Tilfallandi athugasemdir

Sigríður Á. Andersen þingmaður Miðflokksins þýfgaði Kristrúnu forsætis afsögn Ásthildar Lóu barnamálaráðherra. Fátt var um svör. Vörn Kristrúnar er að Ásthildur Lóa hafi sagt af sér ótilneydd. Að auki segist forsætisráðherra móðgaður að Sigríður skyldi voga sér að spyrja.

Margt er á huldu um aðdraganda afsagnar barnamálaráðherra. Meint tilefni afsagnarinnar, 35 ára gamalt ástarmál, virðist samtímis reka á fjörur forsætisráðuneytisins og fréttastofu RÚV. Kristrún og starfslið hennar í ráðuneytinu láku til Ásthildar Lóu nafni uppljóstrarans, Ólafar Björnsdóttur. Óljóst er hvenær og hvaðan RÚV fékk upplýsingarnar um ástarmálið. Hitt liggur fyrir að sótt var að Ásthildi Lóu með tangarsókn forsætisráðuneytis og RÚV.

Kristrún var meðvituð að lekinn úr ráðuneytinu var stórhættulegur. Skrifstofa hennar sendi út ,,leiðréttingu" á fréttum af lekanum þann 20. mars, sama dag og afsögnin var tilkynnt. Þar er látið líta svo út að afar takmörkuð samskipti hafi átt sér stað. Ein setning í yfirlýsingu forsætisráðuneytisins getur ekki verið annað en ósönn: ,,Önnur samskipti áttu sér ekki stað um málið." Ekki er nokkur einasti vafi er á verulegum samskiptum ráðgjafa Kristrúnar við RÚV um leið og spurðist að ríkisfjölmiðillinn væri með puttana í málinu. Það var nokkrum dögum fyrir afsögn barnamálaráðherra. 

Í heila viku, 13. mars til 20. mars, vissi forsætisráðuneytið um málavöxtu. Símar ráðgjafa Kristrúnar hafa verið rauðglóandi til að skipuleggja framvindu málsins með það í huga að verja pólitíska stöðu forsætisráðherra.

Náinn samgangur er á milli starfsfólks Kristrúnar og fréttastofu RÚV. Þórður Snær Júlíusson framkvæmdastjóri þingflokks Samfylkingar og Helgi Seljan, sem aftur er kominn á RÚV, eru trúnaðarvinir. Trúnaðurinn er hertur í eldri siðleysisfrétta, Namibíumálinu og byrlunar- og símamálinu.

Ásthildur Lóa vissi, áður en hún sagði af sér, að RÚV væri með fréttina í bígerð. Líklega vissi hún ekki að erlendir fjölmiðlar höfðu fengið ábendingar um hvað væri í uppsiglingu. RÚV var í mun að ganga þannig frá mannorði Ásthildar Lóu að hún ætti ekki uppreist æru. RÚV-lygin um að barnsfaðir ráðherra hafi verið ósjálfráða, 15 ára, var ekki tilviljun. Hverjir eru líklegir til að undirstinga erlenda fjölmiðla um að í aðsigi sé hneyksli á æðstu stöðum á Íslandi?

Það má gefa sér, þrátt fyrir andmæli Kristrúnar, að Ásthildur Lóa hafi verið knúin til afsagnar. Kristrún, Þorgerður Katrín og Inga Sæland funduðu með Ásthildi Lóu í rúmlega þrjár klukkustundir frá klukkan tvö þann 20. mars. Niðurstaðan var að barnamálaráðherra myndi segja af sér ráðherradómi. Á meðan fundur oddvita ríkisstjórnarinnar stóð unnu aðstoðarmenn þeirra baki brotnu að hanna fréttafrásögn sem ylli ríkisstjórninni sem minnstum skaða. Hönnunin fór ekki fram í tómarúmi inn í stjórnarráðinu. Samskipti voru á milli aðstoðarmanna oddvitanna og fjölmiðla.

Hvers vegna varð Ásthildur Lóa að segja af sér?

Eitt svar er að Kristrún hafi talið að mistökin á hennar skrifstofu, að gefa Ásthildi Lóu upp nafn uppljóstrarans, gæti orði forsætisráðherra dýrkeypt og sett stjórnarsamstarfið í uppnám. Sem stendur er þetta líklegasta ástæðan, Ásthildi Lóu var fórnað fyrir Kristrúnu.

En það gætu verið aðrar ástæður, sem ekki eru komnar fram.

