Sigríður Dögg: 14 m. kr. til að réttlæta brottrekstur Hjálmars

Sigríður Dögg formaður Blaðamannafélags Íslands missti starf sitt sem fréttamaður RÚV um síðustu áramót. Tilfallandi bloggaði í janúar í ár:

Víst er að Stefán Eiríksson útvarpsstjóri ræddi við Sigríði Dögg eftir að hún játaði á sig skattsvik með færslu á Facebook 11. september sl. haust. Faglegar spurningar vakna ef fréttamaður er uppvís að skattsvikum. Trúverðugleiki fréttastofu RÚV er í húfi. Er ríkisfjölmiðillinn í stakk búinn að fjalla um skattsvik annarra ef fréttamenn komast upp með að svíkja undan skatti án frekari umfjöllunar? Eru skattsvik fréttamanns einkamál en skattsvik annarra fréttamál? 

Í fundi stjórnar RÚV 27. september síðast liðinn viðurkennir Stefán Eiríksson að hafa rætt við Sigríði Dögg eftir að hún játaði á sig skattsvik. Stefán hafði ekki frumkvæðið að upplýsa stjórnina heldur var hann inntur eftir máli fréttamannsins af stjórnarmanni.  Fundargerðin er loðin um samtalið sem útvarpsstjóri átti við undirmann sinn. Þar stendur:

Útvarpsstjóri var spurður um umfjöllun í fjölmiðlum um starfsmann félagsins þar sem komu fram ásakanir á hendur viðkomandi. Útvarpsstjóri kvaðst hafa rætt við starfsmanninn og taldi ekki þörf á því að málið yrði skoðað nánar.

Orðalagið ,,taldi ekki þörf á að málið yrði skoðað nánar" er afhjúpandi. Útvarpsstjóri hefur fyrir sið að losna við fréttamenn, sem ekki eru húsum hæfir á Efstaleiti, en án þess að reka þá.

Frá áramótum var Sigríður Dögg svo gott sem launalaus. Hún hafði tekið sér hlutalaun sem formaður, áður var formennskan launalaus, en þurfti stórum meira enda með skattskuld á bakinu eftir svarta Airbnb-útleigu sem upp komst. Til að hækka eigin laun varð Sigríður Dögg að reka Hjálmar Jónsson sem á að baki langan og farsælan feril sem formaður og síðar framkvæmdastjóri. Sem hún gerði.

Til að réttlæta brottreksturinn ásakaði Sigríður Dögg Hjálmar um misferli í starfi. Ásakanir í garð brottrekins framkvæmdastjóra þurfti að undirbyggja. Sigríður Dögg keypti í því skyni þjónustu endurskoðenda og lögfræðinga upp á 14 milljónir króna. Ekkert saknæmt fannst og engin kæra lögð fram. Skattsvikarinn hélt samt áfram að ata auri heiðarlegan Hjálmar. Sérstakt eintak af manneskju, hún Sigríður Dögg.

Árstekjur Blaðamannafélagsins, félagsgjöld blaðamanna, eru um 40 milljónir kr. Herkostnaðurinn gegn Hjálmari, 14 milljónir kr., vegur þungt. Enn þyngra vegur þó stóraukinn launakostnaður eftir að Sigríður Dögg setti sjálfa sig á jötuna.

Heildarlaunakostnaður félagsins nam 36,5 milljónum króna árið 2022. Núna er launakostnaðurinn kominn yfir 50 milljónir króna, segir fyrrum framkvæmdastjóri.

Dæmið gengur ekki upp. Tekjur eru 40 milljónir en yfir 50 milljónir í launakostnað. Þá er ótalinn herkostnaðurinn gegn Hjálmari og almennur rekstur skrifstofu. Einnig er ótalin misheppnuð ímyndarherferð formannsins sem var andvana fædd í mars og enginn man eftir í apríl. Eina leiðin til að fjármagna óráðsíuna er að ganga á eigur BÍ. Þær eru um einn milljarður króna. Félagsmenn sem hafa byggt upp eignastöðuna síðustu áratugi hafa mótmælt hertöku Sigríðar Daggar og félaga. Svar formannsins er að svipta eldri félaga atkvæðisrétti á félagsfundum.

