Friðarárás Trump, Machiavelli í Tehran

Bandaríkin sprengdu í loft upp kjarnorkuáætlun Írans og vilja semja frið við klerkaveldið, segir varaforsetinn í orðastað Trump forseta. Mótsögn, ekki satt? Nei, ekki samkvæmt ítalska stjórnvitringnum Machiavelli sem fyrir hálfu árþúsundi reit Furstann, handbók valdamannsins að lifa af í hörðum heimi.

Eftir árás Bandaríkjanna í fyrrinótt virðist klerkavaldinu í Tehran sá vandi mestur á höndum að ógnin gagnvart nágrannaríkjum er dauð og ómerk. Ráðamenn í Ankara, Riyad og Jerúsalem anda léttar. Tyrkir, Sádar og Ísraelsmenn eru samt sem áður ekki í neinu færum að fara með landhernaði gegn Íran. Engin hætta er á að Trump sendi landher til Íran að leggja undir sig landið. Hann hefur ekki pólitískt umboð að fórna bandarísku blóði til að skipta um valdhafa í framandi landi.

SaddamHussein sálugi forseti Írak reyndi þá tiltekt gegn Íran 1980-1988 en varð ekki kápan úr klæðinu. Hussein taldi Íran veikt 1980, rétt eftir klerkabyltinguna, og neytti færis. Persar fylktu sér aftur um talsmenn spámannsins og sigruðu granna sína. Álitsgjafar, margir hverjir, telja stöðu klerkaveldisins sýnu veikari nú en á árdögum byltingarinnar. Það er hvergi nærri víst. Leikjaröðin í valdataflinu verður að vera sú að fyrst gerir almenningur atlögu að yfirvaldinu.

,,...það mun aldrei skorta erlenda íhlutun ef fólkið gerir uppreisn," skrifar Machiavelli í tuttugasta kafla. Lykilatriði klerkanna er að komast hjá uppreisn innanlands næstu daga, vikur og mánuði. Innanlandsófriður er forsenda erlendrar íhlutunar. Klerkunum er töm sú speki Machiavelli að stjórna með ótta, það er ,,miklu tryggara að búa við ótta þess [fólksins] en ást". Versta staða valdhafa sé að fá yfir sig fyrirlitningu fjöldans. 

Ísraelar hafa í fimm daga herjað á hernaðarlega innviði Íran og í fyrrinótt sprengdu Bandaríkin kjarnorkuverkefnið. Klerkarnir búa enn að byltingarsveitum sínum, eftir því sem best er vitað. Þær sjá um að halda uppi aga innanlands, aflífa mann og annan fyrir óverulegar eða engar sakir til að halda fjöldanum í skefjum. Haldi klerkarnir trúnaði byltingarsveitanna fara þeir áfram með völdin í landinu. Andóf í alræðisríki á alltaf erfitt uppdráttar. Staðkunnugur veðjar ekki á að persneskur almenningur varpi af sér okinu í bráð. Líklegra sé að byltingarsveitirnar taki völdin af klerkastéttinni en að upp úr þjóðardjúpinu rísi bylting fólksins.

Klerkarnir tala digurt, hóta ógnarhefndum á Bandaríkin og Ísrael. Það er hluti af íslamskri orðræðu að hafa í frammi stórkarlalegar yfirlýsingar, kvenleg nærgætni er framandi hugsun. Freistist þeir að hrinda í framkvæmd svigurmælum gegn Bandaríkjunum er hætt við annarri heimsókn bandarískra flugvéla með stórar sprengjur á prívatheimilisfang valdhafa. Að líkindum munu klerkarnir gera Bandaríkjunum táknræna skráveifu fremur en alvarlega. Áhersla múslímska miðstjórnarvaldsins verður að kæfa í fæðingu uppreisnartilburði landsmanna, fari svo að almenning þrjóti þolinmæðina og sigrist á óttanum. Sem komið er sjást fá teikn um andóf.

Kunni klerkarnir sinn Machiavelli munu þeir þekkjast friðarboðskap Trump, eftir hæfilegan umþóttunartíma með tilheyrandi ókvæðisorðum. Átjándi kafli Furstans er leiðarvísir. Þar er kennt að gefa loforð til að svíkja þau. Ekki heiðarlegra manna háttur, segir Machiavelli, heldur dýrsleg sjálfsbjörg. Valdhafinn verður ,,bæði að kunna það sem er mannsins og dýrsins."

Krjúpi klerkarnir fyrir Trump og lofi öllu fögru til að halda lífi og völdum er ekki vita nema að friðarárásin skili Bandaríkjaforseta sæmdinni er fylgir friðarverðlaunum Nóbels. Engu skiptir þótt loforðin verði öll svikin á næstu misserum og árum. Eitt lítilræði í viðbót, t.d. að gera Gasa að baðströnd með spilavítum, myndi gulltryggja nóbelinn. Vald og hégómi er sígilt bandalag. 

„Við erum ekki í stríði við Íran“

Athugasemdir

[Grímur Kjartansson, 23.6.2025 kl. 07:46]

Fátt sameinar fólk betur en sameiginlegur óvinur

Fólkið í mótmælunum í Teheran hatar Trump og var greinilega löngu búið að búa til alskyns veggspjöld sem lýsa honum em Satan sjálfum

Möguleikarnir fyrir fólkið að gera eitthvað annað en fylkja sér bak við æðstaklerkinn í Íran virðast mjög takmarkaðar