Litlu flokkarnir við fótskör Sjálfstæðisflokksins

Samfylkinguna dreymir um það, Framsókn getur ekki án þess verið og Frjálslyndir reyndu það síðast í vor en voru hryggbrotnir. Og núna Vinstri grænir: Allir vilja í eina sæng með Sjálfstæðisflokknum. Stjórnmál á Íslandi eru að verða eins og hálfsflokkskerfi þar sem Sjálfstæðisflokkurinn er einn en hálfi flokkurinn er einhver hinna. Borgarfulltrúi Framsóknarflokksins er harmi sleginn að Vinstri grænir hafi nú tekið sér sæti við fótskör Sjálfstæðisflokksins.

Til skamms tíma mátti treysta því að Vinstri grænir yrðu síðastir til að biðla til Sjálfstæðisflokksins. Afgerandi teikn eru á lofti um að það sé að breytast og við það þrengist um aðra flokka í biðröðinni. Björn Ingi Hrafnsson má vera ósáttur við aukna samkeppni. En svona hlaut að fara. Þvermóðska Vinstri grænna var aðeins ávísun á einangrun.

Í eins og hálfsflokks kerfi virka stjórnmálin þannig að Sjálfstæðisflokkurinn er með breiddina og dýptina í samfélagsmálum en aðrir flokkar eru meira og minna eins málefnisflokkar; Vinstri grænir með umhverfismál, Frjálslyndir með kvótann (eða útlendinga), Samfylking með Evrópusambandsaðild og Framsóknarflokkurinn með það mál sem þeir setja á oddinn í kosningabaráttunni, síðast voru það húsnæðismál.

Sjálfstæðisflokkurinn er sögulega vel til þess fallinn að vera límið í stjórnmálum lýðveldisins. Hann er stærsti flokkurinn, íhaldssamur og með breiða skírskotun. Allar stéttir, bæði í marxískum skilningi, verkalýður og auðvald, og í starfsstéttarlegum skilningi, samanber gamla slagorð flokksins, stétt með stétt, eiga heima í flokknum.

Eyþjóð með þrjúhundruð þúsund íbúa getur ekki leyft sér að þann munað að hafa fjölflokkakerfi, svona í alvörunni. Þess vegna höfum við komið okkur upp fyrirkomulagi sem í senn er séríslenskt en jafnframt alþjóðlegt. Fjölflokkalýðræði á yfirborðinu en eins og hálfs flokkskerfi í reynd.

Kosningarnar sjálfar snúast þá um það að sá litli flokkur sem nær bestum árangri hefur siðferðislegt tilkall til að mynda stjórn með Sjálfstæðisflokknum.

Samráð auðmanna og Samfylkingar um evru og ESB

Það stefnir í kreppu hjá nýríku snillingunum sem hafa nánast prentað peninga með innbyrðis verslun með hlutabréf. Undirbúningur fyrir brotlendinguna er hafinn og felst í því að gjaldmiðlinum, krónunni, verði kennt um ófarirnar. Þorsteinn Pálsson aðalritstjóri Baugsútgáfunnar skrifar leiðara í Fréttablaðið þar sem tóninn er sleginn. Ritstjórinn býður upp á samráð Samfylkingarinnar og fjármálabraskara til að koma Íslandi í Evrópusambandið, krónuna út og evruna inn.

Leiðari Þorsteins heitir Kreppan með krónuna og er þokukenndur enda felst undirbúningurinn á þessu stigi máls að setja út þreifara og gefa til kynna hvað í vændum er. Hann leggur sig í framkróka að styggja hvorki ríkisstjórnina né Seðlabankann.

Við stöndum frammi fyrir nýrri áskorun í þessum efnum. Ekki vegna þess að Seðlabankinn hafi tekið vitlausar ákvarðanir eða stjórnvöld fylgt óskynsamlegri stefnu. Heldur fyrir þá sök að aðstæður hafa breyst. Hvort sem mönnum líkar betur eða verr blasir við nýtt umhverfi bæði heima fyrir og á alþjóðamörkuðum. Við því þarf að bregðast.