Sigríður Dögg rústar Blaðamannafélagi Íslands, bæði fjárhagslega og faglega.

 

Lögfræðikostnaður félagsins rúmar 12 milljónir

Sigríður Dögg neitar skattsvikum, sem hún áður játaði

Sigríður Dögg formaður Blaðamannafélagsins dregur tilbaka fyrri játningu um skattsvik. Á heimasíðu BÍ er eftirfarandi yfirlýsing frá henni:

Formaður Blaðamannafélags Íslands hefur aldrei gerst sekur um skattalagabrot né gert sátt við skattyfirvöld. Ásakanir um annað eru tómur uppspuni og rógburður.

Hér er komist afgerandi að orði, ekkert skattalagabrot og engin sátt. En samt skattaundanskot og endurálagning.

Skattmál Sigríðar Daggar komust á dagskrá eftir tilfallandi blogg í fyrravor. Lengi vel þagði formaðurinn en sagði loks í Facebook-færslu í september fyrir ári:

Við hjónin fengum endurálagningu opinberra gjalda vegna útleigutekna fyrir nokkrum árum og greiddum þá skatta.

Endurálagning felur í sér að framteljandi hafi ekki talið rétt fram, skotið undan skatti. Í daglegu tali er það kallað skattsvik. Sigríður Dögg stundaði umfangsmikla útleigu á Airbnb. Hún gaf ekki upp leigutekjur til skatts. 

Eftir Facebook-færsluna í september í fyrra neitaði formaðurinn að tjá sig frekar um skattamálin. Um áramótin flæmdi hún Hjálmar Jónsson framkvæmdastjóra og fyrrum formann BÍ úr starfi. Í frétt Mannlífs voru skattamál Sigríðar Daggar rædd. Við Mannlíf í janúar s.l. sagði formaður BÍ:

Eins og ég hef sagt opinberlega, þá fékk ég endurálagningu gjalda eftir að það voru gerðar athugasemdir um framtal mitt og ég ætla ekki að fara í það eitthvað efnislega af því að ég var ekki til rannsóknar hjá Skattinum, ég fékk enga sérmeðferð og er ekki sek um það sem ég er sökuð um þarna. Og þess vegna finnst mér ég ekki bera nein skylda til þess að veita upplýsingar um mín persónulegu fjármál.

Skattsvik eru samkvæmt skilgreiningu opinbert mál. Það er ekki ,,persónulegt" mál að telja rangt fram til skatts. Sigríður Dögg gegnir trúnaðarstöðu í samfélaginu. Fyrir hönd blaðamanna kemur hún fram gagnvart stjórnvöldum. Hún gerir kröfu um að peningar skattborgara séu teknir og færðir fjölmiðlum til að greiða blaðamönnum laun. En sjálf stundaði hún skattaundanskot. Tvöfeldni formanns Blaðamannafélagsins er augljós. Almenningur á að borga skatta til að blaðamenn fái laun en sjálf stingur hún undan skatti.

Það voru ekki smápeningar sem Sigríður Dögg kom sér undan að greiða í sameiginlegan sjóð landsmanna. Blaðamaður Viðskiptablaðsins hlustaði í janúar á viðtal við formanninn á Samstöðinni. Þar sagði Sigríður Dögg eftirfarandi um skattsvikin:

„Þetta voru alveg stórar upphæðir, ég viðurkenni það.“

Hvers vegna leggur Sigríður Dögg ekki spilin á borðið? Útskýrir fjárhæðirnar sem hún stakk undan skatti og á hve löngum tíma; hvað henni var gert greiða og með hvaða álagi.

Ef Sigríður Dögg kann eitthvað fyrir sér í blaðamennsku ætti hún að vita að enginn með mannaforráð kemst upp með að segja eitt í dag og annað á morgun um opinbert málefni. Skattamál Sigríðar Daggar verða fréttamál á meðan hún er formaður Blaðamannafélagsins og gerir ekki hreint fyrir sínum dyrum. Formaður félags blaðamanna stórskaðar stéttina sem hann í orði kveðnu þykist vinna fyrir. Blaðamenn geta ekki krafið aðra sagna um opinber mál ef formaður þeirra segir það einkamál að fara á svig við lög og rétt.

