Réttlæti án gagna, náttúrulegur afkomubrestur og manngerður

Valkyrjustjórnin ætlar að tvöfalda veiðigjöld, úr tíu milljörðum í tuttugu, í nafni réttlætis. Stórt orð réttlæti og óhægt að meta til fjár. Sanngirni er ögn meðfærilegra hugtak en samt hált sem áll. Í viðtengdri frétt er Guðmundur Helgi Þórarinsson, formaður VM, stéttafélags vélstjóra á fiskveiðiskipum, þeirrar skoðunar sjómenn séu hlunnfarnir af útgerðinni - og kallar eftir sanngirni.

Moggafréttin byggir á pistli Guðmundar Helga, Við þurfum gögnin á borðið. Þar rekur hann aðfinnslur á núverandi fyrirkomulag í skiptingu aflaverðmæta á milli útgerðar og sjómanna. Guðmundur Helgi talar fyrir hönd sjómanna og segir þá hlunnfarna.

Sjónarmið formanns VM má bera saman við grein Péturs Hafsteins Pálssonar í Laugardags-Mogga. Pétur Hafsteinn er framkvæmdastjóri Vísis í Grindavík og má ætla að hann tali fyrir munn útgerðar og vinnslu. Pétur Hafsteinn ber lof á sjómenn og samtök þeirra ábyrga afstöðu í kjarasamningum:

Það verður að segja sjó­mönn­um það til hróss að afstaða þeirra til þess­ar­ar verðlagn­ing­ar er bæði skyn­sam­leg og virðing­ar­verð. Skyn­sam­leg af því að hlut­ur þeirra er bæði geng­is- og afurðaverðstryggður. Hann er ekki háður er­lend­um niður­greidd­um kaup­end­um og sjó­menn eru hluti af skipu­lagi veiða og vinnslu sem trygg­ir þeim heils­ár­s­vinnu og at­vinnu­ör­yggi. Hún er virðing­ar­verð af því að með þess­ari af­stöðu sinni sýna þeir í verki að þeim er annt um starfs­fólk í ís­lensk­um fiskiðnaði og ís­lensk­um tæknifyr­ir­tækj­um, sem og ís­lensk­an efna­hag.

Þar sem ég hef starfað með sjó­manna­for­yst­unni í ald­ar­fjórðung að þessu verk­efni get ég full­yrt að aldrei hef­ur verið meiri sátt um þessa verðlagn­ingu en nú. Því til staðfest­ing­ar má nefna að síðustu samn­ing­ar sem gerðir voru við sjó­menn gilda í tíu ár og er það eins­dæmi í samn­ing­um við verka­lýðsfé­lög á Íslandi, en verðlagn­ing afla hef­ur oft­ar en ekki verið ástæða verk­falla og deilna.

Guðmundur Helgi og Pétur Hafsteinn tala um sömu atvinnugreinina en þeir leggja gagnólíkt mat á stöðu mála. Formaður VM segir sjómenn hlunnfarna en framkvæmdastjóri Vísis segir samhug ríkjandi milli útgerða og sjómanna. Hluti skýringarinnar er að áhersla þeirra er ólík. Formanni VM er tíðrætt um uppsjávarveiðar og tilfærir þar verulegan mun á tekjum íslenskra og norskra sjómanna, svo hleypur á tugum prósenta. Helsta uppsjávartegundin sem íslensk skip veiða er loðna. Í ár og i fyrra var engin loðnuvertíð. Til að það verði vertíð næst þegar loðna gengur á miðin þarf skip til að sækja aflann. Í Noregi er löng saga af ríkisstyrjum til útgerða þegar á bjátar. Loðnuskipin íslensku geta ekki gert út á slíka styrki.

Guðmundur Helgi treystir sér ekki til að styðja tillögur valkyrjustjórnarinnar að tvöfalda veiðigjöldin með eftirfarandi rökum:

Ríkisstjórnin hefur nú kynnt drög að lagabreytingum. SFS hefur svarað þessum áformum fullum hálsi. Engin leið er fyrir stéttarfélög sjómanna að taka afstöðu til fullyrðinga þessara aðila nema gögnin séu birt.

Formaður stéttafélags vélstjóra á fiskiskipum segir ekki hægt að finna réttlætið án gagna. Ætti formaðurinn að vera gjörkunnugur málavöxtu hafandi staðið í þjarki við útgerðina um kaup og kjör sjómanna.

Valkyrjurnar, Kristrún, Þorgerður Katrín og Inga, ættu kannski að leita upplýsinga, og leggja þær á borðið, áður en lengra er haldið í réttlætisvegferðinni? Skjóti þær yfir markið og skattleggi atvinnugrein þannig að afkoman hrynur í nafni réttlætis er betur heima setið en af stað farið.

