Ókeypis peningar, sósíalismi og sjúkt samfélag

Öflugustu seðlabankar heims, í Bandaríkjunum og Evrópu, lánuðu peninga án vaxta eftir hrunið 2008. Tilgangurinn var að koma í veg fyrir að hrun fjármálamarkaði ylli kreppu í raunhagkerfinu með atvinnuleysi og þjóðfélagsófriði.

Í meginatriðum tókst að koma í veg fyrir samdrátt raunhagkerfisins, einkum í Bandaríkjunum. En þrjár afleiðingar, að nokkru ófyrirséðar, urðu af núllvöxtum.

Í fyrsta lagi óx bilið á milli ríkra og fátækra. Þeir ríku höfðu nánast óheftan aðgang að peningum á núllvöxtum og græddu á tá og fingri. Þeir fátæku sluppu við atvinnuleysi en fengu ekki kauphækkun og kepptu við innflytjendur um láglaunastörf.

Í öðru lagi urðu fyrirtæki háð lánsfé án vaxta.

Í þriðja lagi verður sósíalismi vinsæl pólitík, bæði sem andsvar við auknu efnahagslegu misrétti en einnig sökum þess að i áratug eru ókeypis peningar á sveimi og hvers vegna ekki að leyfa öllum að njóta - fá launin en skila engri vinnu.

Sósíalískir sprotar skutu rótum víða. Jafnvel á Íslandi þar engir ókeypis vextir buðust og launajafnrétti er hvergi meira. Sósíalistaflokkur var stofnaður og sjúkrasjóðir verkalýðsfélaga tæmast:fáum launin án vinnu.

Nú þegar vextir hækka eru mörg fyrirtæki ósjálfbær og sósíalísk sísvengd hrjáir launþega. Við þurfum kreppu til að gera samfélagið heilbrigðara.

Versta ár frá fjármálakreppunni