Tilfallandi athugasemdir

Framhaldsskólakennarar eru með hærri laun en leik- og grunnskólakennarar. Líkleg niðurstaða launadeilu kennara við ríki og sveitarfélög eru að laun framhaldsskólakennara lækki hlutfallslega miðað við kennara á yngri skólastigum.

Ásteytingarsteinn í yfirstandandi kjaraviðræðum er yfirlýsing ríkisins frá árinu 2016 til framhaldsskólakennara um að jafnvirða laun þeirra og sérfræðinga á almennum vinnumarkaði. Á þeim tíma sömdu framhaldsskólakennarar beint við ríkið. Leik- og grunnskólar eru reknir af sveitarfélögum án aðkomu ríkisins.

Fyrir fimm árum var gerð sú lagabreyting að eitt kennaraleyfi var gefið út fyrir öll skólastig. Áður höfðu framhaldsskólakennarar sérstakt leyfi, sem fól t.d. í sér að grunnskólakennari gat ekki sótt um stöðu í framhaldsskóla. Breytingin bjó í haginn fyrir það sem síðar kom.

Framhaldsskólakennarar gerðu þau mistök í yfirstandandi kjaradeilu að hafa samflot með leik- og grunnskólakennurum. Viðsemjendur eru ekki þeir sömu. Ríkið rekur framhaldsskólana en sveitarfélögin lægri skólastig. Til skamms tíma var fremur um það rætt á vettvangi framhaldsskólakennara að segja sig úr Kennarasambandi Íslands, sem er regnhlíf kjarafélaga nokkurra kennarahópa, fremur en að lúta forræði sambandsins.

Í frétt á Vísi segir Magnús Þór Jónsson formaður Kennarasambandsins að kennarar eigi ,,hljómgrunn meðal fólks." Ef svo væri lægi fyrir undirritaður samningur um að kennarar fái milljón á mánuði. Líkt og framhaldsskólakennarar hafa nú þegar.

	„Nú gilda reykfylltu bakherbergin“
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Snorri Másson þingmaður Miðflokks og Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur og fyrrum þingmaður Samfylkingar skiptast á skoðunum. Snorri reið á vaðið, Guðmundur Andri brást við. Öðrum þræði eru skoðanaskiptin um Trump og Evrópusambandið. Hinum þræðinum álitamál er lúta að málfrelsi og ritskoðun.

Snorri vekur athygli á að valdastofnanir, t.d. Evrópusambandið, sýna ríka tilhneigingu til ritskoðunar og banna óæskilegar skoðanir. Snorri er ekki einn um að þakka kjöri Trump að heldur sé hærra til lofts og víðari til veggja í málfrelsinu. Guðmundur Andri spyr á móti hvort ekki eigi að vernda minnihlutahópa og tekur vara á að ,,tuddaréttinum" sem er samlíking af skólalóðinni og vísar til að sumir tuddast á öðrum. Rithöfundurinn varpar fram eftirfarandi spurningu:

Er rétturinn til að lifa í samræmi við eigin sjálfsmynd æðri réttinum til að að gera athugasemdir sem kynnu að særa annað fólk?

Augljóst er, og Guðmundur Andri hlýtur að viðurkenna það, að hver og einn má hafa hvaða sjálfsmynd sem vera skal. Kallast hugsanafrelsi. Það felur í sér að sérhver má í huga sér vera hvað sem er; Jón, Guðrún, brunabíll eða bókahilla.

Börn eru með ævintýrum hvött til að gefa sig á vald ímyndunarheims. Það örvar þroska, sjálfsskilning og læsi á mannlífið. Er börn fullorðnast gera þau greinarmun á ímyndun og veruleika. Sum þó ekki, halda í bernsku sinni að mannlífið lúti lögmálum hugarflugs fremur en áþreifanleika. Fólk í þessari stöðu hefur sinn rétt, að skilgreina sig sjálft eftir behag. Illu heilli hefur sama fólkið ríka hneigð til að ganga á rétt annarra, sem aðskilja ímyndun frá hlutveruleika.

Gamanið tekur að kárna þegar krafist er að ímyndun eins verði veruleiki annars. Fullorðinn karlmaður hefur fullt leyfi að vera kona í huga sér en hann hefur enga heimild að krefjast þess að samferðarmenn hætti að sjá greinarmun á körlum og konum.

Guðmundur Andri gefur til kynna, en segir ekki beint, að rök standi til að yfirvöld grípi í taumana þegar einhverjir finna til særinda í umræðunni. Hann tekur aftur tuddalíkinguna af skólalóðinni og færir hana yfir á almenna umræðu fullorðinna. Rithöfundurinn setur mál sitt fram með spurningu:

Hvenær eigum við að grípa inn í þegar við verðum vitni að tuddaskap og yfirgangi?

