Fimmtudagur, 23. janśar 2025
Trump, mįlfręši, félagskyn og trans
Ķ ensku heitir lķffręšilegt kyn sex, en mįlfręšilegt kyn gender. Flestir vita aš lķffręši er eitt en mįlfręši annaš. Transfólk hefur aftur komist upp meš aš rugla žessu tvennu saman. Lķffręšilegur karl getur oršiš mįlfręšileg kona. Amerķsk heimska.
Trump bannaši meš forsetatilskipun aš mįlfręšileg sérviska kęmi ķ staš lķffręšilegra sanninda. Ķ vegabréfi skulu allir skrįšir eftir lķffręšilegu kyni, karl eša kona. Žaš er allur glępurinn.
Į ķslensku er sama oršiš - kyn - notaš ķ lķffręši og mįlfręši. Allir ķslenskumęlandi vita aš ašeins ķ mįlfręši, en ekki lķffręši, er til hvorugkyn.
Transhugmyndafręšin er ķ heild sinni innflutt sérviska. Vegna tungumįlsins var ekki hęgt aš selja hér į landi mįlfręšilegt kyn sem lķffręšilegt įstand. Gripiš var til žess rįšs aš kalla gender į ķslensku kyngervi. Ķ oršabók Hinseginsinna er žetta śtskżrt:
Kyn (sex) og kyngervi (gender) eru lykilhugtök bęši innan hinseginfręša og kynjafręša. Ķ žessum fręšum žykir oft gagnlegt aš greina į milli lķffręšilegs kyns annars vegar, sem žį er einfaldlega nefnt kyn, og hins vegar félagslega mótaš kyns, sem žį er nefnt kyngervi. Ķ almennu talmįli hérlendis vķsar žó kyn oftast bęši til kyns og kyngervis. Į žessum vef veršur kyn notaš jöfnum höndum yfir lķffręšilegt kyn og félagslegt kyn (kyngervi) sem er ķ samręmi viš ķslenska mįlvenju.
Ķslenskan kemur ķ veg fyrir ruglandann į mįlfręši og lķffręši. Til aš komast upp meš rugliš, en į öšrum forsendum, jafn fölskum, er kyngervi lįtiš žżša félagslegt kyn. Munurinn er śtskżršur į žennan veg:
Kyngervi er hiš félagslega mótaša kyn en ekki hiš lķffręšilega kyn.
Eins og mįlfręši og lķffręši eru sitt hvaš žį er lķffręši og félagsmótun tvennt ólķkt. Lķffręši er įžreifanleg. Félagsmótun er orš um siši og venjur ķ samfélaginu sem ešli mįlsins samkvęmt eiga viš hópa en ekki einstaklinga. Fyrirbęriš ,,félagslegt kyn" er hugtak įn innihalds žegar kemur aš einstaklingum. Sį sem segist af ,,félagslegu kyni" fer meš stašleysu, ķmyndun.
Hugtakiš ,,félagsmótun" er hęgt aš nota um siši og venjur sem įhrif hafa į hóphegšun, t.d. unglingsstrįka eša leikskólabarna. Mannasišir eru dęmi um félagsmótun, skrįšar og óskrįšar reglur į skólalóš er annaš dęmi.
Um leiš og hópunum sleppir, og einstaklingur er skošašur, missir marks aš tala um félagsmótun. Viš segjum ekki um ókurteisan mann aš hann sé illa félagsmótašur, heldur aš hann kunni ekki mannasiši. Žótt viš veršum fyrir margvķslegum samfélagslegum įhrifum berum viš hvert og eitt įbyrgš į okkur sjįlfum.
Ef karl segir ,,ég er félagsmótuš kona" žį fer hann meš merkingarlausa setningu. Hann gęti allt eins sagt ,,ég er félagsmótuš bókahilla". Hverjum og einum er ķ sjįlfsvald sett aš segja slķkar setningar um sjįlfa sig. Viš sem samfélag eigum į hinn bóginn ekki aš leggja trśnaš į žvęttinginn. Enn sķšur eigum aš halda bįbiljunum aš börnum, lķkt og Samtökin 78 komast upp meš ķ leik- og grunnskólum.
Transhugmyndafręšin og kynjarugliš gerir ķ žvķ aš slį saman almennum hugtökum, sem eiga viš samfélag og hópa, og sértękum įžreifanlegum lķfsins sannindum; aš kynin eru tvö og mašur fęšist ķ öšru hvoru. Afleišingin veršur allsherjarruglingur žar sem enginn munur er geršur aš stašreynd og ķmynd. Rugliš plęgir akurinn fyrir menn eins og Trump.
Hvaš er Trump bśinn aš gera? | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Athugasemdir
"Afleišingin veršur allsherjarruglingur žar sem enginn munur er geršur aš stašreynd og ķmynd"
Svo eru sumir hissa į agaleysi og lélegum įrangri ķslenskra skólabarna
Grķmur Kjartansson, 23.1.2025 kl. 08:37
Talandi um rugling į kynjunum tveim, žį minnist ég aš hafa heyrt sögu um ungan mann į strķšsįrunum hér į Ķslandi, sem var svokölluš tvķ-tóla, sem tók virkan žįtt ķ įstandinu aš hefšbundnu dagsverki loknu.
Ķ dag yrši žessi vansköpun į barni lķklega lagfęrš meš ašgerš sem vęri einföld žvķ einfalt vęri aš sjį hvort barniš vęri meš XX eša XY litninga - ekki satt?
Jónatan Karlsson, 23.1.2025 kl. 10:28
Trans-dellan varš aš einskonar tiskufyrirbrigši, ž.s. auštrśa fólk fór aš efast um kyn sitt. Žaš žarf žó ekki aš draga ķ efa aš fólki geti fundist hitt og žetta. Žaš sé fallegt/ljótt, gįfaš/heimskt, karl/kona įn žess aš allir ašrir žurfi aš taka undir hugarórar (ķmyndunarafl) žess.
Tilskipun Trump mun valda miklu uppnįmi, ekki bara ķ BNA heldur um allan hinn vestręna heim sem žyrstir ķ - eitthvaš nżtt, eitthvaš annaš-. Fólk sem hefur bara ekki fundiš tilgang ķ lķfinu og er žvķ ónógt sjįlfu sér.
Ragnhildur Kolka, 23.1.2025 kl. 11:05
Bęta viš athugasemd [Innskrįning]
Žś ert innskrįš(ur) sem .
Innskrįning