 

 

 

 

 

Úkraína, vók og útlendingastefna töpuðu í Þýskalandi

Tveir flokkar eru sigurvegarar héraðskosninganna, hvor á sínum endanum í pólitíska litrófinu. Hægriflokkurinn Alternative für Deutschland, AfD, er helsti sigurvegari kosninganna. Silfrið tekur vinstriflokkurinn Bündnis Sahara Wagenknecht, BSW. Eini hefðbundni flokkurinn sem hélt sjó er hægriflokkurinn, CDU.

Hlutfall AfD upp úr kjöskössum er um og yfir 30 prósent en BSW fær um 12-15 prósent. Þrenn stefnumál eru keimlík hjá þessum tveim flokkum, sem annars eru jaðarhægri og jaðarvinstri. 

Í fyrsta lagi andstaða við stuðning Þýslands við ríkisstjórn Selenskí forseta í Úkraínu. Þegar forsetinn heimsótti þýska þingið í sumar stóðu þingmenn úr þessum flokkum úr sætum sínum og gengu á dyr til að lýsa vanþóknun sinni.

Í öðru lagi eru báðir flokkarnir á móti opingáttarstefnu í útlendingamálum.

Þriðja málasviðið þar sem BSW og AfD eru samstíga má kalla menningarlega íhaldssemi. Báðir gjalda varhug við vók-fárinu.

Héraðskosningarnar voru í tveim landshlutum, báðum í gamla Austur-Þýskalandi, Thüringen og Saxlandi. Eftir þrjár vikur eru kosningar í Brandenburg og þar má búast svipaðri niðurstöðu. Að ári eru almennar þingkosningar í öllu Þýskalandi. Héraðskosningarnar nú eru prufukeyrsla. 

Meginstraumsflokkar keppast við að sverja af sér samvinnu við AfD. En þegar kjósendur þyrpast að tilteknum málefnum hefur það áhrif á stjórnarstefnuna. Sitjandi ríkisstjórn jafnaðarmanna, græningja og frjálsra demókrata hefur þegar tekið upp harðari útlendingastefnu og dregur lappirnar í stuðningi við Úkraínu.

 

 

 

AfD stærstur samkvæmt útgönguspá

Inga meiri sjálfstæðismaður en Gulli

,,Að taka af kynja­skipt sal­erni er hrein og klár aðför að per­sónu­vernd og ör­yggi kvenna. Þrátt fyr­ir að við kon­ur séum líka menn þá ættu flest­ir að vera bún­ir að fatta, að við erum ekki al­veg eins. Ég mót­mæli því af öll­um kröft­um og tel það gróft brot á mann­rétt­ind­um okk­ar að þvinga okk­ur til að pissa stand­andi ell­egar setj­ast á annarra manna þvag."

Ofanritað er tilvitnun í grein Ingu Sæland formanns Flokks fólksins í leiðaraopnu helgarútgáfu Morgunblaðsins. Ég neita að pissa standandi er fyrirsögnin. Tilefnið er reglugerð ráðuneytis Guðlaugs Þórs er bannar að merkja konum sérgreind salerni á opinberum stöðum. Inga útskýrir sjálfstæðisstefnuna fyrir vók-ráðherranum:

Þessi reglu­gerð er enn eitt dæmið um hvernig stjórn­völd hafa gert risa­vaxn­ar breyt­ing­ar á sam­fé­lag­inu án sam­ráðs við al­menn­ing eða at­vinnu­rek­end­ur. Há­vær minni­hluti hef­ur á ör­skömm­um tíma náð að snúa sam­fé­lag­inu á hvolf með yf­ir­gangi og aðkasti á alla þá sem voga sér að vera þeim ekki sam­mála.

Sjálfsstæðisstefna er að standa í lappirnar þegar frekjuhópar samfélagsins gera atlögu að almannaheill og almennri skynsemi. Lokaorð Ingu eru brýning til sjálfsstæðismanna:

Það er kom­inn tími til að stíga niður fæti og segja stopp! Hingað og ekki lengra!

Ég þori!

