Mótmæli, leiðtogar og lukkuriddarar

Laugardagsmótmælin á Austurvelli eru sjálfsagður réttur þeirra sem að þeim standa og taka þátt. Að sama skapi er sá litli hópur sem notar tækifærið til skemmdarverka utan laga og réttar. Um það hljóta flestir að vera sammála.

Ég hef ekki tekið þátt í mómælunum, sumpart vegna þess að ég hef ekki áttað mig á hverju er verið að mótmæla og að hluta vegna þess að reiður mannfjöldi hefur óþægilega návist. Ég hef þó reynt að fylgjast með umræðunni um mótmælin. Nokkurt púður fer í að ræða hversu margir mættu.

Maður spyr sig: Skiptir máli hvort þeir eru tvö þúsund eða fimm þúsund sem mótmæla? Líður þeim betur sem neyta réttar síns til að mótmæla ef fleiri mæta í gönguna? Er þetta uppákoma hvers réttmæti ræðst af fjölda?

Mótmælin hefðu þótt misheppnuð ef aðeins örfáar hræður hefðu mætt en marka þáttaskil ef fimmtíu þúsund manns hefðu stillt upp. Hvorugt gerðist. Tvö þúsund manns er virðulegur fjöldi og ekkert sem skipuleggjendur þurfa að skammast sín fyrir. Fjöldi þátttakenda gæti skipt máli ef mótmælin krefðust tiltekinna úrbóta og að gripið yrði til ákveðinna aðgerða. Eftir því sem best verður séð er slíku ekki til að dreifa.

Laugardagsmótmælin virðast vera regnhlífarsamtök Líklega kennir þar ýmissa grasa. Kannski er mikilvægasta hlutverk mótmælanna að bjóða samkennd þeim sem þurfa útrás fyrir tilfinningar sínar. Skipuleggjendur vinna þarft verk að búa til þennan vettvang og reyna eftir bestu getu að halda mótmælum innan marka laga.

Enn á eftir að koma í ljós hvort mótmælin leiði til varanlegra pólitískra breytinga. Íslenska flokkakerfið er sveigjanlegt eins og atvinnulífið. Ef það verður í samfélaginu til hópur fólks sem telur sig þurfa málssvara á þingi er tiltölulega einfalt mál að skipuleggja sig og stofna stjórnmálaflokk. Kosturinn við lýðræði á lítilli eyju er að stjórnmál eru í seilingarfjarlægð hverjum þeim sem hefur áhuga. Seinni tíma stjórnmálasaga staðfestir þetta.

Stundum leiðir kreppuástand fram sanna leiðtoga. Jafnframt er deginum ljósara að hverskyns lukkuriddarar sjá tækifæri í upplausninni sem nú ríkir. Við skulum muna að leiðtogaefni eru ekki á hverju strái en lukkuriddarar eru margir.