Mįnudagur, 25. nóvember 2019
Pólitķsk vķsindi og spurningin um vešriš
Nįttśran er eldri en mašurinn į jöršinni. Vķsindi eru tilraun mannsins aš skilja nįttśruna.
Almennasta lögmįl nįttśrunnar er aš hafi nįttśrulegt įstand tekiš breytingum einu sinni er lķklegt aš breytingarnar endurtaki sig.
Ekki er til heildstęš vķsindakenning um vešurfar į jöršinni. Vešurspįr eru t.d. ašeins til fimm daga eša svo. Įstęšan er aš vķsindamenn vita ekki betur um nįttśrulegar skammtķmasveiflur ķ vešurfari. Ekki žarf neina sérstaka snilli til aš sjį žaš ķ hendi sér aš vķsindagrein, sem ekki getur spįš fyrir nįttśrufyrirbrigši nema nokkra daga fram ķ tķmann, er traušla ķ fęrum aš segja til um langtķmabreytingar.
Sagnfręši, fornleifafręši og fornvešurfręši segja okkur frį stórkostlegum sveiflum ķ loftslagi jaršar og žvķ meiri sem lengra er fariš aftur ķ tķmann. Um 1200 f. Kr. verša loftslagsbreytingar sem leggja af velli sišmenningarrķki viš Mišjaršarhaf. Rómverska hlżskeišiš fór saman viš śtženslu rómarveldis fyrstu aldir eftir Krist. Tķmabiliš frį um 900-1300, kallaš mišaldahlżskeišiš, bauš upp į landnįm Ķslands og norręnan saušfjįrbśskap į Gręnlandi. Kuldaskeišiš ķ kjölfariš varši fram eftir 19. öld og er kallaš litla ķsöld; norręnir menn gįfust upp į Gręnlandi og nęstum žvķ Ķslandi.
Alvöruvķsindi segja okkur aš vešurfar į jöršinni lżtur nįttśrulegum lögmįlum. Sišastu ķsöld lauk fyrir um 12 žśsund įrum.
Pólitķsk vķsindi reyna aš telja okkur trś um manngert vešurfar. Žau segja manninn hękka mešallofthita jaršarinnar, sem męlist nśna tępar 15°C. En žessi pólitķsku vķsindi neita aš svara barnalega einfaldri spurningu: hvert er kjörhitastig jaršarinnar?
Hvers vegna er spurningunni ekki svaraš? Jś, svariš fęli ķ sér afhjśpun. Gervivķsindamenn žęttust vita betur en nįttśran hvert kjörhitastig jaršar ętti aš vera. Pólitķsku vķsindin eru ekki byggš į žekkingu og skilningi į nįttśrunni heldur hrokafullum fordómum um aš mašurinn sé nįttśrunni ęšri. Dramb er falli nęst.
Magn gróšurhśsalofttegunda aldrei meira | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Athugasemdir
Pįll,
žś ert aš rugla saman fyrirbęrunum VEŠUR, VEŠURFAR og LOFTSLAG. Žetta žżšir ekki allt žaš sama. Męli meš aš žś finnir góšar kennslubękur um efniš, žaš myndi hjįlpa žér aš mynda žér upplżstar skošanir um efniš. Bóksala Stśdenta eša amazon.com er góš byrjun.
Skeggi Skaftason, 25.11.2019 kl. 14:35
Akkurat.
Vešurspįr nęstu įra hafa aldrei ręst. Žó eru margir bśnir aš hlekkja sig viš žann ljósastaur aš ekki megi efast um "vķsindi" - sem geta ekki spįš fyrir um framtķšina.
Žaš hafa veriš dregnar rangar įlyktanir um hękkandi sjįvarborš sem hefur hękkaš jafnt og žétt nįnast eins og klukka frį sķšustu ķsöld.
Vķsindamenn sem skrifušu undir eina IPPC skżrsluna sįu sér til skelfingar aš efninu hafši veriš breytt eftir undirskrift žeirra.
Žaš er af svo mörgu aš taka.
Margaret Thatcher og Olav Palme voru meš žeim fyrstu sem töldu aš aukiš CO2 hękkaši hita. Žótt bęši vęru vel menntuš notušu žau CO2 ķ pólķtęiskri barįttu sinni. Thatcher vantaši "vķsindi" ķ liš meš sér til aš loka kolanįmum og Palme vildi reisa kjarnorkuver. Al Gore var ekki vķsindamašur né ašrir pólitķkusar sem skrśfušu frį peningakrananum - meš einu skilyrši - aš reynt yrši aš sanna tilgįtu žeirra.
Hver var svo nišurstaša visiindmannna? Mest notaša oršiš er lķklega.
Benedikt Halldórsson, 25.11.2019 kl. 14:35
Barnalegt svar viš barnalegri spurningu: kjörhitastig jaršarinnar er žaš sem žaš er nś.
Stafaši stjórnarbyltingin ķ Frakklandi annars ekki af nįttśrulegum orsökum? Var hśn ekki Skaftįreldum aš kenna?
Reyndar getum viš veriš įhyggjulaus, Vatnajökull hverfur ekki fyrr en eftir okkar dag.
Höršur Žormar, 25.11.2019 kl. 16:40
Bęta viš athugasemd [Innskrįning]
Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.