Trúarmenning

Frásögnin af tilurð sálmsins Heims um ból er örlítil flís af kristinni trúarmenningu. Líkt og aðrar frásagnir sem lifa tímans tönn stílfærist hún frá einni kynslóð til annarrar.

Trúarmenning er að stofni til trú á yfirskilvitlegt afl sem ætlað er að gefa lífinu merkingu. Menningarhluti trúarinnar er viðleitni mannsins að aðlaga ævaforna opinberun að síbreytilegum heimi. Barnsfæðing tengir sálminn Heims um ból við fæðingu frelsarans. Þannig vinnur trúarmenning; hún leitar að sígildum samnefnara fyrir samtíðina.

Trúarmenning fléttast inn í alla kima samfélagins. Sveinbjörn Egilsson, sem endurorti þýska sálminn, lagði til þessa ljóðlínu ,,frelsun mannanna, frelsisins lind". Þýska frumgerðin talar aðeins um frelsun guðs frá eymd mannanna. Frelsi Sveinbjörns er ekki skilyrt við guðs náð. Tvíendurtekið frelsið er ómur frá pólitískri umræðu á Íslandi um miðja 19. öld þar sem frelsi frá dönsku yfirvaldi var rætt af þunga.

Maður heitir Mustafa Akyol og er múslími. Hann freistar þess að bjarga trú sinni frá túlkun bókstafstrúarmanna sem kenna sig við Ríki íslams og höggva mann og annan fyrir þær sakir einar að vera rangrar trúar. Trúarmenning eldmóðs og baráttu ,,réttrar trúar" er ekki í takti og tón við ráðandi veraldarhyggju sem mælir fyrir aðskilnaði trúarsannfæringar og mannréttinda.

Vestræn trúarmenning ræktar með sér þann skilning að hvert barn eigi þann rétt að velja köllun sína þegar það vex úr grasi. Persónulegt val einstaklingsins er æðri trúarsetningum. Múslímsk trúarmenning fóstrar ekki sömu sömu hugsun. En, eins og Mustafa Akyol vekur athygli á, er til í helgum textum múslíma vitund um takmörk mannsins að ákveða trúarhlutskipti meðbræðra sinna.

Hugtak ættað úr arabískum heimi miðalda, irja, mælir fyrir um að guð einn viti hver gangi veg ,,réttar trúar" og hver ekki. Ríki íslams segir irja hættulegustu villtrúna. Skiljanlega þar sem irja tekur frá mönnum réttinn að dæma um rétttrúnað annarra.

Mustafa Akyol skrifar grein í New York Times til að úskýra irja og hvaða afleiðingar það hefði ef hugtakið fengi útbreiðslu.

Trúarmenning vinnur hægt. Á Íslandi var stofnað til lýðveldis hundrað árum eftir frelsisumræðuna um miðja 19. öld þegar Sveinbjörn endurorti Heims um ból með frelsisstefi. Ríkjandi trúarmenning múslíma styður fremur við guðs lög á jörðu, sharía, en irja. Ríki íslams er tilbúið, eins og dæmin sanna, að sjá um framkvæmdina á vilja guðs spámannsins.

 

Heims um ból í tæp 200 ár