Arð þarf til að atvinnurekstur sé lífvænlegur. Engin dæmi eru um að skattlagning skapi ríkidæmi. Mörg dæmi eru aftur um hið gagnstæða, að skattar geri arðbæran rekstur óarðbæran. Þær valkyrjur ættu að hafa í huga að réttlæti er eitt en afkoma annað. Útgerðir, sjómenn og landverkafólk sem urðu af loðnuverðtíð tvö ár í röð voru ekki beitt ranglæti - heldur bresti í afkomu. Náttúran spyr hvorki um réttlæti né sanngirni. Í mannheimi, á hinn bóginn, getur réttlæti orðið sanngjörn fátækt.

 

  

„Öll gögn þurfa þá að liggja á borðinu“

Vók, trans og mannréttindi

Karlakór á engin mannréttindi. Íþróttafélag ekki heldur. Saumaklúbbur getur ekki öðlast mannréttindi. Hópar, félagasamtök og trúfélög geta ekki átt mannréttindi. Ekki frekar en fyrirtæki eða stjórnmálaflokkar. Mannréttindi eru frátekin fyrir einstaklinga. Vókið er á annarri skoðun. Transútgáfa vóksins er sérstaklega gjörn á að hópgera mannréttindi.

Í vókinu er iðulega talað um mannréttindi viðkvæmra hópa. Í raun er átt við að sérkenni fárra eigi að fá stöðu mannréttinda. En það stenst ekki. Hver og einn einstaklingur á sín mannréttindi, ekki aðskiljanlegir hópar sem einstaklingar kenna sig við eða teljast hluti af. Það er ekki til neitt sem heitir hlutafélag mannréttinda.

Hávaxnir eiga hvorki meiri né minni mannréttindi en lágvaxnir. Þeir sem eru í yfirþyngd búa við sömu mannréttindi og þvengmjóir. Sama gildir um hörundslit. Sérkenni sem fólk velur sér, hvort heldur húðflúr eða trúarsannfæring, gefur engin mannréttindi.

Þingmaður Samfylkingar, Eydís Ásbjörnsdóttir, skrifar skoðanagrein og heldur fram að þeir sem kenna sem við trans eigi á fá mannréttindi sem hópur. Það er sérmeðferð og heggur að rótum mannréttinda - með því að gera þau að hópréttindum.

Trans er þegar karlar gerast konur og omvent, konur karlar. Erfðaefnið breytist ekki, konur hafa XX-litninga og karlar XY. Það er val að breyta ásýnd sinni, þannig karl líti út eins og kona og öfugt. Enginn er knúinn til þess. Nýburi fæðist af öðru hvoru kyni, er sveinbarn eða meybarn. Maðurinn deilir þessum einkennum með öðrum spendýrum.

Transfólk segjast vera af röngu kyni við fæðingu. Með læknisfræðilegum úrræðum, skurðaðgerðum og lyfjum, er komist í ,,rétt" kyn. Kyn er hvort rétt né rangt, það er líffræðileg staðreynd. Líði einhverjum það illa í eigin skinni að viðkomandi taki sér einkenni af andstæðu kyni er það ekki vandamál samfélagsins heldur einstaklingsins.

Illu heilli er ekki látið nægja að fáeinir stundi kynjahopp. Nei, það þarf telja alþjóð trú um þann ómöguleika að sumir fæðist í röngu kyni. Lifandi fæddur nýburi kemur í heiminn með meðvitund. Sú meðvitund getur ekki, frekar en líkaminn, verið af röngu kyni. Það er ekki þannig að storkurinn skili barni í mannheima með millilendingu á alþjóðlegu meðvitundarmiðstöðinni og fái stundum afhenta ranga meðvitund. Svona sögur gerast í ævintýrum, ekki raunheimum.

Samfélag okkar umber sérvisku. Fólk má trúa hverju það vill, líka sögunni um storkinn sem fékk ranga meðvitund í barn Jóns og Gunnu. Fólk má kynbreyta ásýnd sinni, þykjast annað kyn en það fæddist í. En við ættum ekki að skilgreina mannréttindi upp á nýtt, láta lífsskoðunarfélag vúdú-fræða komast upp með að hópgera mannréttindi. Um leið og einstaklingurinn missir grunnréttindi sín til hópsins er úti um frelsið til sjálfstæðrar hugsunar.

Tilfallandi getur trútt um talað. Hann andmælti trans í leik- og grunnskólum og fékk á sig opinbera ákæru. Í anda vóksins, í þessu tilfelli transvóksins, er það múgurinn með ríkisvaldið sér til halds og trausts sem skal eiga síðasta orðið. Réttarhaldi er ítrekað frestað og tilfallandi haldið á skilorði. Fyrst átti aðalmeðferð að fara fram í febrúar, síðan í apríl og nú í maí. Engar skýringar, en stóri bróðir hefur auga á þér. Refsingin liggur í málsmeðferðinni.

DV býður upp á nafnlaust netníð

Þróunarsálfræðingurinn og álitsgjafinn Gad Saad er á leiðinni til Íslands í sumar, heldur fyrirlestur í Hörpu. Tilfallandi þekkir lítið til Saad, hefur þó séð fáeinr youtube-ræmur þar sem Saad segir álit á mönnum og málefnum í afalegum umvöndunartón.