Slægðin í tilvitnuninni hér að ofan felst í því að gefa í skyn að sumir kynnu að halda að ríkisstjórnin og Seðlabankinn bæru ábyrði, en svo sé ekki. Heldur hafi aðstæður breyst og það blasi við nýtt umhverfi. Hér séu eiginlega náttúrulögmál að verki, fremur en mannasetningar.

En hvað skyldi hafa breyst? Og hvaða nýja umhverfi blasir við? Baugsritstjórinn er fáorður þar. Enda veit hann mætavel hvað hefur breyst í atvinnulífinu á síðustu árum, rétt eins og hver annar sæmilega læs Íslendingur. Fámennur hópur manna hefur orðið að milljarðamæringum með djörfu viðskiptabralli sem er á mörkum hins löglega og handan allrar skynsemi. Brátt springur blaðran og þá verða milljarðarnir í hættu, sérstaklega hjá þeim sem fara fram af mestri fífldirfsku. Í þeim hópi er Baugur, atvinnuveitandi Þorsteins Pálssonar.

Þeir sem ekki eru á launum hjá Baugi vita hvað klukkan slær. Það eru takmörk hve lengi er hægt að handstýra hækkun á hlutabréfum með innbyrðis viðskiptum fámenns hóps manna. Veruleikinn kemur í heimsókn fyrr heldur en seinna.

Þorsteinn og Baugur geta treyst á samstarfsvilja Samfylkingarinnar til að koma skilaboðunum áleiðis til þjóðarinnar að ófarirnar sem eru á næsta leiti séu krónunni að kenna. Og Þorsteini bráðliggur á bandamönnum. Þess vegna er hann alveg til í að athuga með inngöngu í Evrópusambandið, eins og Samfylkingin hefur á dagskrá sinni þótt oft fari lítið fyrir umræðu um hana.

Málsgreinin í leiðaranum um Evrópusambandsaðild Íslands er svo gjörsamlega innihaldslaus að maður fer hjá sér við lesturinn:

Að því er Evrópusambandið varðar hafa allar aðstæður líka breyst. Þau sjónarmið sem áður voru gild gegn aðild eru það sum hver ekki með sama hætti lengur. Þetta verður að hafa í huga við mat á aðstæðum og í allri rökræðu um leiðir til lausnar. Rót vandans er tæplega tímabundin. Ef svo væri er ótrúlegt að sá þungi væri í þessari umræðu sem raun ber vitni.

Með leyfi: Hvaða aðstæður hafa breyst? Hvaða sjónarmið gegn aðild eru ekki lengur gild? Og hvar er þessi þunga umræða? Meira að segja Samfylkingin hefur tæpast nennt að minnast á Evrópusambandsaðild á kjörtímabilinu enda lítt til vinsælda fallið. Evrópusambandið er í kreppu; stjórnarskráin var felld í þjóðaratkvæðagreiðslu í Frakklandi, evran er talin viðsjárverð af meirihluta Þjóðverja, fátækustu ríki Austur-Evrópu skríða á fjórum fótum í sambandið og Tyrkir eru komnir með fótinn í dyragættina.

Lykilsetning í leiðara Þorsteins kemur eins og skrattinn úr sauðarleggnum og er þessi:

Það er ekki ásættanleg staða að efnahagsleg stöðnun sé forsenda fyrir stöðugleika í þjóðarbúskapnum.

Velkomin í veröld Baugs: Þegar braskinu lýkur og eigið fé fyrirtækja hækkar ekki lengur sexfalt á milli ára er komin efnahagsleg stöðnun. Baugur vill hafa nammidaga alla daga.

Samfylkingin sýndi það í umræðunni um fjölmiðlafrumvarpið að hún er tilbúinn að selja sig málstað auðmanna ef pólitískur ávinningur er í boði. Með tilboði yfirritstjóra Baugsmiðla fylgir vitanlega loforð um málafylgju í kosningabaráttunni sem nú fer í hönd. Þar hæfir skel kjafti.

