Pútín, Napoleón og sögulegur vandi Evrópu

Smáríkið Moldóva, 2,4 milljónir íbúa, hélt kosningar síðustu helgi. Fréttir herma að Moldóvar hafi kosið sér ,,evrópska framtíð" þ.e. þingmeirihluta hlynntum inngöngu í Evrópusambandið, ESB. Moldóva liggur á landamærum Úkraínu og Rúmeníu.

Afdrif Moldóvu ráðast í yfirstandandi Úkraínustríði. Sigri Úkraína Rússland verður Moldóva ESB-ríki líkt og Úkraína. Fái Rússland sigur í Úkraínu fer Moldóva undir rússneskt áhrifasvæði, líkt og Úkraína. Sogkraftur stórvelda er sá sami í dag og fyrrum. Einfeldningar er ólust upp við svart hvíta heimsmynd kalda stríðsins eru ólæsir á sögulegra framvindu sem hefur rauðan þráð en með blæbrigðum.

Glíman um framtíð Evrópu er á milli Evrópusambandsins og Rússlands. Að breyttu breytanda er staðan í Evrópu sú sama og í byrjun 19. aldar. Tvö meginöfl tókust á um framtíð álfunnar. Í einn stað Frakkland með hugmyndafræði frönsku byltingarinnar í farteskinu, í annan stað Heilaga rómverska keisaradæmið, sem í raun var þýskumælandi ríkjasamband frá miðöldum. Undir forystu Napoleón höfðu Frakkar betur og keisaradæmið stofnað af Karlamagnúsi á 9du öld liðaðist í sundur.

Sigurinn yfir feyskna ríkjasambandinu steig þeim franska til höfuðs. Hann hélt í Rússlandsför 1812 og sólundaði þar her sínum. Þrem árum síðar lauk veldistíma Napoleón í Waterloo þar sem Englendingar og Prússar sigruðu þjóðarher Frakka. Prússar urðu í framhaldi voldugastir í þýsku hjarta Mið-Evrópu. Þeirri sögu lauk með sjálfsmorði austurríska liðþjálfans í Berlín vorið 1945. 

Úkraínustríðið er blóðugasti þátturinn hingað til í átökum ESB og Rússlands um forræði yfir Austur-Evrópu. Stutta sagan af átökunum er innheimta vestursins á sigurlaunum kalda stríðsins. Rússland, sem arftaki Sovétríkjanna, skyldi afhenda lönd og náttúruauðlindir til Bandaríkjanna, ESB-Evrópu og Nató (ekki endilega í þessari röð) og verða efnahagsleg hjálenda vestursins. Á tíunda áratug síðustu aldar virtist allt stefna í rússneska uppgjöf gagnvart vestrinu. Gömlu nýlendur Sovétríkjanna í Varsjárbandalaginu fóru allar undir Nató. Af stærri ríkjum Austur-Evrópu var Úkraína ein eftir.  

200 ár eru á milli valdatöku Napoleóns annars vegar og hins vegar Pútín. Báðir lágvaxnir og ættlitlir en kallaðir til stórra verka.  Napoleón náði völdum í nóvember 1799 og Pútin í mars 2000. Sá franski gerði gerði stjórnarbyltingu en Pútín fékk kjör í forsetakosningum. Verkefni Napoleóns, þann stutta tíma sem hann var við völd, um 15 ár, var í fyrsta lagi að framlengja frönsku byltinguna og í öðru lagi að viðhalda stórveldastöðu Frakka. Það fyrra tókst en seinna markmiðið ekki. Frá og með Vínarfriði 1815, eftir Waterloo, er Frakkland héraðsríki í Vestur-Evrópu, skiptir máli sem slíkt en er ekki afgerandi um þróun heimsmála.

Verkefni Pútín í 25 ár er að endurreisa Rússland, sjá til þess að landið fylgi ekki Sovétríkjunum á öskuhaug sögunnar. Pútín býður ekki upp á neina hugmyndafræði til útflutnings. Hann er maður rússneskar þjóðhyggju, kappkostar að tryggja öryggi ríkisins frá vestrænum áhlaupum. Austurvíkingur vesturveldanna er skráður í sögubækurnar;  Napoleón 1812, Vilhjálmur keisari 1914 og austurríski liðþjálfinn 1941. 

Sumir trúa að eftir Úkraínustríð haldi Pútín áfram í vestur, taki Pólland, síðan Þýskaland og Frakkland og hefji umsátur um Bretland. Allt þetta ætli Pútín að gera eftir að hafa hjakkað í sama farinu í austurhéruðum Úkraínu í þrjú ár rúm. Fyrir stríð voru Rússar um 145 milljónir, Úkraínumenn um 45 milljónir. Þrátt fyrir rúmlega þrefaldan mannfjölda eiga Rússar fullt í fangi með Úkraínu, fara ekki eins og logi yfir akur heldur á hraða snigilsins. ESB-Evrópa telur um 450 milljónir sálna. Fengi Pútín napoleónskt mikilmennskubrjálæði eftir sigur á Úkraínu yrði hann settur af, ef ekki skotinn, af mönnum sem vita og kunna sitthvað um stríð. Fyrsta lexían um stríð, allt frá dögum Forn-Grikkja, er að hernaður býr til ríki en tortímir þeim líka. Ráðandi öfl í Rússlandi láta sér ekki til hugar koma að tefla ríkinu í tvísýnu upp á þann eina vænta ávinning að yfirtaka lífeyrisskuldbindingar öldrunarríkja Vestur-Evrópu.

Eftir sigur á Úkraínu verður Rússland viðurkennt sem stórveldi, samt langt á eftir Bandaríkjunum og Kína. Gagnvart ESB-Evrópu verður Rússland stórt, en það eingöngu hlutfallslega og á afmörkuðu sviði en þó veigamiklu - herstyrk. ESB-Evrópa lætur Bandaríkin um varnir sínar eftir seinna stríð og býr ekki að hernaðarmætti til samræmis við pólitískan metnað. Dúkkulísurnar í Brussel stóðu í þeirri trú að transblæti og loftslagsstefna væri málið eftir sigurinn í kalda stríðinu. Trúðapólitíkin er afhjúpuð þessi misserin á gresjum Garðaríkis. Í stórveldapólitík haldast í hendur sannfærandi hugmyndir og herstyrkur. ESB-Evrópa á hvorugt i vopnabúri sínu.  

Sovétríkin hypjuðu sig úr Austur-Evrópu er kommúnisminn hrundi. Stöðutakan í Austur-Evrópu kom til vegna seinni heimsstyrjaldar. Önnur stórveldi en Rússar véluðu til um heimsstríðin, bæði fyrra og seinna. Rússar eiga enga sögu, burtséð frá kommúnisma (sem i grunninn er þýsk hugmyndafræði), um tilkall til valda og áhrifa í vestanverðri Evrópu. En Rússland á, líkt og önnur ríki, tilkall til að öryggis- og varnarhagsmunir ríkisins séu teknir með í reikninginn þegar ágeng utanríkisstefna (les: vestrið eftir fall Berlínarmúrsins) er annars vegar.

Úkraínustríðið snýst um tilverurétt þjóðríkja. ESB-Evrópa trúir ekki á fullveldi þjóðríkja en býður ekki upp á neinn valkost. Að þessu leyti er Evrópusambandið í sömu stöðu gagnvart Pútín og Heilagt rómverskt keisaradæmi andspænis Napoleón fyrir tvö hundruð árum. Lágvaxnir menn stórir í sniðum leggja að velli stórveldi á brauðfótum.

 

  

Moldóvar kusu „evrópska framtíð“