Ferilsskrá Saad sýnir að Saad er vel húsum hæfur. Maðurinn hefur virðingarverða prinsippafstöðu til málfrelsis, eins og sjá má í nýlegri 4. mín. ræmu. DV segir frá væntanlegri Íslandsheimsókn Saad á óviðfelldinn hátt sem fjölmiðillinn ætti að skammast sín fyrir. Teknar eru nafnlausar svívirðingar um Saad og látið eins og það sé almannarómur.

Í fyrirsögn DV er tóninn sleginn: Umdeildur fyrirlesari á leið til Íslands - ,,Einn versti zíonistinn á netinu" DV má vitanlega hafa hvaða skoðun sem er á Saad, líkt og hver annar. En DV þykist flytja fréttir, hluti fyrirsagnarinnar er innan tilvitnunarmerkja. Það sem verra er þá hefur DV netníðingana nafnlausa. Í frétt DV segir:

Koma hans hefur ekki farið fram hjá Íslendingum. Meðal annars þeim sem hafa talað fyrir hagsmunum Palestínumanna.

„Ætla rétt að vona að þetta floppi. Gad Saad er einn versti zíonistinn á netinu,“ segir ein kona á samfélagsmiðlum í umræðum um viðburðinn.

„Þetta er síonisti og hálfviti, en auk þess rasisti gagnvart svörtu fólki, innflytjendum almennt og hatar konur,“ segir upphafsmaður umræðunnar.

Hvers vegna nafnleysið? ,,Ein kona" og ,,upphafsmaður umræðunnar" eru með nöfn. Það er auðvelt að vega úr launsátri undir nafnleynd, spyrjið bara ,,þýska stálið", Þórð Snæ Júlíusson.

,,Ein kona" og ,,upphafsmaður umræðunnar" bjóða aðeins upp á órökstuddar fullyrðingar og svívirðingar. Hvað gengur DV til með svona nafnlausum trakteringum? Fjölmiðlar bera meiri ábyrgð en aðrir í opinberri umræðu. DV bregst illilega hlutverki sínu sem fjölmiðill þegar nafnlausum orðasóðum er hleypt upp á dekk.

Eða er blaðamaður DV kannski að skálda upp umræður ,,á samfélagsmiðlum"? Er það skýringin?

Helgi Seljan og Rakel funduðu með byrlara Páls skipstjóra

Páli skipstjóra Steingrímssyni var byrlað heima hjá sér á Akureyri kvöldið 3. maí 2021. Um nóttina var honum ekki hugað líf, var settur á dauðavagninn svokallaða, en fékk endurnýjun lífdaga með raflosti. Daginn eftir var flogið með skipstjórann í sjúkravél og hann lagður inn á Landspítala í Fossvogi og lá þar meðvitundarlaus í öndunarvél 4. til 6. maí.

Þáverandi eiginkona skipstjórans játar byrlunina. Hún glímir við alvarleg andleg veikindi. Eiginkonan hefur einnig játað að afhenda Þóru Arnórsdóttur ritstjóra Kveiks á RÚV síma skipstjórans, af Samsung-gerð. Afhendingin fór fram 4. maí og skyldi eiginkonan koma daginn eftir á RÚV og fá síma skipstjórans tilbaka. Á RÚV var sími skipstjórans afritaður á Samsung-síma í eigu RÚV með númerið 680 2140.

Nýjar upplýsingar í byrlunar- og símamálinu birtust í gær. Í viðtali í Brotkasti sagði Páll skipstjóri frá fundi í húsakynnum RÚV á Efstaleiti þann 5. maí þegar hún sótti síma eiginmannsins. Þann fund sátu Þóra Arnórsdóttir, Arnar Þórisson pródúsent, Helgi Seljan fréttamaður og Rakel Þorbergsdóttir fréttastjóri. Allt starfsmenn RÚV.

Fundurinn 5. maí staðfestir skipulag og ásetning. RÚV er með í höndunum klónaðan síma skipstjórans. Ákveðið er að frumeintakinu skuli skilað á sjúkrabeð skipstjórans til að hann yrði grunlaus um þjófnað og afritun. Var ákvörðunin tekin á fundi byrlara með fjórum starfsmönnum RÚV þann 5. maí? Ef síma skipstjórans hefði verið fargað gat hann dregið þá ályktun að um þjófnað væri að ræða. Planið var að skipstjórinn væri grunlaus um að sími hans hefði verið afritaður.

Fljótlega eftir að Páll skipstjóri komst til meðvitundar þóttist hann sjá að eitthvað athugavert væri við símtækið. Smáforrit, öpp, sem höfðu verið á skjáborði síman voru horfin.  