 

„Vandamálið er ekki fólkið hérna inni“

Dagur B. boðar kreppu, þó ekki fyrir sjálfan sig

Í viðtengdri frétt boðar efnahagskreppu Dagur B. Eggertsson nýhættur borgarstjóri og formaður borgarráðs. Hagfræðiprófessor segir krepputal meira í ætt við óskhyggju.

„Ég myndi nú ekki þora að full­yrða neitt svo stór­karla­legt [að það sé komin kreppa],“ er haft eftir Gylfa Magnús­syni pró­fess­or í hag­fræði við Há­skóla Íslands og fyrrum fjármálaráðherra.

Efnahagskreppa felur í sér lækkandi tekjur launafólks, atvinnuleysi og minni skatttekjur opinberra aðila sem bitnar á samneyslunni.

Sérlega illa fer á því að Dagur B. óski eftir kreppuástandi í samfélaginu. Hann er sjálfur nýkominn með starfslokasamning sem minnir meira á sjálftöku úr borgarsjóði en eðlilegt launauppgjör.

Sumir kunna ekki að skammast sín.

Ekki meitlað í stein að það sé komin kreppa

Hægrikrókur Kristrúnar á Sjálfstæðisflokkinn

Á samfélagsmiðlinum Instagram, og e.t.v. víðar, má sjá ræmu af Kristrúnu Samfylkingarformanni innan um þjóðfánann og lögreglumenn að störfum. Styrkjum löggæslu og ákæruvald er yfirskrift ræmunnar. Fyrrum var málaflokkurinn réttarríkið skuldlaus eign Sjálfstæðisflokksins. Það hefði ekki tekið sex vikur að úrskurða um kýrskýrt málefni, eins og beiðni vinstrisinnaðs ríkissaksóknara um að fjarlægja vararíkissaksóknara sem ekki spilar vók.

Þrír hægriflokkar eru stærstir samkvæmt yngstu könnun. Samfylking er 25% flokkur, Miðflokkur 15% og Sjálfstæðisflokkur 14%. Samtals 54 prósent. Sé Framsókn með sín 9% bætt við er hægrifylkingin komin upp í 63%. 

Nú má auðvitað deila um hvort Samfylkingin sé hægriflokkur. Sögulega er fylkingin popúlískur vinstriflokkur, stofnaður síðustu aldamót til að verða ,,hinn turninn" í íslenskum stjórnmálum. Kristrún er aftur hægrimiðuð og hefur bakgrunn sem hæfir.

Eftir síðustu skoðanakönnun rjúka sumir sjálfstæðismenn upp til handa og fóta, barma sér og kenna Bjarna formanni um prósenturnar fjórtán. Þröngt flokkssjónarhorn er eitt, annað er raunsætt mat pólitískum aðstæðum.

Bjarni setti þjóðarhagsmuni ofar flokkshagsmunum og persónulegum metnaði er hann myndaði Katrínarstjórnina 2017. Þjóðin þurfti pólitískan stöðugleika eftir stjórnarkreppu sem skildi tvær fyrri ríkisstjórnir eftir í valnum án þess að ljúka kjörtímabili. Bjarni skaffaði.

Á meðan Bjarni gaf þjóðarskútunni kjölfestu til að sigla milli skers og báru kvarnaðist fylgið af móðurflokknum. En hvert fór það? Ekki til vinstri, svo mikið er víst. Miðflokkur Sigmundar Davíðs er næst stærsti flokkurinn í mælingum, á eftir Samfylkingu. Þrír hægriflokkar á verðlaunapalli útiloka vinstristjórn eftir næstu þingkosningar. Spurningin er hvernig hægristjórn, ekki hvort.

 

  

 

 

Hreinsanir í Blaðamannafélaginu

Sigríður Dögg formaður Blaðamannafélags Íslands stendur að tillögu um að taka atkvæðisréttinn af hluta félagsmanna. ,,Ég kaus Sigríði Dögg sem formann," segir gamalreyndur blaðamaður, ,,það er það versta sem ég hef gert félaginu." Tillaga Sigríðar Daggar er á dagskrá framhaldsaðalfundar BÍ í næstu viku.