Viðskipti sem auka eigið fé

Kratar eru beggja handa járn: Björn, Jón Baldvin og Svavar

Björn Bjarnason dómsmálaráðherra rekur í vetrarhefti tímaritsins Þjóðmála einn þátt hlerunarmálsins svokallaða, þar sem tekist er á um sögulega túlkun á símhlerunum kaldastríðsáranna. Björn hefur bæði sem dómsmálaráðherra og sérfræðingur í utanríkismálum svarað fyrir málstað hægrimanna í umræðunni og er það eðlilegt. Stórundarlegt er aftur á móti að Jón Baldvin Hannibalsson skuli vera helsti talsmaður vinstrimanna í umræðunni.

Öll kaldastríðsárin var Alþýðuflokkurinn sammála Sjálfstæðisflokknum í utanríkis- og öryggismálum. Jón Baldvin Hannibalsson var sem ritstjóri Alþýðublaðsins, þingmaður og formaður Alþýðuflokksins harðdrægur andstæðingur Alþýðubandalagsins sem vildi bandaríska herinn úr landi og Ísland úr NATO. Hleranir beindust gegn Alþýðubandalagsfólki fyrst og fremst og á starfstíma þess flokks var Jón Baldvin ekki vanur að vanda flokksmönnum kveðjurnar.

Jón Baldvin var ráðherra í þrem ríkisstjórnum samfleytt á árabilinu 1987 til 1995, lengst af sem utanríkisráðherra. Á þeim tíma bar hann ábyrgð á öryggismálum þjóðarinnar og gat ekki annað en vitað um ígildi leyniþjónustustarfsemi hafi hún á annað borð verið til.

Allar líkur eru á að Jón Baldvin hafi gegn betri vitund sett fram ásakanir um að sími sinn hafi verið hleraður. Opinber rannsókn á málinu leiddi ekkert í ljós. Ásökunin tryggði Jóni Baldvini aftur á móti kastljós fjölmiðla og hann nýtti sér það til að eyrnamerkja Sjálfstæðisflokknum almennt, og Birni Bjarnasyni sérstaklega, ábyrgðina á vafasamri starfsemi í þágu öryggismála.

Jón Baldvin var einarður stuðningsmaður NATO og varnarsamningsins við Bandaríkin. Líkleg ástæða fyrir málflutningi Jóns Baldvins undanfarið er að hann vill fjarlægja sjálfan sig og Samfylkinguna frá sögulegri ábyrgð á stuðningi við varnarsamninginn. Utanríkisstefna Samfylkingarinnar er Evrópumiðuð og flokkurinn hefur á stefnuskrá sinni að sækja um aðild að Evrópusambandinu. Björn Bjarnason er aftur á móti á þeim kanti Sjálfstæðisflokksins sem er skeleggastur í andstöðu við að Íslendingar sæki um aðild.

Það gat þó ekki farið svo að tækifærismennska af þessu tagi gæti enst lengi. Undan trúverðuleika Jóns Baldvins fjaraði hratt þegar það var upplýst að hann hafði á sinni tíð sem utanríkisráðherra beðið Róbert Trausta Árnason, fulltrúa Íslands hjá NATO, að kynna sér skjöl austur-þýsku leyniþjónustunnar STASI og grennslast sérstaklega um Svavar Gestsson fyrrverandi formann Alþýðubandalagsins. Svavar hafði sem ungur maður dvalið stuttan tíma í Austur-Þýskalandi en legið undir ágjöf æ síðan frá Jóni Baldvini og öðrum um að vera útsendari STASI.

Þessi embættisfærsla Jóns Baldvins verður enn aumkunarverðari í því ljósi að Svavar var meðráðherra Jóns Balvins á þessum tíma og kalda stríðinu var lokið með falli Sovétríkjanna. Svavar er núna sendiherra og hefur fátt sagt opinberlega um málið. En hann hefur nýverið sagt sig úr Samfylkingunni og gefur þar með ótvírætt til kynna hvar ábyrgðin liggur á málatilbúnaði Jóns Baldvins.