Með ,,við" er átt við yfirvöld. Stutta svarið er að yfirvöld eiga almennt ekki að skipta sér af orðræðu frjálsra borgara. Viti bornir menn eru fullfærir um það sjálfir. Ómakleg orð og þau sem eru út í hött falla dauð af sjálfu sér.

Þeir sem fara halloka í umræðunni kenna andstæðingum iðulega um yfirgang og frekju þegar skipst er á orðum. Yfirvöld, lögregla og ákæruvald, eiga engin ráð að meta málefnalega hvað sé ,,tuddaskapur og yfirgangur" í skoðanaskiptum. Annað heiti á slíkum ásökunum er móðgunargirni. Málfrelsi má ekki takmarka þótt einhver fari í fýlu, móðgist. Á skólalóðinni eru leikir ekki bannaðir þótt einhver fari fram af þjösnaskap. Leikir barna og umræða fullorðinna þjóna stærra hlutverki en svo að einleikur fárra skipti sköpum. Án leikja og umræðu yrði tilveran valdboðin grámygla.

Í lok greinar sinnar biðst Guðmundur Andri undan því að vera kallaður ,,samfylkingarmaður" en Snorri viðhafði kennimarkið. Guðmundur Andri kveðst líta á sjálfan sig sem rithöfund. Trúlega er rithöfundurinn og fyrrum þingmaður Samfylkingar ekki þeirrar skoðunar að ákæruvaldið eigi að hlutast til séu menn auðkenndir á annan hátt en þeim sjálfum hugnast. Jafnvel þótt þeir móðgist.

Á Ramstein-fundi í Þýskalandi í fyrradag hitti Selenskí forseti Úkraínu vestræna bakhjarla sína. Ramstein-fundir eru reglulega haldnir um framgang stríðsins, eru orðnir 25 frá upphafi innrásar Rússa í febrúar fyrir þrem árum. Selenskí óskaði eftir beinni aðild Nató-ríkja að átökunum.

Fundurinn í fyrradag er merkilegur fyrir þær sakir að hann er sá síðast fyrir embættistöku Trump forseta eftir tíu daga. Samkvæmt heimasíðu Selenskí eru Bretar jákvæðir að senda hermenn til Úkraínu. Vitað er að fjöldi Nató-hermanna starfa sem sérfræðingar í hátæknivopnum á vígvellinum og all nokkrir hafa fallið. Selenskí vill fá fótgönguliða frá Nató-ríkjum til að berjast í skotgröfum Úkraínu. Við það yrði formlegt stríð milli Nató og Rússlands.

Nánast óhugsandi er að Nató-ríkin sendi fótgönguliða til að berjast í austri. Ósk forseta Úkraínu hermenn frá bakhjörlum sínum lýsir örvæntingu en ekki raunsæi.

Úkraínuher stendur höllum fæti á allri víglínunni. Liðhlaup eru algeng og baráttuþrekið fer þverrandi. Á Ramstein-fundinum var rædd áætlun um stuðning við Úkraínu næstu tvö árin, til 2027. Þýskur varnarmálasérfræðingur segir slíka áætlun tilgangslausa sjái Bandaríkin sig um hönd, krefjist friðar.

Fyrrum ofursti í Bandaríkjaher, Daniel L. Davis, heldur úti youtube-rás um Úkraínustríðið. Hann fékk til sín fyrrum sendiherra, Chas Freedman, til að ræða stöðu mála. Þeir segja að stjórnin í Kænugarði sé búin að vera. Engar líkur séu á hagfelldri niðurstöðu fyrir Selenskí og félaga - og vestræna bakhjarla. Spurningin sé aðeins hve slæm útkoman verður.

Davis og Freedman draga upp dökka mynd af ástandinu, kannski er þar eitthvað ofmælt. Diplómatískt orðalag er að segja alla kosti Úkraínu slæma. Vafi leiki á um framtíð úkraínska þjóðríkisins.

Félagarnir, líkt og þorri stjórnarmálaskýrenda, telja Trump forseta ráða miklu, ef ekki öllu, um framvindu mála í austurvegi. Í kosningabaráttunni sagðist Trump ljúka stríðinu innan 24 stunda eftir embættistöku. Nú er talað um páska eða jafnvel næsta hálfa árið.

