Blaðamenn, dagskrárvaldið og Trump

Fyrir rúmum sextíu árum birtist grein um dagskrárvald fjölmiðla sem skilgreindi hvernig pólitískar áherslur eigenda dagblaða komust til skila á fréttasíðum. Höfundurinn, Warren Breed, var blaðamaður áður en hann lagði fyrir sig fræðin.

Greinin, Social control in the newsroom, hélt gildi sínu í áratugi, - eða fram á daga samfélagsmiðla.

Pólitískar áherslur eigenda, sagði Breed, komust til skila í fréttum ekki með beinu boðvaldi heldur með því að blaðamenn lærðu á óbeinan hátt til hvers væri ætlast af þeim. Blaðamennska er fag og það stríðir gegn fagmennsku að eigandi, eða fulltrúi eiganda (útgafandi/ritstjóri) fyrirskipi hvaða sjónarhorn skuli vera á frétt og hvaða efnisatriði eigi heima í fréttinni og í hvaða röð þau birtast. Óbeinu skilaboðin, sem blaðamenn lærðu, var að sumar fréttir fóru á forsíðu á meðan aðrar voru grafnar inn í blaðinu. Blaðamenn lásu leiðara síns blaðs, sem gaf línuna um hvað væri þóknanlegt. Og ekki síst lærðu þeir á slúðri samfstarfsfélga hvað þætti góð og gild fréttaáhersla og hvað ekki.

Sjónarhorn frétta koma fram í fyrirsögn og inngangi. Sá sem skrifar fréttina ákveður hvað er mikilvægast í henni um leið og hann velur fyrirsögn og skrifar inngang. Engin frétt skrifar sig sjálf. Frétt í fjölmiðli er með höfund og til skamms tíma var eini höfundurinn blaðamaður.

Almenna viðmiðið í bandarískri blaðamennsku í tíð prentmiðla var slagorðið sem mátti lesa í blaðhaus New York Times: ,,all the news that´s fit to print" (allar prenthæfar fréttir).

Fram á daga samfélagsmiðla voru það eingöngu fagmenn, blaðamenn, sem skrifuðu fréttir. Hvort sem miðillinn var dagblað, tímarit, útvarp eða sjónvarp var fagmaður á bakvið fréttirnar. 

En með tilkomu samfélagsmiðla gat hver sem er orðið fréttamaður ef aðgangur að nettengdri tölvu var fyrir hendi. Blaðamennska hætti að vera fag í sama skilningi og áður.

Samfélagsmiðlar grófu undan stöðu fjölmiðla almennt og blaðamanna sérstaklega. Trump er sá einstaklingur sem hefur náð mestum árangri að markaðsetja sjálfan sig á samfélagsmiðlum. Hann er, einn og sér, gangandi samfélagsmiðill. Án samfélagsmiðla hefði Trump aldrei orðið forseti.

Í augum blaðamanna er Trump holdgerving hnignunar fjölmiðla og blaðamennskunnar þar með. Andúðin á Trump meðal blaðamanna stafar ekki eingöngu af pólitík heldur er hún a.m.k. að hluta vegna tilvistarkreppu fjölmiðla og blaðamanna.

Trump er einfaldlega eitur í beinum fjölmiðlastéttarinnar. Þess vegna er dagskrárvaldi fjölmiðla beitt gegn forsetanum. Og bæði prenthæfar og óprenthæfar fréttir eru nýttar til að sýna fram á að Trump ætti alls ekki að vera forseti.

En, eins og kauðinn segir sjálfur: ég er forsetinn.

 

Twitter-skrifin í takt við nútímann