Skipstjórinn er prýðilega tæknilæs en var, eðlilega, ekki með sjálfum sér fyrst eftir byrlun og meðvitundarleysi. Þegar heim kom náði hann áttum og sá hverskyns var. Ekkert hafði komið fram í fjölmiðlum þar sem vísað var í gögn úr símanum. Það var síminn sjálfur sem var grunsamlegur. Einnig hitt að reglulega var reynt að komast inn á samfélagsmiðla og jafnvel bankareikninga skipstjórans úr öðrum síma en hans eigin. Þann 14. maí kærði skipstjórinn til lögreglu að átt hafði verið við símann á meðan hann var meðvitundarlaus. Páll skipstjóri taldi að væri grunur sinn á rökum reistur myndi hann fá símtal eða heyra af efnisatriðum úr símanum sem hlytu að komast í umferð. Einhver tilgangur hlaut að vera að baki að átt hafði verið við símann.

Skipstjórinn fær ekki eitt símtal heldur tvö þann 20. maí 2021 með 11 mínútna millibili. Hér gat ekki verið um tilviljun að ræða, samráð var um símtölin. Hvorugt símtalanna var frá RÚV. Klukkan 14:56 hringir Þórður Snær Júlíusson ritstjóri Kjarnans. Rúmlega tíu mínútum síðar, 15:07, hringir Aðalsteinn Kjartansson blaðamaður á Stundinni.

Þórður Snær og Aðalsteinn áttu sama erindið við Pál skipstjóra. Báðir sögðust hafa gögn undir höndum sem þeir ætluðu að nota til að skrifa fréttir í sínar útgáfur, Kjarnann og Stundina. Hvorki Þórður Snær né Aðalsteinn hringdu í aðra en Pál skipstjóra til að fá viðbrögð við gögnunum. Símtölin til skipstjórans staðfestu að gögnin, sem voru til umræðu, komu úr afrituðum síma skipstjórans. Bæði samtölin voru stutt, skipstjórinn vildi ekkert tjá sig. Daginn eftir birtist sama fréttin í tveim útgáfum um skæruliðadeild Samherja.

Hvernig gátu Þórður Snær annars vegar og hins vegar Aðalsteinn komist yfir sömu fréttina? Jú, vitanlega, með því að fréttin var búin til á RÚV og send þaðan til birtingar í Stundinni og Kjarnanum. RÚV frumbirti enga skæruliðafrétt. Aftur kom RÚV í humátt á eftir fréttaflutningi Kjarnans og Stundarinnar, rak hljóðnemann upp í stjórnmálamenn og áhrifavalda og spurði: er þetta ekki voðalegt með skæruliðadeild Samherja? Reiðibylgja reis í samfélaginu vorið 2021 - eins og ætlast var til.

Norðlenska útgerðin rekur heila skæruliðadeild til að ófrægja blaðamenn og fjölmiðla var viðkvæðið. Vitanlega var engin skæruliðadeild, hún er tilbúningur blaðamanna. Gögnin í síma skipstjórans sýndu vinnufélaga tala sín á milli um hve ósvífnir fjölmiðlar voru í umfjöllun um Samherja. Eini ,,glæpur" skipstjórans var að hann fékk aðstoð við greinarskrif til að verja vinnuveitanda sinn árásum fjölmiðla. 

Eftir skæruliðafréttir Stundarinnar og Kjarnans ríkti Þórðargleði á Efstaleiti. Sex dögum eftir fyrstu fréttir Stundarinnar og Kjarnans birtist á RÚV fréttaskýring undir fyrirsögninni Skæruliðadeild Samherja er ekki þáttur á Netflix. Lokorðin eru eftirfarandi:

Samherji hefur ekki tjáð sig um starfsemi skæruliðadeildarinnar en Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra er búin að því og segir að fyrirtækið sé komið langt út fyrir mörk sem talin eru eðlileg í samfélaginu.
Hvaða afleiðingar það hefur að fara yfir þessi mörk er enn á huldu.

Enginn hefur spurt Katrínu Jakobs fyrrverandi forsætisráðherra hvort henni finnist aðild fréttamanna og fjölmiðla að byrlun og þjófnaði eðlileg. Þegar fréttamenn RÚV þýfguðu Katrínu vorið 2021 um skæruliðadeildina gátu þeir þess ekki að norðlenskur skipstjóri galt nærri með lífi sínu fréttaöflun RSK-miðla, RÚV, Stundarinnar og Kjarnans.

Á Glæpaleiti starfar á ný Helgi Seljan og helsti aðstoðarmaður Kristrúnar forsætisráðherra er Þórður Snær Júlíusson. Þetta er Ísland í dag.

 

 

 

Trump sigrar tollastríðið og drepur vókið á Íslandi

Tveir sérfræðingar í efnahagsmálum, hvorugur hallur undir Trump, formæla báðir tollastríðinu sem Bandaríkjaforseti efnir til - en segja jafnframt að Trump sé líklegur sigurvegari í efnahagsstríðinu. Þeir Wolfgang Munchau og Anatole Kaletsky voru í viðtali á Unherd.

Heimshagkerfið eins og við höfum þekkt það síðustu áratugi er liðið undir lok. Það er kennt við alþjóðahyggju. Munchau og Kaletsky tala um endalok ,,ofur-alþjóðahyggju" sem hafi tröllriðið heiminum síðustu áratugina. Menningarútgáfa alþjóðahyggjunnar kallast vók.