Haldi Trump og Pútín Rússlandsforseti fund, fljótlega eftir embættistöku Bandaríkjaforseta, er orðspor beggja í húfi. Pútín kemst ekki upp með, gagnvart rússnesku þjóðinni, að gefa frá sér landvinninga sem hafa kostað ómældar blóðfórnir. Trump þarf að skila friði sem felur í sér að Úkraína verði áfram sjálfstætt þjóðríki. Einn fundur slær ekki botninn í Úkraínustríðið. Aftur er líklegt að fyrirsjáanleg eftirgjöf Trump á úkraínsku landi í þágu friðar hafi áhrif á stöðuna á vígvellinum. Ekki Úkraínu í hag.

	Pútín tilbúinn í viðræður við Trump
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Grænland fer undir áhrifasvæði Bandaríkjanna með góðu eða illu. Ekki vegna Trump sérstaklega heldur langtímaþróunar bandarískra öryggishagsmuna. Grænland verður áhrifasvæði Bandaríkjanna með sambærilegum formerkjum og Ísland með varnarsamningnum 1951.

Tilfallandi gerði fyrir fimm árum stuttlega grein fyrir fyrir bandarískri þróun í varnar- og öryggismálum undir fyrirsögninni Ísland er nærsvæði Bandaríkjanna. Atburðir síðan staðfesta þá þróun.  

Grænlendingar mun fyrirsjáanlega taka til sín aukið, eða fullt, fullveldi frá Danmörku og gera varnarsamning við Bandaríkin. Grænlendingar vita sínu viti í utanríkismálum; þeir fyrsta þjóðin sem gekk úr Evrópusambandinu, gerðu það á síðustu öld, og lengi sú eina - allt fram að Brexit 2016.

Í bloggi í síðasta mánuði er ræddur Grænlandsáhugi Bandaríkjanna upp á síðkastið:

Bandaríkin, burtséð frá Trump, líta ekki lengur á meginland Evrópu sem sitt kjarnasvæði, líkt og þau gerðu eftir seinna stríð. Öryggishagsmunir Bandaríkjanna í austurátt liggja á Norður-Atlantshafi. Á dögum kalda stríðsins var talað um GIUK-hliðið, kennt við Grænland, Ísland og Bretlandseyjar. GIUk verður borgarhlið Bandaríkjanna gagnvart ESB-Evrópu. Dálkahöfundur Telegraph í Bretlandi spyr í hálfkæringi hvort ekki sé einfaldast að eyríkið verði 51sta fylki Bandaríkjanna. Bretar sjá tilvistarvanda nágranna sinna á meginlandinu.

Ógæfa Íslands er eini flokkurinn hér á landi með ESB-aðild á dagskrá er Viðreisn. Einmitt sá flokkur fer með utanríkisráðuneytið. Formaður flokksins og utanríkisráðherra, Þorgerður Katrín, heimsótti Kænugarð um helgin eins og smurður Brussel-agent. Bandaríkin ætla að þvo hendur sínar af Úkraínustríðinu. Í Washington frá og með embættistöku Trump er litið á stríðið sem evrópskt vandamál.

Um sinn munu Bandaríkin starfrækja Nató en ekki til landvinninga í austri. ESB-Evrópa stendur frammi fyrir áskorunum sem óvíst er að álfan ráði við. Bandaríkin eru ekki þannig í sveit sett að sitja uppi með öflugan óvin í túnfætinum; ESB-Evrópa gerir það svo sannarlega.

Einkaflipp Þorgerðar Katrínar í Kænugarði um helgina er smámál hjá þeirri stefnu Viðreisnar að Ísland verði ESB-ríki. Bandaríkin, með Trump eða án, líta það ekki vinsamlegum augum að greiða Evrópusambandinu leið til áhrifa á Norður-Atlantshafi. Það er algjörlega andstætt íslenskum hagsmunum í bráð og lengd að gefa ESB færi á Íslandi. Versta sem smáþjóð gerir sjálfri sér er að verða bitbein stórveldahagsmuna.

Evrópusambandið á fyrir höndum langa og stranga aðlögun að máttugu Rússlandi. Ísland innan ESB gæti orðið skiptimynt í þeim hráskinnaleik. Líkt og næstum gerðist laust eftir miðja 19. öld er Danir glímdu við Prússa og ígrunduðu að gefa Ísland í skiptum fyrir land þeim kærara.

Óvitarnir í Viðreisn valda okkur skaða með utanríkispólitík sem ekki er í neinu samræmi við þróun alþjóðastjórnmála og allra síst við gerbreytta stöðu á Norður-Atlantshafi.

	Skoða verði ummæli Trumps af alvöru
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt