Hrútaútgáfur og sauðasneplar

Íslenskum dagblöðum og fréttavikuritum má skipta í tvo flokka: Hrútaútgáfur og sauðasnepla. Blöð í fyrrnefnda flokknum eru gagnrýnin en lífleg og skrifuð fyrir lesendur. Sauðasneplarnir eru flatir og líflausir enda skrifaðir fyrir eigendur.

Morgunblaðið er hrútaútgáfa númer eitt. Blaðið hefur gengið í endurnýjun lífdaga á síðustu árum, eftir að hafa orðið hálf værukært undir lok síðustu aldar. Maðurinn sem hefur leitt blaðið í gegnum umbrotatímabilið, Styrmir Gunnarsson ritstjóri, er sprækari núna tæplega sjötugur en hann var um fimmtugt. Blaðið iðar af lífi og eiginlega það eina sem minnir á eldri tíð er gommublaðamennskan, sem stundum bregður fyrir, en þá eru þrjár opnur lagðar undir efni sem má afgreiða á hálfsíðu.

Viðskiptablaðið virðist ætla að festa sig í sessi sem hrútaútgáfa með fjölgun útgáfudaga og fjölbreyttara efni. Hæfileg blanda af smælki, stuttfréttum, fréttaskýringum og dálkaskrifum gerir blaðið stærra en það er í blaðsíðum talið. Ólafur Teitur Guðnason er eini maðurinn sem skrifar af viti um fjölmiðla á Íslandi, þó að fótboltasamlíkingarnar hans geta orðið langsóttar. Lesendum er samt ráðlagt að skauta yfir þegar hann skrifar um skaðleysu reykinga - það er óholl lesning.

Fréttablaðið er nánast skilgreining á sauðasnepli. Blaðið hefur ekki sjálfstæðan tilverurétt heldur er það á framfæri eigenda sinna, sem hvorttveggja leggja til allt fjármagn til að halda blaðinu úti, það fær engar tekjur frá lesendum sínum, og leggja grunninn að auglýsingatekjum blaðsins. Fólki er hjartanlega sama um Fréttablaðið. Þegar blaðið hóf sunnudagsútgáfu dreifði það með fyrirvara gulum A4 blöðum sem fólk átti að setja við póstlúguna ef það vildi sunnudagstölublaðið. Annars átti ekki að ónáða almenning á sunnudögum. En viti menn, þeir voru svo fáir sem settu upp gulu miðana að Fréttablaðið sá sitt óvænna og setti sunnudagsútgáfuna í hefðbundna dreifingu, sem sagt óumbeðin ruslpóstsdreifing.

Baugur stofnaði leynilega til Fréttablaðsins, eða endurreisti það frá gjaldþroti, til að hafa áhrif á opinbera umræðu og stunda hagsmunagæslu. Blaðamenn sem ráðnir voru á snepilinn skildu faglegan metnað og siðareglur blaðamanna utan dyra þegar þeir mættu í vinnuna.

Vikublaðið Krónikan er sauðasnepill. Sigríður Dögg Auðunsdóttir kynnt útgáfuna undir þeim formerkjum að blað ætti ekki að eiga neina vini, vera alltaf í andstöðu. Andófið er ekki meira en svo að hún hefur í tvígang sagt opinberlega að hún fjalli ekki um tiltekna auðmenn. Nýríkir lánuðu útgáfunni fé og út á það fá þeir aflátsbréf. Sigríður Dögg fyrirgerði raunar blaðamannsheiðri sínum fyrir löngu. Ólafur Teitur hefur afhjúpað hana fyrir ritstuld.

Krónikna ber höfundi sínum vitni, blaðið af líflaust og fer erindisleysu. Útgáfunni skortir tilgang, nema kannski þann að halda hlífiskildi yfir þeim sem fjármagna hana.

Á hrútaútgáfum vinna ekki eingöngu blaðamannahrútar, þó nú væri. En þeir eru áberandi og gefa innihaldi blaða líf og snerpu. Á sauðasneplunum má trúlega finna hrúta, helst unga blaðamenn og lítt reynda, en það eru sauðirnir sem leggja línuna.

Dæmi um hrúta í blaðamennsku: Styrmir Gunnarsson, Ólafur Teitur Guðnason, Andrés Magnússon, Agnes Bragadóttir, Bjarni Harðarson og Kolbrún Bergþórsdóttir.

Nokkrir blaðasauðir: Þorsteinn Pálsson, Sigurjón M. Egilsson, Reynir Traustason og Sigríður Dögg Auðunsdóttir.

Sammerkt sauðunum, sem dæmi eru tekin af, er að þeir hafa allir átt viðkomu á Baugsmiðlum, sem er réttnefnd vönunarmiðstöð blaðamanna. Sumir kveikja á hættunni í tæka tíð og forða sér, samanber Kolbrúnu Bergþórsdóttur.

Ekki frekar en að sauður getur orðið aftur að hrút, það er jú búið að gelda hann, verður blaðasauður aldrei að blaðamannahrút. Gelding er varanleg.

Athugasemdir

[Sigurður Ásbjörnsson, 26.2.2007 kl. 01:48]

Það vantar nú nokkra miðla hjá þér.  Hvað með Blaðið og DV?  Og hvernig geturðu haft því líkt dálæti á Mogganum?  Hvað með hina ærandi þögn sem þar mælist í mörgum desibilum um leið og bunað er yfir fólk efni sem ekki nokkur kjaftur nennir að lesa?

[Björn Berg Gunnarsson (IP-tala skráð) 26.2.2007 kl. 11:06]

Þetta kemur nú úr grennstu átt frá Sigurði. Annars tek ég heils hugar undir þetta hrós á Ólafi Teiti, ég held það sé hollt fyrir alla þá sem almennt telja sig fylgjast með að lesa Ólaf.

Spurning Sigurðar um DV er þó góð og gild, það væri gaman að vita hvað Páli finnst um að lífi hafi enn á ný verið blásið í þennan óskapnað. Er ekki nóg að Sigurður haldi úti heimasíðu?

[Heimir Lárusson Fjeldsted, 26.2.2007 kl. 16:10]

Sammála nánast hverju orði Páls.

DV er því miður að slá upp á forsíðu sem frétt, margra ára gamalli frásögn úr bók Eiríks Jónssonar.

Það tekur því ekki að minnast á slíkt blað.

Kolbrún Bergþórsdóttir á heima á meira blaði en Blaðinu.

[Guðmundur Gunnarsson, 26.2.2007 kl. 16:10]

Er ekki nokkuð langsótt að setja alla blaðamenn Fréttablaðsins undir sama heygarðshorn og fullyrða að þeir séu launaðir leigupennar og mæra svo Viðskiptablaðið og Moggann. Það er nú hægt að sýna fram á margt hjá Mogganum sem ekki er í lagi sama gilti um DV þegar því var stjórnar af ólafi Teiti og þeim sem nú eru á Viðskiptablaðinu. Hér má td benda á hina kostulega "fréttakskýringu!!" á forsíðu um græna bylgju Sjálfstæðisflokksins. Sem svo Staksteinar taka upp eins og þar sé farið með einhverja bjargfastar staðreyndir.

Þetta er venjubundin vinnubrögð Moggans, þar sem hann býr til sinn eigin veruleika. Og styður svo stundum með "ærandi þögn" um það sem honum finnst óþægilegt  

[Guðmundur Óskar (IP-tala skráð) 27.2.2007 kl. 03:47]

Þætti mér afar athyglisvert að fá skýringu á því frá þér nafni hvað það merkir að reka greyið blaðamennina undir heygarðshorn :)

[gudjon (IP-tala skráð) 28.2.2007 kl. 10:25]

Skemmtileg lesning og nokkud skaldleg.    En full harkaleg og ekki rett ad minu mati.     

 Ef eg kalladi thig apa,   værir thu tha dæmdur til ad lata eins og api thad sem eftir er (spurningamerki).