Ásthildur Lóa er enn heit kartafla í stjórnarráðinu. Ef fyrrum barnamálaráðherra stígur fram og staðfestir að hún hafi verið beitt þrýstingi og knúin til afsagnar er Kristrún forsætis uppvís að ósannindum á alþingi. Það er alvarlegt mál.

RÚV sagði vísvitandi rangt frá aldri barnsföður Ásthildar Lóu fráfarandi barnamálaráðherra. Lygin var gagngert sett fram til að valda hámarkstjóni á æru og mannorði Ásthildar Lóu.

RÚV staðhæfði að Ásthildur Lóa hafi átt barn með 15 ára dreng. Rétt er að drengurinn var 16 ára. Gamli sjálfræðisaldurinn var 16 ára. Það er dramatískara að drengurinn hafi verið ósjálfráða, gefur barnaníði undir fótinn. Það er ástæða RÚV-lyginnar. Engin tilviljun heldur ásetningur að gera hlut Ásthildar Lóu sem verstan. RÚV hafði réttar upplýsingar en kaus ósannindi. Tilgangurinn var ekki að segja frétt heldur vekja hneykslan og fordæmingu.

Fréttastefna RÚV er í anda gulu pressunnar. Ýkjufréttir og hreinar lygar eru teknar fram yfir vandaða og hlutlæga fréttamennsku. Áherslan er ekki að upplýsa heldur að vekja reiði og heift gagnvart skotmarkinu hverju sinni. Hugmyndafræðin á bakvið þessa fréttastefnu er að vekja ótta. Dagskrárvald RÚV er notað til að hræða. Þegar ríkisfjölmiðillinn veldur afsögn ráðherra vex óttinn við RÚV, ekki síst meðal stjórnmálamanna. Yfirskinið er að RÚV þjóni lýðræðinu. Í reynd er um að ræða óttastjórnun. 

Löng saga er af misþyrmingu RÚV á lifandi og látnum, eins og tilfallandi gerði grein fyrir á föstudag.

Til að RÚV sjái að sér og tileinki sér faglega fréttamennsku en stundi ekki ýkjur, lygar og blekkingar sér til valdeflingar þarf að rannsaka innviði ríkisfjölmiðilsins. Tækifærið er núna.

Stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd alþingis fjallar um ósk Páls skipstjóra Steingrímssonar um að skipuð verði rannsóknanefnd til að upplýsa hlut RÚV í byrlunar- og símamálinu. Málsatvik benda eindregið og ákveðið í þá átt að RÚV hafi verið aðgerðamiðstöð. Eftir byrlun og stuld var sími skipstjórans afhentur Þóru Arnórsdóttur á RÚV. Sími skipstjórans var afritaður á síma í eigu RÚV. Fréttir með vísun í gögn úr símanum voru birtar á Stundinni og Kjarnanum - en ekki RÚV. Stundin og Kjarninn leppuðu illa fengna heimild RÚV.

Alþingi er með í hendi sér að brjóta til mergjar starfshætti RÚV og upplýsa almenning um verklag ríkisfjölmiðilsins. Axli alþingi ekki ábyrgð er gefið grænt ljós á frekari mannorðsmorð RÚV.

	RÚV leiðréttir sig
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Máli hvítur maður sig svartan og þykist þeldökkur kallast það menningarrán og þykir, í flestum tilvikum, vanvirðing við hörundsdökka ef ekki verra. Á útlenskunni er talað um cultural appropriation. Á okkar ylhýra er orðið menningarnám, sbr. hernám, eða menningarrán sem er meira lýsandi.

Menningarrán er þegar einhver í yfirburðastöðu tekur sér einkenni eða ásýnd jaðarhóps, til nytja eða skemmtunar. Fáir mæla menningarráni bót. Undantekningin er trans, þar sem karlar menningarræna konur.

Karlar sem þykjast konur krefjast aðgangs að búningsklefum kvenna í íþróttahúsum og sundlaugum. Þeir fara inn á kvennasalerni með þeim rökum að karli sem líður eins og konu eigi þar heima. Karlar í konulíki heimta að keppa við konur í íþróttum, vel vitandi um líkamlega yfirburði. Karlar sem transa sig í konu og brjóta af sér krefjast afplánunar í kvennafangelsi. Umbreytingin gerist iðulega eftir afbrot en fyrir dóm. Langt leiddir í transinu mæta sumir karlar á kvennadeildir sjúkrahúsa í legskoðun.