Tollarnir sem Trump skellti á með skömmum fyrirvara eru hærri en nokkurn óraði fyrir, kom jafnvel samstarfsmönnum forsetans í opna skjöldu. Hrun á hlutabréfamörkuðum sýnir að fæstir áttu von á þessum róttæku trakteringum húsbóndans í Hvíta húsinu.

Kaletsky óttast alþjóðalega efnahagskreppu i kjölfarið. Munchau og Kaletsky segja báðir að verstu hugsanlegu viðbrögð ESB-Evrópu og Kína séu hefndartollar gegn Bandaríkjunum. Það mun gera illt verra, dýpka fyrirsjáanlega efnahagskreppu.

Félagarnir segja fríverslunarbandalag ríkja s.s. Kanada, Bretland, ESB-Evrópa, Ástralía og Nýja Sjáland rétta svarið við bandarískum tollmúrum. Trump myndi einangrast, sæti uppi með Svarta-Pétur og efnahagskerfi á fallandi fæti. Hvorugur telur vestrænan samblástur gegn Bandaríkjunum líklegan. Bandalag Kína og ESB-Evrópu gegn Trump sé enn langsóttara.

Í lok viðtalsins á Unherd segja báðir, Munchau og Kaletsky, að Bandaríkin séu líklegasti sigurvegari tollastríðsins. Tekur kannski ár eða svo og jafnvel efnahagskreppu en hann kemur samt Trump-sigurinn, telja félagarnir. 

Á Íslandi fékk Trump lítilfjörlegan sigur, tók ekki nema tvo daga. Tveir þekktir vinstrimenn, Hallgrímur Helgason rithöfundur og Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar tókust á um vók. Sólveig Anna sagði vók hatrammt kúgunartæki er svipti menn málfrelsinu. Óðara kenndi Hallgrímur Sólveigu Önnu við trumpisma og sakaði hana i framhaldi um mannhatur. Í orðabók vinstrimanna er trumpismi og mannhatur samheiti. Fleiri vinstrimenn tóku til máls og fór vókið fremur halloka.

Deilur íslenskra vinstrimanna með svigurmælum um trumpisma eru til marks um að tímabili sé lokið í vinstripólitík. Í útrásinni fundu vinstrimenn sér sykurpabba úr röðum auðmanna, eftir bankahrun varð vókið þeirra alfa og ómega. Hvert hugur íslenskra vinstrimanna stefnir eftir sviðna jörð vóksins ræðst af vitundartísku í útlandinu. Frónskir vinstrimenn eru næmir á erlend pólitísk og menningarleg veðrabrigði. Sést á því að þeir vilja nú ólmir þvo af sér vókið sem þeim var svo kært, síðast í gær.

Trumpismi og vók eru bandarísk fyrirbrigði, meira tilfinningaástand en hugmyndafræði. Tollafárið í dag minnir á menningarsjokkið þegar sveitalögga í Minnesota drap þeldökkan Bandaríkjamann að nafni George Floyd fyrir fimm árum. Í báðum tilvikum logar heimsbyggðin á samfélagsmiðlum, Margvíslegur nýsannleikur er uppgötvaður á örskoti, eiginlega til að vera gleymdur nokkrum dögum síðar. 

Trumpismi og vók eru afleiðing byltingar sem verður með nettengdum heimi og birtist hvað skýrast í samfélagsmiðlum sem eru varla tvítugir að aldri. Samskiptabyltingar draga dilk á eftir sér. Án Gutenberg hefði aldrei orðið neinn Marteinn Lúter.

Vill semja við „alla“ en engin pása í sjónmáli

Tollar, trans og loftslagsvá sem viðtekin sannindi

Aðalhagfræðingur Íslandsbanka, Jón Bjarki Bentsson, segir í viðtengdri frétt að ágæti Trump-tolla séu ,,al­gjör jaðarskoðun" í hagfræði. Ekki er ástæða til að andmæla Jóni Bjarka. Er ég einn um að dásama tollmúra Trump? spyr dálkahöfundur Telegraph. Trump-tollar eru staðreynd sem þarf að setja í samhengi.

Áður en það verður gert er ástæða til að vekja athygli á tvennu, sem ekki koma tollum við, en segja nokkra sögu um jaðarskoðanir sem verða meginstraumsannindi.

Fyrir árið 1990 var algjör jaðarskoðun að heimsbyggðin stæði frammi fyrir loftslagsvá vegna manngerðar hlýnunar andrúmsloftsins.

Fyrir aldamótaárið 2000 var algjör jaðarskoðun að karlar gætu verið konur.