Sigríður Dögg játaði skattsvik fyrir ári en hefur neitað að gera nánari grein fyrir umfangi og fjárhæðum, segir skattsvikin einkamál. Hún var látin fara frá fréttastofu RÚV eftir að upp komst um undanskotin frá samneyslunni. Margir blaðamenn telja ófært að skattsvikari stjórni félaginu. Til að koma ár sinni betur fyrir borð í sjóðsstreymi stéttafélagsins rak Sigríður Hjálmar Jónsson framkvæmdastjóra BÍ um síðustu áramót og tók sér fullt starf í félaginu. Formennska í BÍ var áður hlutastarf.

Sigríður Dögg tilheyrir hópi blaðamanna sem kenndur er við RSK-miðla (RÚV, Stundin og Kjarninn, sem heita nú Heimildin). Hópurinn hefur ráðið ferðinni í stéttafélaginu síðustu ár. Fimm blaðamenn á RSK-miðlum eru með stöðu sakborninga í byrlunar- og símastuldsmálinu. Formaður BÍ hefur lagt sig í líma að taka undir ófrægingarherferð sakborninga gagnvart lögreglu, sem rannsakar alvarleg afbrot, byrlun og símastuld. Eins og formaðurinn segir, þá er það einkamál, en ekki opinbert mál, þegar blaðamenn komast í kast við lögin.

Andspyrna er gegn vegferð Sigríðar Daggar og RSK-liða. Trúverðugleiki stéttarinnar er í húfi. Fyrir skemmstu sendu 26 félagar í BÍ fyrirspurnir til formannsins um útgjöld sem stofnað var til að hrekja Hjálmar Jónsson úr starfi framkvæmdastjóra og hirða af honum mannorðið í leiðinni. Í hópnum eru eldri blaðamenn, flestir ef ekki allir komnir á eftirlaun.

Sigríður Dögg hugsar blaðamönnum með múður þegjandi þörfina. Áður hefur hún úthýst hópnum úr húsnæði BÍ en þar höfðu eldri blaðamenn vikulega fundi til að ræða landsins gagn og nauðsynjar. Hópurinn flutti fundi sína í Gunnarshús, húsnæði Rithöfundarsambandsins.

Nú lætur Sigríður Dögg kné fylgja kviði, hyggst með lagabreytingu svipta blaðamenn á elli- og örorkulífeyri atkvæðisrétti á félagsfundum. Núgildandi lagagrein er eftirfarandi:

2.3. Félagsmaður, sem kominn er á eftirlaun og er ekki lengur í fullu starfi eða býr við örorku, skal vera undanþeginn greiðslu félagsgjalda. Hann skal þó sem áður njóta félagsréttinda.

Tillaga Sigríðar Daggar er að lagagreininni verði breytt. Nýja útgáfan hljómar svona: 

Félagsmanni, sem hættir störfum vegna aldurs eða örorku, skal vera heimilt að vera áfram félagi hafi hann greitt félagsgjöld til félagsins næstliðna 6 mánuði áður en hann lét af störfum. Hann skal eftir það vera undanþeginn greiðslu félagsgjalda og hafa málfrelsi og tillögurétt á fundum félagsins en ekki atkvæðisrétt. (leturbr. pv)

Rökstuðningur formannsins er að ekki sé tilhlýðilegt að örorku- og ellilífeyrisþegar fari með atkvæðisrétt í félagi sem þeir þó hafa, margir hverjir, átt aðild að mestan hluta starfsævinnar. Fremur kaldar kveðjur frá formanni Blaðamannafélags Íslands til eldri félagsmanna og þeirra sem glíma við örorku. Atkvæðisréttur í stéttafélagi er hliðstæður kosningarétti í þjóðfélaginu. Að taka réttinn af fólki til að greiða atkvæði er félagslegt ofbeldi. 

,,Fyrst var rænt úr félaginu, nú á að ræna félaginu," sagði sami blaðamaður, og vitnað er í að ofan, í samtali við tilfallandi.

Skattsvikarinn í formennsku stéttafélags blaðamanna lætur ekki að sér hæða. Framhaldsaðalfundurinn, sem tekur afstöðu til lagabreytinganna, er 4. september, haldinn í húsnæði sem ekki er (enn) komið í svarta Airbnb-útleigu.

 

Kamala Harris tapar í haust falli Úkraína

Tapi Úkraína stríðinu gegn Rússum fyrir bandarísku forsetakosningarnar í nóvember næstkomandi nær tæplega kjöri Kamala Harris frambjóðanda Demókrataflokksins. Harris er sitjandi varaforseti, ber ábyrgð á stjórnarstefnunni, sem er að halda Úkraínu gangandi. Líklegur úkraínskur ósigur má ekki raungerast fyrir forsetakosningarnar í byrjun nóvember er viðkvæðið vestra.

Stjórnvöld í Washington kappkosta að Úkraína haldi í horfinu næstu tvo mánuði. Tap í Úkraínu fyrir kosningar yrði reiðarslag fyrir Harris og demókrata. Selenskí og félagar í Kænugarði eru vel læsir á stöðu mála vestra. Eftir 60 daga er óvíst hvort Úkraína fái áfram bandarískan stuðning. Keppinautur Harris, Trump, segist ætla að binda endi á stríðið með hraði, nái hann kjöri.

Stríðsbloggarinn Military Summary segir grunsamlegt hve Úkraínuher hörfi hratt á austurvígstöðvunum síðustu daga, í Suður-Donbass. Tilgáta bloggarans er að Selenskí og félagar séu með ráðnum hug að sýna Washington fram á að óvíst sé að úkraínski herinn hafi úthald næstu tvo mánuði. Nema, auðvitað, að vesturveldin stórauki stuðninginn við Kænugarð, í reiðufé og vopnum og afnemi að auki kvaðir um að nota ekki vestræn vopn langt að baki víglínunnar.

Hér er um að ræða lítt dulda fjárkúgun, sem hvorki verður sönnuð né afsönnuð. Langsótt samsæriskenning, gætu sumir sagt.

Tilfellið er að stríðsbloggarar eins og Military Summary og fleiri eru betur með puttana á púlsinum en meginstraumsmiðlar.

Fyrir hálfum mánuði sagði tilfallandi frá tilgátu stríðsbloggara að Rússar hefðu gefið Úkraínuher færi á Kúrsk-aðgerðinni, að færa stríðsátökin á rússneskt land. Tilgátan virtist fjarstæðukennd. En fyrir þrem dögum gaf meginstraumsmiðillinn CNN meintri samsæriskenningu undir fótinn. Pútin gæti hafa séð í gegnum fingur sér í Kúrsk-héraði, til að sannfæra rússneskan almenning að Úkraínustríðið sé dauðans alvara, móðurlandið sé undir árás.

Úkraínustríðið, líkt og þorri nútímastríða, er háð á tvennum vígstöðvum. Í einn stað á sjálfum vígvellinum en í annan stað á vettvangi fjölmiðla og stjórnmála. 

Vegna viðkvæmrar stöðu í bandarískum stjórnmálum eru stjórnvöld í Kænugarði með spil á hendi, að ekki sé sagt tromp. Það er eitt. Annað er að hanna atburðarás á vígvelli til að hræða bandarísk yfirvöld. Stríð lýtur eigin lögmálum. Skipulagt undanhald getur fyrr en varir orðið óskipulagt.

Nú í morgunsárið segir stríðsbloggið War in Ukraine að ástandið í Suður-Donbass, svæði sem kallast Selidovo-Pokrovsk, sé katastórfa fyrir Úkaraínu. Bloggarinn er hlynntur málstað Úkraínu og með þeim raunsærri sem fjalla reglulega um stríðið.

Samkvæmt War in Ukraine er lítil hreyfing á allri víglínunni, Kúrsk meðtalin. Í Selidovo-Pokrovsk er aftur í uppsiglingu algert afhroð Úkraínuhers. Haldi fram sem horfir eru líkur á að Rússar komist fljótlega að Dnjepr-fljóti. Þar með er Úkraína klofin í tvennt.

War in Ukraine segir innanlandsástand Úkraínu þannig að hermenn í vaxandi mæli telji ekki þess virði að berjast. 

F-16 orustuþoturnar, sem Selenskí gortar af í viðtengdri frétt, eru algjört aukaatriði. Bandaríkin geta áfram veitt aðstoð til Úkraínu. En sé baráttuþrek hersins gengið til þurrðar þarf ekki að spyrja að leikslokum. Hvort þau leikslok verði fyrir eða eftir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum er opin spurning.