Þótt trans sé tvístefna, karlar geti orðið konur og konur karlar, er menningarránið einstefna karla. Engar konur, sem þykjast karlar, mæta staffírugar í búningsklefa karla. Þær ryðjast heldur ekki inn á karlaklósett að gera þarfir sínar. Enn síður að konukarlar etji kappi við karla í íþróttum; sennilega eru þær fáar sem fara á heilsugæsluna vegna pungsigs. Ekki mynda hvarfla að konu í karllíki að krefjast afplánunar í karlafangelsi.

Freki kallinn í dag er karlkona sem stundar menningarrán á konum. 

Karlarnir, sem þykjast konur, og stunda menningarránið, segjast eiga bágt. Að þeir hafi fæðst í röngum líkama. En það er ómöguleiki. Meðvitundin fæðist með líkamanum, kemur ekki sérpöntuð. Karlkonur hafa einfaldlega tileinkað sér ranghugmynd, að kyn sé huglægt ástand en ekki líkamleg staðreynd. 

Ranghugmyndir, hvort heldur valkvæðar eða afleiðing geðröskunar, eru sannanlega bágindi. Lækningin er ekki að samfélagið tileinki sér ranghugmyndina, heldur hin að leiðrétta og útskýra muninn á ímyndun og hlutlægum veruleika. Ekki undir nokkrum kringumstæðum ætti að kenna börnum í leik- og grunnskólum þá firru að möguleiki sé að fæðast í röngum líkama. Kyn er meðfætt og er annað tveggja karl- eða kvenkyn. Enginn nýburi er af röngu kyni. 

Í viðtengdri frétt er sagt frá manneskju sem einu sinni var, að eigin sögn, ,,stór og sterkur, myndarlegur" karl. En nú er karlinn transkona, heitir Alexandra Briem og er borgarfulltrúi Pírata. Alexandra, samkvæmt fréttinni, þandi brjóstkassann, kreppti hnefana og öskraði á konu. Eitruð karlmennska í kvenlíki.

	Misbauð hegðun borgarfulltrúa: „Ég biðst afsökunar“
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Ólíkt hafast þeir að ráðamenn í Washington og Reykjavík. Trump hækkar tolla til að verja innlenda framleiðslu, valkyrjustjórnin leggur á veiðigjöld til að gera gera aðalatvinnuveg landsbyggðarinnar ósamkeppnisfæran. Til að sem fæstir skilji samhengið skal samráðið standa í viku. Síðan er lokað á athugasemdir við frumvarpið.

Loðnubrestur í ár og í fyrra kom illa við efnahag sjávarplássa, tíu milljarðar glötuðust hvort ár. Nú ætla valkyrjur að hækka árleg veiðigjöld um tíu milljarða. Réttlætismál, segja stjórnarliðar, er að þjóðin fái gjöld af nýtingu fiskveiðiauðlindarinnar. Landið er selt ferðamönnum, fallvötnin eru virkjuð, sem og háhitasvæði. Allt náttúruauðlindir eins og fiskurinn í sjónum. En sjávarútvegurinn einn er krafinn um réttlæti. 

Réttlæti er snúið að mæla í krónum og aurum. Hitt er vitað að atvinnurekstur, hvort heldur sjávarútvegur eða annar, gengur ekki fyrir réttlæti heldur hagnaði. Ef engin er hagnaðarvonin er enginn reksturinn. Án atvinnureksturs eru engar skatttekjur. Sósíalískt réttlæti í framkvæmd er að allir séu jafn snauðir.

Réttlætið sem vinstrimönnum er tamt að tala um í sjávarútvegi er í raun heift og hatur á velgengni.

Ríkisstjórnin skilur ekki verðmætasköpun, segir Sigurður Ingi formaður Framsóknarflokksins í viðtengdri frétt. Kristrún, Þorgerður Katrín og Inga Sæland þekkja hvorki haus né sporð á rekstri. Ein þeirra kann ekki að gefa upp rétt til skatts eigin tekjur; önnur tók við ríkisframlögum á fölskum forsendum og sú þriðja fékk kúlulán sem aldrei stóð til að greiða.

Samráðsgátt stjórnvalda er aðeins opin í viku í þessu máli. Valkyrjurnar vilja ekki hlusta á fólk með reynslu segja hvaða afleiðingar tvöföldun á skattbyrði sjávarútvegs hefur í för með sér.

Augljóst er að hækkun veiðigjalda er fyrst og síðast pólitík. Þannig er lagt upp með kynninguna á málinu. Verbúðin, taka tvö.

Valkyrjurnar verða þjóðarbúinu dýrkeyptar áður en yfir lýkur. 