Skilja lesendur hvað átt er við? Jú, í stuttu máli, að jaðarskoðanir í gær eiga til að verða viðtekin sannindi á morgun. Í mannlífinu getur sérviska sem fær lýðhylli orðið viðtekin sannindi þvert á hlutlægan veruleika. Sannfæringarkraftur múgsins á samfélagsmiðlum er verulegur eins og dæmin sanna. Trúi nógu margir fær jaðarskoðun sannindastimpil. Sé hægt að telja fólki trú um loftslagsvá, sem stangast á við eðlisfræði, og karlkonur, sem samrýmast ekki líffræði, er ekki tiltökumál að búa til ný hagfræðisannindi.

Yfirlýsing Bandaríkjaforseta, sem fylgdi tilkynningu um tollahækkanir, segir að þjóðarvá (takið eftir: ekki loftslagsvá, það er grýla gærdagsins) blasi við verði ekkert að gert. Tilgangurinn sé að styrkja Bandaríkin sem efnahagsveldi á alþjóðavísu og verja hagsmuni bandarískra launþega, segir í fyrstu efnisgrein. Enduriðnvæðing Bandaríkjanna kallar á tollahækkanir til að verja föðurlandið fyrir innflutningi frá ríkjum sem tolla bandarískar vörur. Tollarnir jafni ósjálfbæran viðskiptahalla Bandaríkjanna við útlönd.

Á dögum upplýstra einvalda í Evrópu var tollvernd kennd við merkantílisma, kaupauðgisstefnu á okkar ylhýra. Síðast var víðtæk tollinnheimta reynd á vesturlöndum í kreppunni miklu á fjórða áratug síðustu aldar. Í sögulegu samhengi ruddu tollmúrar austurrískum liðþjálfa braut til valda í Þýskalandi. Vegferðin endaði illa.

Í hagfræðinni eru frjáls viðskipti talin auka ábata allra á meðan kaupauðgisstefna, flytja meira út en inn, er ávísun á tollastríð og allsherjartap, ef ekki samfélagsupplausn. Hagfræðin er, ólíkt eðlisfræði og líffræði, samfélagsgrein og er sem slík með pólitíska slagsíðu. Innbyggt í hagfræðina er homo economicus, hagræni maðurinn sem sjálfselskur leitast við að hámarka eigin hag.

Til að virkja sjálfselskuna í þágu almannaheilla bjó hagfræðin til snyrtilega hugmynd, að með verkskiptum milli einstaklinga, samfélaga og þjóða batnaði hagur allra. Alþjóðahyggja síðustu áratuga, grunnurinn var lagður eftir seinna stríð, byggir á þessari hugsun. Bandaríkin urðu heimamarkaður alþjóðahagkerfisins en á móti var eina alþjóðamyntin bandarískur dollar. Bandaríkin létu sér vel líka að frjáls viðskipti leiddu til verksmiðjulokana og nánast afiðnvæðingar.

Bandaríkin sem heild uxu og döfnuðu í alþjóðhyggjunni með frjálsa verslun í öndvegi. Um síðustu aldamót fór aftur að bera á verulegu ójafnvægi í auðlegð þjóðarinnar. Verkamenn og lægri millistétt sátu uppi með verri lífskjör en sérfræðingar og efsta lag millistéttarinnar bættu hag sinn. Þeir ofurríku léku við hvurn sinn fingur - gera það yfirleitt í borgaralegu hagkerfi.

Trump fékk fyrst kjör 2016 til að leiðrétta frjálsa heimsverslun og alþjóðahyggju, setja bandaríska almannahagsmuni í forgang. Aftur fékk hann kjör 2024 á sömu forsendum. Núna leggur Trump til atlögu. Upplýsandi 25. mín. myndband útskýrir tollastefnu Trump, bæði í sögulegu alþjóðlegu samhengi og sérbandarísku.

Myndbandið segir ekki hvort uppstokkun Trump á alþjóðahagkerfinu muni heppnast. Enginn veit afleiðingarnar af tollastríðinu sem Trump efnir til. Óvissutími er framundan. Ekki aðeins í heimsviðskiptum heldur alþjóðamálum í heild sinni. Tilfallandi leyfir sér þann spádóm að tollastefna Trump verði innan fárra mánaða ekki talin ,,algjör jaðarskoðun." Valdi fylgir sannfæringarkraftur, bandaríska forsetavaldið vegur þungt. Að því sögðu er hvergi nærri gefið að viðtekin verði Trump-sannindi í hagfræðibókum. Trump-tollar gætu verið samningatækni fremur en viðleitni að blása lífi í merkantílisma. Bandaríkjastjórn býður upp á samtal um gagnkvæmni í tollamálum, en mun ekki hverfa til fyrra fyrirkomulags. Breytingar verða, opin spurning hve róttækar.  

Bjartsýn spá er að í tíma munu helstu hagaðilar, stærstu efnahagsveldin s.s. Bandaríkin, Kína og ESB, ná samkomulagi um hóflega tolla er kæfa hvorki skynsamlega verkskipti né friðsamleg viðskiptasambönd á alþjóðavísu. Efnahagssamdráttur, að ekki sé sagt kreppa, gæti þó orðið hlutskipti margra hagkerfa, það bandaríska ekki undanskilið. Spennið beltin og haldið ykkur fast. 

