Tilfallandi athugasemdir

Laugardagur, 9. desember 2017

Stór-Evrópa, síðnýlenduveldi og Samfylking

Hugsjónin um sameinaða Evrópu, Stór-Evrópu, verður ekki framkvæmd nema miðstýrðu stjórnkerfi. Vald á sviði fjármála, stjórnsýslu og ekki síst hernaðar væri á einum stað.

Engu skipti hvaða pólitík væri ráðandi í Stór-Evrópu, útkoman yrði alltaf áþekk. Fjölþjóðlegar valdamiðstöðvar, hvort heldur í Kaupmannahöfn gagnvart Íslendingum á 18. öld eða í Moskvu á 20. öld gagnvart sovétlýðveldunum, haga sér í grunninn með sama hætti. Þær krefjast hlýðni við eina stjórnsýslu þar sem skyldur og réttindi þegnanna eru ákveðin í samræmi við ráðandi pólitík hvers tíma.

Yngsta vestræna sögulega fyrirmyndin að Stór-Evrópu er nýlenduveldi meginlandsríkjanna, og Bretlands, frá 19. öld. Evrópuríkin stjórnuðu stórum landsvæðum framandi þjóða frá höfuðborgum sínum. Og, til að gera langa sögu stutta, þá gafst það ekki vel.

Stór-Evrópa er ekki snjöll hugmynd. Eina ástæðan fyrir því að hún er sett á flot núna er að Evrópusambandið er komið á endastöð; veit hvorki hvað það er né hefur sambandið framtíðarsýn.

Kreppa Evrópusambandsins birtist okkur í smættaðri útgáfu í íslenskum stjórnmálum. Valdsækinn stjórnmálaflokkur, Samfylkingin, stökk á stærstu hugmyndina sem var í boði, aðild Íslands að ESB, í þeirri von að fólk myndi fá glýju af dýrðinni í austri. Aðeins í skamma stund, í örvæntingu eftirhrunsins, tókst að plata almenning. Þegar fólk náði áttum skildi það samhengi hlutanna og gerði Samfylkinguna að smáflokki.