 

 

 

F-16-þotur Úkraínu í viðbragðsstöðu

Blaðamannasiðareglur í þágu sakborninga

Í viðtengdri frétt, um úrskurð siðanefndar Blaðamannafélags Íslands, segir að almennir borgarar njóta minni verndar en áður er þeir verða fréttaefni óvandaðra blaðamanna. Núverandi siðareglur tóku gildi í fyrra. Þáverandi varaformaður Blaðamannafélags Íslands, Aðalsteinn Kjartansson á Stundinni/Heimildinni, fór fyrir nefndinni sem endurskoðaði gömlu siðareglurnar, sem höfðu verið í gildi í 30 ár.

Aðalsteinn er frá febrúar 2022 sakborningur í byrlunar- og símastuldsmálinu. Í hlutverki sakbornings breytti Aðalsteinn siðareglum blaðamanna í þágu siðlausra blaðamanna. Tilfallandi skrifaði blogg um þessa sérkennilegu háttu forystu blaðamanna. Yfirskriftin Siðareglur miskunnarlausra blaðamanna. 

Einu sinni voru siðareglur sem tóku vara á að óvandaðir blaðamenn nýttu sér bágindi fólks.

Þriðja grein siðareglna Blaðamannafélags Íslands hljómaði til skamms tíma svona:

Blaðamaður vandar upplýsingaöflun sína, úrvinnslu og framsetningu svo sem kostur er og sýnir fyllstu tillitssemi í vandasömum málum. Hann forðast allt, sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu.

Um svipað leiti og RSK-blaðamenn tóku til við að misnota alvarlega veikan einstakling var settur kraftur í að breyta siðareglum blaðamanna. Endurskoðaðar siðareglur litu dagsins ljós í vor. Búið er að fella út innihald þriðju greinarinnar um að ,,forðast allt, sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu."

Varaformaður Blaðamannafélags Íslands, Aðalsteinn Kjartansson, á Heimildinni, áður RÚV, var í forystu nefndarinnar sem endurskoðaði siðareglunar. Aðalsteinn er sakborningur í yfirstandandi lögreglurannsókn á byrlun Páls skipstjóra og stuldi á síma hans. Aðrir sakborningar eru Þórður Snær Júlíusson, Arnar Þór Ingólfsson, Ingi Freyr Vilhjálmsson, allir á Heimildinni, og Þóra Arnórsdóttir sem var ritstjóri Kveiks á RÚV.

í viðtengdri frétt er vörn kærðra blaðamanna að nýjar siðareglur verndi ekki einkalíf fólks. Þær vernda heldur ekki minni máttar. Blaðamenn, samkvæmt siðareglum, hafa fullan rétt til að vaða á skítugum skónum inn í líf fólks og misbjóða virðingu þeirra sem eiga um sárt að binda.

Siðareglur, sem vernda ekki fólk er stendur höllum fæti eða hefur orðið fyrir áföllum í lífinu, eru ekki heilbrigðar. Ekki frekar en blaðamannastéttin.

Vísir braut gegn siðareglum með myndbirtingu

Fjölmiðafrelsi og falsfréttir: 3 dæmi RSK-miðla

Sjö af hverjum tíu landsmönnum telja dreifingu falsfrétta mikið áhyggjuefni, samkvæmt könnun Maskínu. Önnur spurning úr sömu könnun, um frelsi fjölmiðla, var rædd í bloggi gærdagsins. Þar kom fram sú afstaða aflmennings að íslenskir fjölmiðlar nytu mikils frelsis.

Í einn stað telur íslenskur almenningur fjölmiðla búa við mikið frelsi en í annan stað er almenningur áhyggjufullur yfir útbreiðslu falsfrétta.

Meginuppspretta frétta er fjölmiðlar.

Sjaldnast lýgur almannarómur, segir gömul orðskviða. Könnun Maskínu gefur til kynna að frelsið noti íslenskir fjölmiðlar til að dreifa falsfréttum. Alþjóð sér í gegnum sjónarspilið.

Getur verið að fjölmiðlar segi vísvitandi ósatt? Jú, það er sannanlega tilfellið.

