn fögnuð eigandans, Björgólfs Guðmundssonar Landsbankagrósser.

Morgunblað Styrmis Gunnarssonar er því miður ekki lengur á meðal okkar, það fór með Styrmi. Með honum fór líka virðingin sem blaðið bar einu sinni fyrir lýðveldinu.

Blað sem hvorki þorir að horfast í augu við pólitíska arfleifð sína né virðir samfélagið sem það þykist þjóna er ekki á vetur setjandi.

Daufur formaður í dauðvona flokki

Sjálfstæðisflokkurinn tærist upp ef hann tekur sér ekki taki og gerir tvennt. Í fyrsta lagi þarf flokkurinn að horfast í augu við nýliðna fortíð sína, sem lagði pólitískan og hugmyndafræðilegan grunn að útrásarhruninu. Í öðru lagi verða þeir trúnaðarmenn flokksins að víkja sem eru upp fyrir haus í útrásaróþverra.

Ræða formanns Sjálfstæðisflokksins í dag var daufleg í meira lagi. Sjálfstæðisflokkurinn tapaði Icesave-umræðunni þegar hann gekkst inn á fyrirvaraleið ríkisstjórnarinnar. Þetta er sama fjögurra-fóta-pólitíkin og fráfarandi formaður, Geir H. Haarde, rak gagnvart Samfylkingunni með fyrirsjáanlegum árangri.

Í stærsta máli lýðveldisins, afstöðunni til Evrópusambandsaðildar, er Bjarni formaður enn með svöðusár sem hann veitti sjálfum sér í félagi með Illuga Gunnarssyni þegar hann opnaði á aðildarumsókn í vanhugsaðri blaðagrein. Sjálfstæðisflokkurinn í núverandi mynd er ónýtt verkfæri fyrir fullveldisbaráttu þjóðarinnar.

Getuleysi, viljaleysi og uppgjafarhugsun er skrifuð skýrum stöfum þvert á enni móðurflokks íslenskra stjórnmála.

Forseti í þágu þjóðar - eða bara auðmanna

Icesave-frumvarp ríkisstjórnarinnar hefur staðfest gjá á milli þings og þjóðar. Þjóðin vill ekki samþykkja ábyrgð á skuldum óreiðumanna í útlöndum. Fordæmi er fyrir synjun forseta á lagafrumvarpi.  Forseti Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, synjaði staðfestingu fjölmiðlafrumvarpsins fyrir fimm árum og gerði það í þágu Jóns Ásgeirs Jóhannessonar útrásarauðmanns. 

Forsetinn fær tækifæri næstu daga til að sýna fram á að hann standi undir nafni sem þjóðhöfðingi íslensku þjóðarinnar. Staðfesti forsetinn frumvarpið um ríkisábyrgð á Icesave yrði það um leið yfirlýsing um að auðmenn eigi einir hollustu Ólafs Ragnars Grímssonar.

Hreiðar Már og tiltrúin

Forsíðufrétt Fréttablaðsins í dag er hagfræðiboðskapur Hreiðars Más Sigurðssonar fráfarandi forstjóra Kaupþings. Hann segir Seðlabankann verða að lækka vexti. Rökin verðskulda beina tilvitnun.

  ,,Þetta snýst allt um tiltrú, og hún er ekki fyrir hendi."

Þegar Hreiðar Már talar um tiltrú er það álíka trúverðugt og boðskapur um miskunnsemi frá dæmdum fjöldamorðingja. Hreiðar Már ásamt útrásarauðmönnum traðkaði traust á íslensku efnahagslífi niður í svaðið. Tiltrú í munni Hreiðars Más er faðirvorið í kjafti andskotans.

Við fáum tiltrú umheimsins þegar við sýnum í verki að Hreiðar Már, Lýður Guðmundsson, Jón Ásgeir Jóhannesson og öll hin útrásarviðrinin fái ekki hljómgrunn í samfélaginu. Ísland þarf að þvo hendur sínar af óþverranum. 

Hrunið, húsnæðislán og Land Crusierinn

Hrunið leiddi til gengislækkunar krónu og verðbólguskots. Gengislækkun krónu hækkaði myntkörfulán og aukin verðbólga til hækkunar vístölulána. Gróf áætlun, byggð á tölum Seðlabankans, segir að um fimmtungur heimila sé í vandræðum vegna hækkunar lána.

Við eigum öll að leggjast á árarnar með þeim sem lentu illilega í afleiðingum hrunsins og tala fyrir því komið sé til móts við þá með sanngjörnum hætti.

Á hinn bóginn er engin ástæða til að hjálpa fólki sem bersýnilega kann ekki fótum sínum forráð. Þetta fólk byggði 450 fermetra hús á 90 prósent lánum og keypti Land Crusier fyrir 9 milljónir króna á myntkröfuláni.

Smátt-er-fagurt-atvinnulíf

Í aðdraganda útrásarinnar brustu bönd á íslensku atvinnulífi. Almenningi var seld blekking um að einkavæðing og afnám skorða áttu að skila okkur öllum betri lífskjörum. Eftir hrun blasir við að meinsemdin var búin að grafa sig lengi. Sameining og yfirtaka í atvinnulífi leiddi til stórfyrirtækjareksturs sem lagði dauða hönd sína á frumkvæði og svigrúm nýrra aðila til að komast inn á markaðinn.

Eftirlegukindur hrunsins, Exista og Hagar, svo dæmi séu tekin, á að taka úr öndunarvél skilanefnda og lífeyrissjóða og leyfa að deyja. Þegar fyrirtækjaflykkin hrökkva upp af skapast tækifæri fyrir aðra.

Atvinnulíf á Íslandi þarf að brjóta í smærri einingar. Með því er tryggt að markaðsráðandi aðilar geti ekki komist í einokunaraðstöðu.

Ætli málsvari atvinnulífsins á fyrri tíð, Sjálfstæðisflokkurinn, heyri hverjum klukkan glymur?