	Telur ríkisstjórnina ekki skilja „verðmætasköpun“
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Sunnudagskvöld síðastliðið birtist frétt á RÚV um byrlunar- og símamálið. Fréttin er unnin upp úr fundargerð stjórnar RÚV frá 28. febrúar, sem varð aðgengileg við birtingu fréttarinnar. Afsögn barnamálaráðherra tröllríður fjölmiðlaumræðunni. Þægilegt er að læða frétt inn í þá umræðu í von um að hún fái enga athygli. Skyldufrétt er nafnið á fyrirbærinu.

Byrlunar- og símamálið er á dagskrá frá hausti 2021 þegar ljóst varð að þrír fjölmiðlar RÚV, Stundin og Kjarninn áttu aðkomu að byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar, stuldi á síma hans og afritun vorið 2021. Lögreglurannsókn á málinu hófst sumarið 2021 en var hætt síðast liðið haust, hvað blaðamenn varðar, með sérstakri, og óvenjulegri, yfirlýsingu lögreglu. Í yfirlýsingunni segir að brot voru framin af hálfu blaðamanna en ekki tókst að sanna tiltekin afbrot á tilgreinda blaðamenn, sem voru ,,ósamvinnuþýðir."

Tilfallandi hefur fjallað um byrlunar- og símamálið frá hausti 2021. Í vetur birti Morgunblaðið fréttir um málið, m.a. yfirlit atburðarásina.

RÚV hefur aldrei greint frá aðkomu sinni að byrlunar- og símamálinu. Þó er vitað að sími Páls var afritaður á Efstaleiti á síma í eigu RÚV með símanúmerið 680 2140. RÚV frumbirti enga frétt með vísun í gögn úr síma skipstjórans, það gerðu Stundin og Kjarninn. Á bakvið aðgerðina var skipulag, miðstöðin var á Efstaleiti.

Stefán Eiríksson útvarpsstjóri og forsvarsmenn RÚV neituðu blaðamanni Morgunblaðsins um viðtal. Skyldufrétt RÚV síðastliðið sunnudagskvöld þótti á hinn bóginn nauðsynleg þar sem stjórnarmaður RÚV, Ingvar Smári Birgisson, lét bóka á fundinum 28. febrúar að ríkisfjölmiðillinn ætti að upplýsa málsatvik. Heiður RÚV er í veði.

Á stjórnarfundi RÚV talar Stefán útvarpsstjóri í hæðnistón til lögreglunnar. Í fundargerðinni segir:

Útvarpstjóra vitandi lægi ekki fyrir á grundvelli lögreglurannsóknarinnar hvort síminn sem um ræðir í málinu hafi verið afritaður, og ef svo hefði verið, hver hefði gert það og/eða dreift efni úr honum.

Stefán situr sjálfur á þeim upplýsingum sem lögreglan fékk ekki. Símanúmerið 680 2140 er skráð á RÚV. Síminn sjálfur, af Samsung-gerð, er í fórum RÚV. Til að fá símann í sínar hendur hefði lögreglan þurft dómsúrskurð. Lögreglan leyfði sér ekki að krefjast símtækis í eigu RÚV og hefði mögulega ekki fengið dómara til að skrifa upp á kröfuna. Blaðamenn hafa annan háttinn á. Byrla, stela og afrita. Lögreglan starfar innan laga, blaðamenn ekki.

Stefán veit þetta allt. Hann er lögfræðimenntaður og starfaði áður sem lögreglustjóri. Ekki er risið hátt á útvarpsstjóra þegar hann hæðist að lögreglunni fyrir takmarkaðri rannsóknaheimildir en siðlausir blaðamenn taka sér.

Í málsgögnum lögreglu eru margir tugir símatala, og sms-skilaboða, sem fóru á milli síma með númerið 680 2140 og fyrrum eiginkonu skipstjórans sem játar að hafa byrlað, stolið og fært RÚV símtækið. Eftir afritun fékk eiginkonan símann tilbaka og skilaði á sjúkrabeð skipstjórans sem var meðvitundarlaus. 

Lögreglan fór með silkihönskum um blaðamenn til að styggja þá ekki, haldlagði hvorki tölvur né síma og leyfði blaðamönnum að komast upp með að mæta ekki í boðaða skýrslutöku í hálft ár. Blaðamenn voru boðaðir í yfirheyrslu í febrúar 2022 en mættu ekki fyrr en í ágúst sama ár.

Stefán útvarpsstjóri hlær að lögreglunni en hvetur siðlausa blaðamenn til dáða. Helgi Seljan er aftur mættur á Efstaleiti.