Hin „dæmalausa“ formúla Trumps útskýrð

Jafnrétti og innivinna hugrænna háskólakvenna

Dómsmálaráðherra fer nú með jafnréttismál. Ráðherra lét mynda sig með jafnréttisdeildinni, sex konur í þægilegri innivinnu. Ljósmyndin segir meira en þúsund orð um jafnréttisbaráttu íslenskra kvenna á þessari öld, að háskólakonur fái vinnu við hæfi.

Til að réttlæta yfirtölu kvenna í þægilegri innivinnu er búin til innihaldslaus orðræða sem fleytir skattfé í kvennaföndur. Í framkvæmdaáætlun í kynjajafnréttismálum fyrir árin 2025–2028, er eftirfarandi aðgerð boðuð:

Unnið verði að því að fanga kynjamynstur hugrænnar vinnu á Íslandi. Unnin verði eigindleg rannsókn á hugrænni vinnu með viðtalsviðbót við megindlega tímarannsókn Hagstofu Íslands og forsætisráðuneytis. Í eigindlegu rannsókninni verði rýnt betur í niðurstöður megindlegu rannsóknarinnar sem endurspegla hugræna vinnu og ósýnilega verðmætasköpun hennar. Markmið aðgerðarinnar verði að fanga umfang hugrænnar vinnu kynjanna á Íslandi. (feitletr. pv)

Á mannamáli segir þarna að ein rannsókn skuli gerð á annarri rannsókn til að ,,endurspegla" eitthvað sem er ósýnilegt. Markmiðið er að ,,fanga umfang" ósýnileika sem skapar verðmæti. Ósýnileiki hefur ekkert umfang.

Tillagan er heilaspuni skrifaður í stjórnarráðsstíl til að fá virðulegan blæ. Verið er að búa til vinnu um ekki neitt, að ný rannsókn rannsaki eldri rannsókn um eitthvað sem er ósýnilegt enda huglægt.

,,Hugræn vinna" er uppskrúfað orð um hugsun. Meðvitundin, þar sem hugsunin fer fram, verður ekki smættuð niður í starfshugsun, einkalífshugsun, félagshugsun, tómstundahugsun eða hverja aðra hugsun sem vera skal. Þeir sem efast ættu að prófa að skrá hugsanir sínar yfir einn dag. Þeir sem segjast geta flokkað allar hugsanir sínar yfir daginn annað tveggja segja ósatt eða eru frámunalega einfaldar sálir. 

Meðvitundin er altæk. Á sama tíma og tilfallandi skrifar þennan texta getur hann velt fyrir sér Úkraínustríðinu, hvort veðrið verði gott í sumar, hvenær valkyrjustjórnin líðast í sundur og gert sér ótal aðrar hugsanir um stórt og smátt. Allt á meðan hann ritar um fávísishjal hugrænna háskólakvenna.

Snorri Másson þingmaður Miðflokks tók jafnréttisráðherra til bæna fyrir framkvæmdaáætlun kynjajafnréttis og spyrti hana við fórnarlambafræði, sem kenna sig við kyn en geta þó hvorki sagt hvað kyn er né hvað kynin eru mörg. 

Okkur er ætlað að trúa að konur eigi bágt en samt stjórna þær samfélaginu. Við þurfum fleiri Snorra en færri ,,hugrænar" konur með háskólapróf.

Sigríður Dögg sendir Flóka í Spursmál

Formaður Blaðamannafélags Íslands, Sigríður Dögg Auðunsdóttir, treysti sér ekki að mæta í Spursmál til að ræða byrlunar- og símamálið. Í staðinn sendir Sigríður Dögg lögmanninn Flóka Ásgeirsson.

Í haust mætti Flóki með þeim Þóru Arnórsdóttur og Aðalsteini Kjartanssyni í pallborð á Vísi til að ræða byrlunar- og símamálið.

Staða blaðamanna almennt, fyrrum sakborninga í byrlunar- og símamálinu sérstaklega, er með þeim hætti að blaðamenn senda lögmann á opinberan vettvang að tala sínu máli. Vörn blaðamanna er ekki fagleg og byggð á siðareglum stéttarinnar heldur lagatæknileg. Blaðamenn sem fela sig á bakvið lögmann til að ræða fagleg álitamál eru málefnalega gjaldþrota.

Í Spursmálum í gær viðurkenndi Flóki (viðtalið hefst 1:03:56) að stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd alþingis hafi fulla heimild til að setja á stofn rannsóknanefnd til að komast til botns í byrlunar- og símastuldsmálinu.

Stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd alþingis er með byrlunar- og símamálið til meðferðar að ósk Páls skipstjóra Steingrímssonar sem blaðamenn þriggja miðla, RÚV, Stundarinnar og Kjarnans gerðu að skotmarki. Skipstjóranum var byrlað, síma hans stolið og færður Þóru Arnórsdóttur á RÚV. Síminn var afritaður á Efstaleiti en RÚV birti enga frétt. Stundin og Kjarninn sáu um að birta fréttir með vísun í gögn úr síma skipstjórans. Þáverandi ritstjóri Kjarnans, Þórður Snær Júlíusson, núverandi framkvæmdastjóri þingflokks Samfylkingar, viðurkenndi að lögbrot hefðu verið framin í aðdraganda fréttaöflunar.

Æ fleiri átta sig á að meðan byrlunar- og símamálið er óupplýst er íslensk blaðamannastétt á skilorði. Blaðamennska hér á landi er í felum, fjarvera formanns Blaðamannafélagsins frá Spursmálum staðfestir þrotastöðuna. Trúverðugleiki stéttarinnar verður ekki endurreistur fyrr en stærsta hneyksli íslenskrar fjölmiðlunar er upplýst. 

#72. - Trump og Kristrún setja allt í uppnám

ESB-aðild Íslands úr sögunni eftir Trump-tolla

Ef Ísland væri í Evrópusambandinu yrðu bandarískir tollar á íslenskar vörur 20 prósent. Það sem verra er færi ESB með samningsumboð Íslands gagnvart Bandaríkjunum. Ísland nýtur lágmarkstolla, tíu prósent, og semur beint við Bandaríkin. Þar skilur á milli feigs og ófeigs.

Yfirlýsing Trump um breytta tolla er stórpólitísk. Þjóðhyggja framar alþjóðahyggju er rauði þráðurinn. Í fyrirsögn yfirlýsingarinnar er talað um fullveldi og þjóðaröryggi. Til skamms tíma voru Bandaríkin merkisberar alþjóðahyggju. Ekki lengur, fullveldi og þjóðhyggja eru í forgrunni. Hornsteinn alþjóðahyggjunnar var frjáls viðskipti. Nánast á einni nóttu er hornsteinninn malaður mélinu smærra.

Afleiðingarnar fyrir alþjóðasamfélagið eru ófyrirséðar. Hitt er deginum ljósara að alþjóðahyggja síðustu áratuga er liðin undir lok. Þar sem áður voru bandalög og alþjóðasamningar koma núna stórveldahagsmunir. Í þeim veruleika er ESB hvorki né. 

Burtséð frá pólitíkinni er Trump-tollmúrinn stórmerkileg hagfræðitilraun. Tollarnir eiga að skila 728 milljörðum dollara í tekjur, skapa 2,8 milljónir starfa og auka rauntekjur bandarískra heimila um 5,7%. Gengur það eftir? Enginn veit. Stefnumótunin, að Bandaríkin séu ekki lengur heimamarkaður alþjóðahagkerfisins, mun aftur setja öll ríki, sem selja til Bandaríkjanna, í aðra og veikari stöðu en áður.

Daði Már fjármálaráðherra og ESB-sinni er fremur hjárænulegur í viðtengdri frétt. Þar segir:

Daði seg­ir of snemmt að segja til um hvort það komi til með að hafa áhrif á hugs­an­leg­ar aðild­ar­viðræður Íslands við ESB, að lönd inn­an sam­bands­ins hafi fengið á sig 20% tolla, seg­ir Daði of snemmt að segja til um það.

Daði Már gerði vel í að líta á landakort. Ísland er á milli Bandaríkjanna og ESB-Evrópu. Burtséð frá tollum og viðskiptum er Ísland miðjan á svæði, sem Bandaríkin miða þjóðaröryggi sitt við, og kallast GIUK-hliðið, Grænland-Ísland-Bretland.

Kjarni málsins er að ESB-aðild myndi færa okkur efnahagslega örbirgð annars vegar og hins vegar yrðum við bitbein stórveldahagsmuna, Bandaríkjanna og ESB-Evrópu.

Við núverandi aðstæður í alþjóðamálum jaðrar við landráð að tala fyrir ESB-aðild Íslands. 

Höfðu ekki ímyndunarafl í svona mikinn mun

10% Trump-tollur og 100% Kristrúnarskattur

Trump leggur tolla á innflutning til Bandaríkjanna, segir það réttlætismál. Vörur frá Íslandi munu bera 10 prósent toll. Þorgerður Katrín utanríkis harmar Trump-tollinn, segir hann vinna gegn ,,fyrirsjáanleika" og bitni á íslenskum ,,fyrirtækjum og fjölskyldum."

Tollar eru skattheimta. Veiðigjöld eru einnig skattheimta.

Kristrún forsætis og Þorgerður Katrín utanríkis beita sér fyrir tvöföldun á veiðigjöldum, eða 100 prósent hækkun.

Nú þurfa þær stöllur Þorgerður Katrín og Kristrún að útskýra hvernig Trump-tollar upp á tíu prósent komi illa við fyrirtæki og fjölskyldur á Íslandi en 100 prósent hækkun á veiðigjöldum bitni ekki á einum eða neinum. Í leiðinni þarf að greina hvernig Trump-tollur valdi ófyrirsjáanleika en tífalt hærri Kristrúnarskattur sé til marks um fyrirsjáanleika.

Þorgerður um nýjustu vendingar: „Honum var alvara“