Í vor var greint frá lista Blaðamanna án landamæra um fjölmiðlafrelsi í heiminum. Ísland skipar 18. sætið. Ólíkt könnuninni um viðhorf íslensks almennings, sem fjallað var um í bloggi gærdagsins, fékk listi Blaðamanna án landamæra rækilega umfjöllun, sérstaklega hjá RSK-miðlum, RÚV og Heimildinni (áður Stundin og Kjarninn). Blaðamannafélag Íslands lagði sitt af mörkum. Skoðum þrjú dæmi frá í vor.

RÚV sagði:

Fjölmiðlafólk sem rannsakað hafi spillingarmál í Namibíu, kennd við Samherjaskjölin, hafi mátt þola ófrægingarherferð og lögreglurannsókn.

Þórður Snær á Heimildinni sagði:

Þá er sérstaklega tekið fram að blaðamenn sem stóðu að umfjöllun um Samherja og meinta glæpi þess fyrirtækis frá árinu 2019 hafi þurft að sæta lögreglurannsókn og opinberri ófrægingarherferð.

Sigríður Dögg formaður Blaðamannafélags Íslands sagði:

Einnig er í skýrslunni rætt um þá staðreynd að blaðamenn skuli enn vera til rannsóknar í tengslum við afhjúpun á meintum brotum Samherja í Namibíu auk þess sem þeir hafi orðið fyrir ófrægingarherferð vegna þess.

Í öllum þremur tilvikum er sagt að blaðamenn séu til lögreglurannsóknar vegna Namibíumálsins, ásakana RSK-miðla um að Samherji hafi stundað mútugjafir í Afríkuríkinu um miðjan síðasta áratug. Þetta er falsfrétt, efnislega kolröng. Enginn blaðamaður er til rannsóknar vegna Namibíumálsins.

Fimm blaðamenn eru aftur sakborningar í lögreglurannsókn á byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar og stuldi á síma hans. Páll skipstjóri kom hvergi við sögu Namibíumálsins, sem hófst 2019. Skipstjórinn á hinn bóginn skrifaði greinar til stuðnings vinnuveitanda sínum, Samherja, og benti á ósæmileg og óvönduð vinnubrögð fjölmiðla. Árás var gerð á Pál skipstjóra vorið 2021, honum byrlað og síma hans stolið. Í framhaldi var hann uppnefndur skæruliði í RSK-miðlum.

Allir sem fylgjast með fréttum á Íslandi vita að Namibíumálið er afmarkað sakamál, þar eru engir blaðamenn með stöðu sakbornings. Byrlunar- og símastuldsmálið er annað sakamál; þar eru fimm blaðamenn sakborningar. Þegar RÚV, Þórður Snær og Sigríður Dögg skrifa að blaðamenn séu til rannsóknar vegna Namibíumálsins halla þau vísvitandi réttu máli.

Tilgangur falsfréttanna er augljós. Það á að telja almenningi trú um að blaðamenn séu til lögreglurannsóknar fyrir að skrifa Namibíufréttir. En þeir eru sakborningar vegna byrlunar og þjófnaðar - sem er dálítið annað og alvarlega en fréttaskrif.

Nú gæti einhver sagt að í dæmunum þrem hér að ofan er vitnað í erlendan texta, frá Blaðamönnum án landamæra. En blaðamenn eiga að sannreyna staðhæfingar. Íslenskir blaðamenn vita að Namibíumálið annars vegar og hins vegar byrlunar- og símastuldsmálið eru aðskilin sakamál. Þess utan; er ekki líklegt að Blaðamenn án landamæra fái upplýsingar sínar um Ísland frá einhverjum íslenskumælandi - t.d. íslenskum blaðamönnum? Það yrði ekki í fyrsta sinn að RSK-miðlar ljúgi að útlendum blaðamanni til að flytja ósannindin heim sem útlensk sannindi um Íslands. Lasse Skytt-málið er dæmi um það.

Almenningur í vaxandi mæli, samanber könnun Maskínu, áttar sig á að íslenskir blaðamenn nota ríkulegt fjölmiðlafrelsi til að semja og dreifa falsfréttum. Næsta skref í almannaþágu er að afnema alla opinbera styrki til falsfréttafjölmiðla. Við það myndi snarlega draga úr upplýsingaóreiðunni.