Magna Carta og Gamli sáttmáli

Skilmálaskrá Englandskonungs við aðalsmenn og Gamli sáttmáli Íslendinga og Hákonar gamla Noregskonung eru 13. aldar skjöl um konungsvald og þegna. 

Magna Carta er einar 60 greinar og tvær viðbætur. England er á þröskuldi hámiðalda, þegar kalþólska kirkjan og lénsveldið voru meginstólpar samfélagsins. Fyrsta grein skilmálaskrárinnar tekur til sjálfstæðis kirkjunnar og önnur greinin um erfðarétt lénsmanna.

Gamli sáttmáli segir ekkert um stöðu kirkjunnar. Íslenska goðakirkjan var rómversk að nafni en tæplega í reynd. Við kristnitökuna skiptu goðarnir um trú og innlimuðu kristni í heiðið samfélag.

Skilmálar Gamla sáttmála miðast við veraldlegt samfélag þar sem rómarkirkjan var veik. Íslendingar vildu sex hafskip til Íslands, traustan erfðarétt í Noregi og undaþágu frá komugjöldum. Þá áskildu goðarnir sér konungsembætti sýslumanna og lögmanna og frábáðu sér útlendinga.

Magna Carta sýnir England á 13. öld dæmigert evrópskt miðaldasamfélag þar sem kirkja, aðall og konungsvald réðu ferðinni. Ísland var samkvæmt Gamla sáttmála of fátækt til að standa undir skipaferðum til og frá landinu. Eftir ófrið Sturlungaaldar voru Íslendingar ekki í stakk búnir að gera aðrar kröfur en fá frið og brauð.

Magna Carta var skrifuð á latínu, máli kirkjunnar. Gamli sáttmáli er á norrænu, sameiginlegri tungu okkar og Norðmanna.

Sýna upprunaleg eintök Magna Carta

Athugasemdir

[Wilhelm Emilsson, 15.6.2015 kl. 22:40]

Síðuhafi skrifar: "Við kristnitökuna skiptu goðarnir um trú og innlimuðu kristni í heiðið samfélag." Ha? Ef þessi lógík gengur upp, þá hlýtur eftirfarandi að ganga upp líka: "Við kristnitökuna skiptu ímamarnir um trú og innlimuðu kristni í íslamískt samfélag." Þetta meikar engan sens.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 15.6.2015 kl. 23:19]

Þetta með ,,sex hafskip til Íslands" styrkir þá kenningu að svokallaður Gamli sáttmáli sé falsaður og skrifaður löngu seinna en á 13. öld.  Sennilega frekar skrifaður um 1500.

Það meikar engan sens að biðja um sex hafskip á 13. öld.  Það var ekkert vandamál þá.  Menn fóru fram og til baka til Evrópu eins og ekkert væri.  Þetta voru miklir Evrópumenn 13. aldar íslendingarnir.  Hinsvegar meikar sens að biðja um sex hafskip seinna ss. um 1500.

Talandi um sterk tengsl íslendinga eða íslenskra höfðingja við Evrópu á 13. öld, má nefna það að Snorri Sturluson var einu sinni með áttatíu Austmenn alskjaldaða á Alþingi.  Áttatíu Austmenn, alvopnaða náttúrulega.  Þetta sýnir ótrúlega mikil tengsl við Evrópu.  Svona atriði sem maður verður hissa á.  Áttatíu Aystmenn alvopnaða.  Og svo réði Snorri náttúrulega öllu á því þingi.

[Páll Vilhjálmsson, 16.6.2015 kl. 13:39]

Íslendingar gáfu sér góðan tíma að verða kristnir. Stjórnskipun þjóðveldisins breyttist ekki við kristni. Það tók um 100 ár að koma á tíund, sem er helsta tekjulind kirkjunnar. Á þeim tíma urðu goðarnir kirkjuhöfðingjar, sátu kirkjustaði skattfrjálst enda voru staðirnir gefnir dýrðlingum með áskilnaði um ráðstöfunarrétt goðans/kirkjuhöfðingjans og niðja hans.

Kaþólska kirkjan sigraði að lokum kirkjuhöfðingjana um 1300, þegar staðamálum lauk. Næstu tvær og hálfa öld varð kaþólska kirkjan öflug, en það er önnur saga.