Trú, menning og manndráp

Heimspeki býr ekki til trú, aðeins reynslan getur það í hægu ferli og sársaukafullu. Setningin er á bls. 12 í bókinni Philosophy: an introduction sem kom fyrst út í seinna stríði og endurútgefin 1971.

Trú verður til með reynslu kynslóða og þjónar því hlutverki að gera lífinu merkingu. Á hverjum tíma í sérhverju samfélagi er viðmið um trú. Á vesturlöndum gildir í dag veraldarhyggja sem leyfir hverjum einstaklingi að tileinka sér hvaða lífsskoðun sem vera skal, þó þannig að lífsskoðunin skaði ekki aðra eða takmarki valkosti þeirra. Þessi veraldarhyggja er trú í merkingunni hér að ofan; uppsöfnuð speki í hægu og sársaukafullu ferli.

Morð er ekki viðurkennd tjáning á lífsgildum á vesturlöndum. Fyrr á tíð voru manndráp leyfileg í nafni trúar. Íslendingasögur eru frásagnir um samfélag þar sem manndráp vegna heiðurs fjölskyldu voru sjálfsögð. Rómversk kristni skipulagði hermannamunka, riddara, til að herja á múslíma í landinu helga og víðar.

Hernaður með tilheyrandi manndrápum var sjálfsagður þáttur í evrópskum stjórnmálum fram að fyrri heimsstyrjöld. Orð Clausewitz um að stríð væri framhald stjórnmála með öðrum verkfærum var viðtekin stjórnviska á vesturlöndum fram yfir 1900.

Tvær heimsstyrjaldir breyttu afstöðu vesturlandabúa til stríðsdrápa. Stríð var ekki lengur samþykkt nema sem ill nauðsyn. Vestrænar hugmyndir um mannréttindi eru útskýrðar í mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna þar sem segir fyrstu grein að ,,allir eru bornir frjálsir og jafnir öðrum að virðingu og réttindum" og í þriðju grein að ,,allir eiga rétt til lífs, frelsis og mannhelgi."

Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna er með rætur í frönsku byltingunni 1789. Það tók sem sagt yfir 150 ára hægt og sársaukafullt ferli að fá almenna vestræna viðurkenningu á algildum mannréttindum.

Vestræn saga frá menningu manndrápa til mannhelgi fór ofan garð og neðan hjá múslímum. Múslímaríki skrifa ekki upp á mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna. Múslímaríki afneita veraldarhyggju vesturlanda með því að gera sérstaka mannréttindaskrá um múslímsk mannréttindi.

Kairó-yfirlýsingin um mannréttindi múslíma er jafnframt yfirlýsing um að vestræn veraldarhyggja er ósamrýmanleg múslímskri menningu. Tvö dæmi: konan er sett skör lægri en karlmaðurinn (gr. 6) og tjáningarfrelsið skal víkja fyrir sharía-lögum múslíma sem m.a. gera guðlast að dauðasök (gr. 22).

Fram yfir miðja síðustu öld var óveruleg hreyfing á fólki frá ríkjum múslíma til vesturlanda. En þegar múslímar tóku að flytja til vesturlanda tóku þeir með sér trú og menningu sína.

Vestræn mannhelgi, eins og hún er skilgreind í mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna, er ekki viðurkennd í menningarheimi múslíma sem er með mörg útibú á vesturlöndum.

Manndráp eru þegar orðin nokkur vegna þess arna. Eins og bandaríska inngangsbókin í heimspeki minnir á er trúarferlið hægt og sársaukafullt. Allmargir eiga enn eftir að týna lífi að ófyrirsynju á altari ólíkra menninga.

 

Vantrú á evru-svæðinu

Verðfall í grísku kauphöllinni er enn eitt dæmið um vantrú á framtíð evrunnar. Án verulegra breytinga á stjórnkerfi Evrópusambandsins mun evran ekki halda velli.

ESB-sinnar í Evrópu, t.d. Jean Pisani-Ferry, spyrja hvort hægt sé að bjarga evrunni.

Stutta svarið er, já, en þá þarf til verulega aukin miðstýring á fjármálakerfum þeirra 19 ríkja sem búa við evru sem lögeyri.

Evrópusambandið telur 28 ríki. Stóraukin efnahagsleg miðstýring á 19 af 28 ríkjum ESB myndi í reynd kljúfa Evrópusambandið.

Og klofningur eykur ekki tiltrú á Evrópusambandinu og evrunni sem gjaldmiðli.

Viðskipti hófust með látum