Lýðræði, siðastríð og valdaskak

Fráfarandi framkvæmdastjóri Nató og forsætisráðherra Danmerkur, Anders Fogh Rasmussen, stingur niður penna til að ræða Úkraínudeiluna. Fyrirsögnin er Siðastríð við Rússland.

Rasmussen hafnar alfarið að átökin um Úkraínu séu stórveldaátök Bandaríkjanna og Evrópusambandsins annars vegar og hins vegar Rússlands og ætti að skoða í landfræðilegu og sögulegu samhengi.

Nálgun Nató-mannsins er að stríðið við Rússland sé um siðagildi, sbr. fyrirsögnina. Hann segir Pútín reka þar austurfrá ,,fullveldislýðræði" sem kæfir frjáls skoðanaskipti og stýrir fjölmiðlum í þágu valdhafa.

Á móti fullveldislýðræði Rússa teflir Rasmussen fram vestrænu frjálslyndu lýðræði.

Hængurinn á málflutningi Rasmussen er einkum sá að Evrópusambandið, sem einn aðili Úkraínudeilunnar, stundar fullveldislýðræði, t.d. með því að láta þjóðir kjósa aftur ef þær kjósa rangt í fyrstu umferð. Írland hafnaði Lissabonsáttmálanum en var látið kjósa aftur. Þá er það ekki í samræmi við frjálslynt lýðræði að koma í veg fyrir að þjóðir kjósi um um sáttmála eins og þann sem kenndur er við Lissabon og stýrir verklagi Evrópusambandsins. Sum ESB-ríki eru heldur ekki fyrirmyndarríki lýðræðis, t.d. Ungverjaland. Ítalía, meðan Berlusconi naut við, var með fjölmiðlakerfi áþekkt því rússneska.

Lýðræði er rekið með ólíkum hætti á ólíkum stöðum. Það gildir bæði um Vestur-Evrópu innbyrðis og í samanburði milli fjarlægari lýðræðisríkja.

Tilraun Rasmussen til að klæða hefðbundið valdaskak stórvelda í siðgæðisbúning er ekki trúverðug.

 

Sálin hans Páls

Páll Skúlason er látinn. Páll stundaði heimspeki í landi með skamma hefð fyrir þeim fræðum sem Forn-Grikkir grundvölluðu. Heimspeki má bæði nota til að rýna og rífa niður kennisetningar sem og til að auka skilning mannsins á sjálfum sér og eftirsóknarverðu samfélagi. Páli var seinni tegund heimspekinnar tamari, að byggja upp.

Í kennslu tók hann dæmi af öðrum frumkvöðli mennta og fræða, Sigurjóni Björnssyni, sálfræðingi, sem nýkominn úr námi fékk spurninguna ,,hvað er sál?". Sigurjóni vafðist tunga um tönn og gárungarnir skeyttu á hann milliheitinu ,,sálarlausi." Enginn efast um sálina, sagði Páll, þótt við getum ekki auðveldlega skilgreint hana. Sama gildir um heimspeki.

Páli var heimspeki meira en fræðigrein. Hún var lífsháttur. Þegar hann hitti gamla nemendur spurði hann ,,hvað ertu að lesa?" til að fá pælingu sem gæti orðið upphaf samræðu.

Sálin hans Páls er orðinn hluti eilífðarumræðunnar.

Blessuð sé minning Páls Skúlasonar.  

Lorca var drepinn af mönnum Franco

Spænska skáldið Federico García Lorca var tekið af lífi án dóms og laga í upphafi spænsku borgarastyrjaldarinnar. Leynd hefur verið um örlög Lorca en nú hafa opinber skjöl, sem tekin voru saman á sjöunda áratug aldarinnar, sýnt fram á að fasistar, sem hershöfðinginn Franco leiddi, handtóku Lorca og tóku af lífi.

Guardian birtir frásögn af gögnunum sem voru tekin saman af lögregluyfirvöldum í Granada á sínum tíma.

Lorca var höfundur leikritanna Blóðbrúðkaups og Hún Bernhörðu Alba. Hann var sósíalisti og studdi spænska lýðveldið sem fasistar steyptu.

Lengi var þráttað um kringumstæður þess að Lorca var drepinn og látið að því liggja að hann hafi fallið í átökum. Ævisagnaritari Lorca segir gögnin, sem nú liggja frammi, sýna svo ekki verði um villst að fasistar handtóku Lorca og myrtu.